การเป็นเกย์ในภูฏานไม่ใช่อาชญากรรมอีกต่อไป

ในสัปดาห์นี้ฝ่ายนิติบัญญัติในประเทศภูฏานได้ลงมติให้แก้ไขแนวปฏิบัติจากประมวลกฎหมายอาญาของภูฏานที่กำหนดว่า "พฤติกรรมลักเพศหรือการประพฤติทางเพศอื่นใดที่ขัดต่อธรรมชาติ" เป็นอาชญากรรม ซึ่งข้อความดังกล่าวถือกันวาเป็นการกำหนดโทษให้กับผู้ที่มีพฤติกรรมเป็นเกย์

การแก้ไขกฎหมายมาตรานี้จะต้องนำไปทูลเกล้าฯ ให้พระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธยเพื่อออกเป็นกฎหมายอย่างเป็นทางการ แต่ถือเป็นตัวอย่างล่าสุดของรัฐบาลเอเชียที่คลายกฎหมายที่เข้มงวดที่ควบคุมชีวิตส่วนตัวของกลุ่มความหลากหลายทางเพศ หรือ LGBT

ความเคลื่อนไหวนี้เกิดขึ้นไล่เลี่ยกันในเอเชีย เช่นในปี 2018 ประเทศอินเดียเพื่อนบ้านของภูฏาน ศาลฎีกาของอินเดียได้มีมติเป็นเอกฉันท์สั่งให้เป็นโมฆะซึ่งกฎหมายอาญาที่ห้ามการมีเพศสัมพันธ์ของเกย์ ซึ่งถือเป็นกฎหมายต่อต้านเกย์ที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก โดยตัดสินว่าชาวอินเดียที่เป็นเกย์ต้องได้รับการคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญทั้งหมด

เมื่อปี 2019 แล้วฝ่ายนิติบัญญัติในไต้หวันลงมติให้การแต่งงานของคนเพศเดียวกันเป็นเรื่องถูกกฎหมายซึ่งเป็นประเทศแรกในเอเชีย และในเดือนกรกฎาคมปีนี้ คณะรัฐมนตรีของประเทศไทยได้อนุมัติร่างพระราชบัญญัติที่จะให้สิทธิประโยชน์หลายอย่างแก่กลุ่ม LGBT เช่นเดียวกับการแต่งงานต่างเพศ กฎหมายดังกล่าวหลีกเลี่ยงคำว่า“ การแต่งงาน” แต่อนุญาตให้จดทะเบียนการเป็นหุ้นส่วนชีวิตของเพศเดียวกันได้ตามกฎหมาย

กฎหมายใหม่ของภูฏานซึ่งผ่านสภาทั้งสองแห่งเมื่อวันพฤหัสบดีที่ผ่านมา “ทำให้ภูฏานกลายเป็นแรงผลักดันระดับโลกในการตระหนักถึงความเท่าเทียมกันสำหรับคนเลสเบี้ยนเกย์และกะเทย” Kyle Knight นักวิจัยอาวุโสในโครงการสิทธิ LGBT ของ Human Rights Watch กล่าว

อย่างไรก็ตามเขากล่าวเสริมว่า“ ภูฏานยังคงมีงานสำคัญที่ต้องทำ เพื่อให้แน่ใจว่าสิทธิของผู้คนที่ตกเป็นคนชายขอบมานานบนพื้นฐานของรสนิยมทางเพศหรืออัตลักษณ์ทางเพศของพวกเขา จะได้รับการคุ้มครองอย่างเต็มที่”

The New York Times รายงานว่าประมวลกฎหมายอาญาของภูฏานเริ่มใช้ในปี 2004 หรือสี่ปีก่อนที่จะจัดการเลือกตั้งครั้งแรกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ไปสู่ระบอบประชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญ จากการวิเคราะห์ล่าสุดของนักวิชาการด้านกฎหมาย Dema Lham และ Stanley Yeo ประมวลกฎหมายส่วนใหญ่นำมาใช้จากกฎหมายอาญาในสหรัฐ

Tsheten นักเคลื่อนไหวชาวภูฏานกล่าวว่า กฎหมายส่วนที่เกี่ยวกับพฤตกรรมลักเพศละการมีเพศสัมพันธ์ที่ผิดธรรมชาตินั้นเหมือนกับเนื้อความในประมวลกฎหมายอาญาอื่นๆ ในเอเชียใต้ซึ่งคัดลอกมาจากประมวลกฎหมายอาญาของอินเดียในช่วงทศวรรษที่ 1860 ที่กหนดว่าการรักร่วมเพศเป็นอาชญากรรม โดยบุคคลที่ถูกตั้งข้อหา "เพศสัมพันธ์ผิดธรรมชาติ" ในภูฏานจะต้องรับโทษตามความผิดลหุโทษ

การรณรงค์เพื่อแก้ไขกฎหมายต่อต้านเกย์ในประมวลกฎหมายอาญาของภูฏานไม่ได้เกี่ยวข้องกับการล็อบบี้โดยตรงจากนักเคลื่อนไหวกลุ่มความหลากหลายทางเพศมากนัก Tsheten กล่าวส่วนหนึ่งเป็นเพราะการลงทะเบียนกลุ่มสนับสนุนสิทธิเกย์ในประเทศอย่างเป็นทางการอาจตีความได้ว่าคนๆ นั้นกำลัง “ ยืนหยัดเพื่ออาชญากร”

แต่เขากล่าวว่าการแพ้ไขเกิดขึ้นจากความพยายามที่จะช่วยกระทรวงสาธารณสุขป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในชุมชนเกย์ของประเทศ “สิ่งที่เราทำก็เพียงแค่แสดงให้ผู้คนในภูฏานเห็นว่าเรา (LGBT ) มีอยู่จริง” เขากล่าว

กระทรวงกลายเป็นพันธมิตรกันกับกลุ่มสิทธิ LGBT เพราะตระหนักดีว่าการอ้างอิงประมวลกฎหมายอาญาเรื่อง "เพศผิดธรรมชาติ" จะเป็นตัวขวางทางไม่ให้ ภูฏานเข้ารับการรักษาเอชไอวี และเมื่อมีการพิจารณาประมวลกฎหมายอาญาเมื่อปีที่แล้ว Namgay Tshering รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ซึ่งเคยทำงานที่กระทรวงสาธารณสุขและธนาคารโลกได้ลุกขึ้นยืนในรัฐสภาเพื่อยืนยันว่าจะยกเลิกเนื้อความกฎหมายที่ล้าสมัย

AFP PHOTO / ROBERTO SCHMIDT