ไม่ใช่แค่ทางเดินหายใจ เมื่อมลพิษทางอากาศอาจทำให้เกิดอัลไซเมอร์

มลพิษทางอากาศ อีกหนึ่งปัญหาน่าหนักใจที่คนไทยส่วนใหญ่ต้องประสบ เมื่อค่าฝุ่นละอองพุ่งสูงกว่ามาตรฐานกลายเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นทั่วไปในหลายพื้นที่ แม้มีความพยายามผลักดันหาแนวทางแก้ไขอย่างต่อเนื่อง แต่เห็นได้ชัดว่าก็ยังไม่สามารถรับมือปัญหาได้ดีนัก

 

          เมื่อมลพิษทางอากาศพุ่งสูงหนึ่งในสิ่งที่ตามมาคือผลกระทบทางสุขภาพต่อคนในพื้นที่ เห็นได้จากอัตราการขยายตัวของผู้ป่วยทางเดินหายใจ ทั้งการเจ็บป่วยในระยะสั้นจากเลือดกำเดา การอักเสบของเยื่อบุโพรงจมูก ไปจนต้นตอของโรคร้ายแรงอย่างมะเร็งก็มีตัวอย่างให้เห็นกันทั่วไป

 

          ล่าสุดผลกระทบทางสุขภาพอาจร้ายแรงยิ่งขึ้น เมื่อมีการค้นพบว่ามลพิษทางอากาศเป็นสาเหตุทำให้เกิดอัลไซเมอร์

 

 

Magnetite อนุภาคขนาดจิ๋วที่มาพร้อมการเผาไหม้

 

          ก่อนพูดถึงปัญหาที่เกิดขึ้นคงต้องลงรายละเอียดเกี่ยวกับต้นเหตุกันเล็กน้อย กับ Magnetite แร่ชนิดโลหะชนิดหนึ่งที่มีคุณสมบัติในการสร้างสนามแม่เหล็กสูง พบได้ทั่วไปตามพื้นที่ที่มีแร่โลหะอยู่เป็นจำนวนมาก และเป็นแม่เหล็กที่มีการใช้งานตามธรรมชาตินับแต่โบราณ

 

          อย่างไรก็ตามการเป็นส่วนผสมธาตุโลหะหลายชนิดทำให้เมื่อมีการเผาไหม้แร่โลหะในอุณหภูมิสูง โลหะจะคายอนุภาคชนิดนี้ออกมาอย่างต่อเนื่องแพร่กระจายไปทั่วตามสิ่งแวดล้อม เช่น โรงไฟฟ้าถ่านหิน, ไอเสียรถยนต์, โรงงานอุตสาหกรรมหนัก ไปจนการทำเหมืองต่างๆ

 

          ตามปกติอนุภาค Magnetite สร้างผลกระทบได้ในสิ่งแวดล้อมหลายรูปแบบ สามารถปนเปื้อนไปตามดินและน้ำจนส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืชและสิ่งมีชีวิตภายในน้ำซึ่งเป็นอาหารของสัตว์กินพืช จึงอาจเป็นต้นทางที่สามารถส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อาหารทั้งระบบในระยะยาว

 

          ด้วยคุณสมบัติเป็นแม่เหล็กตามธรรมชาติ อนุภาค Magnetite อาจรบกวนการอพยพของนกและสัตว์หลายชนิดที่ต้องพึ่งพาสนามแม่เหล็กโลกให้สับสน ส่งผลกระทบต่อความอยู่รอดและการสืบพันธุ์ เช่นเดียวกับอุปกรณ์นำทางจำพวกเข็มทิศและระบบนำทางบางชนิดที่อาจถูกรบกวน

 

          ในส่วนผลกระทบทางสุขภาพของมนุษย์เรา หากได้รับอนุภาค Magnetite เป็นเวลานานอาจเป็นปัญหาต่อระบบทางเดินหายใจ ส่งผลกระทบต่อปอดและหลอดเลือดหัวใจในระยะยาว อีกทั้งด้วยขนาดอนุภาคที่เล็กกว่า PM2.5 จึงสามารถทะลุผ่านระบบป้องกันเข้าสู่ระบบประสาทได้โดยตรงอีกด้วย

 

          นี่จึงถือเป็นอีกหนึ่งมลพิษทางอากาศอันตรายที่ส่งผลกระทบต่อตัวเราและสิ่งแวดล้อมเป็นวงกว้าง

 

 

เมื่อมลพิษทางอากาศเป็นสาเหตุของอัลไซเมอร์

 

          การค้นพบนี้เป็นผลการวิจัยจาก University of Technology Sydney กับการค้นพบว่าเมื่ออนุภาค Magnetite มีจำนวนมาก จะไม่เพียงก่อปัญหาแก่ระบบหัวใจและหลอดเลือด แต่อาจส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบประสาทและสมองจนเป็นอีกหนึ่งต้นของโรคอัลไซเมอร์

 

          ความเชื่อมโยงระหว่างมลพิษทางอากาศและอัลไซเมอร์เป็นเรื่องที่ได้รับการพูดถึงมาพักใหญ่ อีกทั้งมีการค้นพบอนุภาค Magnetite อยู่ก่อน ด้วยนี่เป็นสารที่เกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติในสมองมนุษย์ โดยเชื่อว่าเป็นผลพวงจากการทำงานของสมองคนเราตามธรรมชาติ และอาจเป็นอีกหนึ่งสาเหตุของการเสื่อมถอยเมื่ออายุมากขึ้น

 

          อย่างไรก็ตามเมื่อทำการตรวจสอบเนื้อเยื่อสมองส่วนหน้าจากผู้เสียชีวิตพบว่า กลุ่มตัวอย่างที่อาศัยในเมืองใหญ่และมีโอกาสสัมผัสมลพิษทางอากาศมากกว่า มีการตรวจพบอนุภาค Magnetite มากกว่าปกติ ทั้งยังมีรูปทรงและลักษณะแตกต่างจากอนุภาคที่เกิดตามธรรมชาติในสมอง เป็นหลักฐานยืนยันว่าสารชนิดนี้สามารถดูดซึมผ่านระบบทางเดินหายใจ

 

          นำไปสู่การทดลองศึกษาโดยการนำหนูไปอยู่ในสภาวะที่มีมลพิษทางอากาศสูงเป็นเวลา 4 เดือน โดยการสัมผัสกับมลพิษทางอากาศจากการเผาไหม้อย่างต่อเนื่องก่อนพบว่า หนูที่สัมผัสมลพิษทางอากาศแสดงอาการเครียด วิตกกังวล และเริ่มเกิดการบกพร่องทางความจำ

 

          หนูที่ได้สัมผัสกับอนุภาค Magnetite เป็นเวลานานยังเริ่มเกิดปัญหากับความทรงจำ สูญเสียเซลล์สมอง ไปจนมีการสะสมของตะกอนแผ่นโปรตีนอะไมลอยด์ที่เป็นต้นตอทำให้เกิดโรคอัลไซเมอร์ นำไปสู่ความเสียหายต่อสมองและระบบประสาทโดยรวมอย่างชัดเจน

 

          นอกจากนี้เซลล์ของมนุษย์ที่ได้สัมผัสกับ Magnetite เป็นเวลานาน จะทำให้เกิดการตอบสนองของภูมิคุ้มกันอย่างต่อเนื่อง นำไปสู่ความเครียด การอักเสบ และความเสียหายในระยะยาว โดยเฉพาะในส่วนของเซลล์สมองและระบบประสาท ที่อาจนำไปสู่โรคชนิดอื่น เช่น พาร์กินสัน ปลอกประสาทเสื่อมแข็ง ไปจนมะเร็งสมองบางชนิด

 

          ถือเป็นอีกหนึ่งข้อยืนยันว่ามลพิษทางอากาศไม่เพียงส่งผลร้ายทางสุขภาพเพียงระบบทางเดินหายและหลอดเลือด แต่ยังส่งผลกระทบโดยตรงต่อสมองและระบบประสาทอีกด้วย

 

 

 

          แน่นอนการแก้ปัญหามลพิษทางอากาศไม่ใช่เรื่องง่ายนัก ปัจจุบันเรายังไม่มีแนวทางแก้ไขอย่างมีประสิทธิภาพทำได้เพียงแก้ปัญหาเฉพาะหน้า แต่จากนี้เราอาจยิ่งต้องใส่ใจกับปัญหานี้มากขึ้น โดยเฉพาะการปล่อยมลพิษจากรถยนต์และโรงงานอุตสาหกรรม เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการเจ็บป่วยจากโรคทางสมองและระบบประสาทเป็นวงกว้าง

 

 

 

          ที่มา

 

          https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.1605941113

 

          https://interestingengineering.com/health/how-air-pollution-can-trigger-alzheimers-new-study

 

          https://newatlas.com/alzheimers-disease-toxic-nanoparticles/45283/