‘แม่แย้มหมอนขิด’ ปั้นธุรกิจจากผลิตภัณฑ์ชุมชน

โดย ปิยนุช ผิวเหลือง

“แม่แย้มหมอนขิด” จากภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ธุรกิจสร้างรายได้ในชุมชน ด้วยการดำเนินธุรกิจมากว่า 10 ปี จากรุ่นแม่สู่รุ่นลูกทั้งยังเป็นผลิตภัณฑ์ในกลุ่มโอท็อป 4 ดาว เป็นที่รู้จักทั้งในและต่างประเทศ

แย้ม จันใด ผู้ก่อตั้งแม่แย้มหมอนขิดเปิดเผยว่า หมู่บ้านศรีฐาน จ.ยโสธร เป็นแหล่งผลิตหมอนขิดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย โดยการผลิตหมอนขิดเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวบ้านมีมาหลายชั่วอายุคนจึงมีความคุ้นเคยตั้งแต่เด็ก โดยในอดีตหลังจากการทำไร่ทำนาเสร็จสิ้น จะรับจ้างทำหมอนขิด ตั้งแต่การเย็บ การสอย การรัดนุ่นเพื่อนำรายได้จุนเจือในครัวเรือน และเก็บเป็นทุนการศึกษาของลูก จนกระทั่งในปี 2542เห็นช่องโอกาสทางธุรกิจมากขึ้น เนื่องจากมีกลุ่มลูกค้าสนใจซื้อเพื่อนำไปจำหน่ายต่อจำนวนมาก จึงตัดสินใจสร้างแบรนด์ของตนเอง และจ้างคนในชุมชนช่วยกันผลิตมุ่งเน้นที่คุณภาพของหมอนและความสวยงามประณีต จนได้รับคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์โอท็อป 4 ดาว ทำให้ผลิตภัณฑ์เป็นที่รู้จักมากขึ้น

“ปี 2542 เราเห็นโอกาสในการสร้างรายได้ให้ครอบครัว จึงหันมาผลิตหมอนขิดขายเองและจ้างแรงงานในท้องถิ่นมาช่วยกันทำ ใครมีความถนัดด้านเย็บ สอย หรือบรรจุนุ่น ก็รับวัสดุอุปกรณ์กลับไปทำที่บ้าน ในแต่ละขั้นตอนจะมุ่งเน้นผลิตสินค้าให้ได้มาตรฐาน มีหลากหลายรูปแบบ ประณีตสวยงาม สินค้าจึงได้รับเลือกให้เป็นโอท็อป4 ดาว ส่งผลให้มีรายได้เพิ่มขึ้นสามารถลืมตาอ้าปากได้ นอกจากนี้ยังสร้างอาชีพสร้างรายได้ให้คนร่วมหมู่บ้าน โดยไม่ต้องออกไปหางานทำที่อื่นเป็นการสนับสนุนเกษตรกรผู้ปลูกนุ่นทั่วประเทศ รวมถึงเป็นการส่งเสริมแหล่งผลิตสืบสานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาพื้นบ้านในการทำหมอนขิดของชุมชนให้คงอยู่ต่อไปด้วย” แม่แย้ม กล่าว

ทั้งนี้ กลุ่มลูกค้าที่ซื้อสินค้าเพื่อจำหน่ายต่อ มีทั้งส่งขายในประเทศและต่างประเทศ และด้วยจุดเด่นการเป็นผลิตภัณฑ์ของชุมชนโบราณ แสดงถึงความเป็นไทย จึงมีการใช้งานทั้งในงานบุญงานบวชงานแต่ง แม้กระทั่งใช้เป็นของตกแต่งบ้าน ตลอดจนใช้ในชีวิตประจำวัน เนื่องจากได้พัฒนาสินค้าหลากหลายรูปแบบตรงกับความต้องการคนในปัจจุบันมากขึ้น

ด้าน กฤษณพงษ์ จันใด ลูกชายผู้สืบทอดธุรกิจแม่แย้มหมอนขิด เปิดเผยว่าได้เข้ามาช่วยทำธุรกิจร่วมกับแม่ โดยจะดูแลด้านการทำตลาด การออกงานแสดงสินค้า และการหาช่องทางการจัดจำหน่ายใหม่ๆ สำหรับแม่จะเป็นผู้ดูแลด้านการผลิตหมอนขิดเป็นหลัก ทั้งนี้ปัจจุบันแม่แย้มหมอนขิดมีผลิตภัณฑ์ประมาณ 40 รายการ โดยช่องทางหน้าร้านวางจำหน่ายที่ 2 สาขา ได้แก่ สาขาหมู่บ้านศรีฐาน ซึ่งเป็นสาขาแรกและสาขาตลาดไท ซึ่งการผลิตสินค้ามีทั้งผลิตตามแบบของลูกค้า และการออกแบบของชาวบ้าน โดยมีชาวบ้านในเครือข่ายร่วมผลิตหมอนขิดไม่ต่ำกว่า 20 คน

สำหรับจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้ยอดขายเติบโตและรู้จักในวงกว้างมากขึ้น คือการวางจำหน่ายผ่านทเวนตี้โฟร์ช้อปปิ้งโดยเริ่มจากการวางจำหน่ายสินค้าในทเวนตี้โฟร์ช้อปปิ้ง 2 รายการ พบว่าได้รับการตอบรับที่ดี ปัจจุบันจึงขยายสินค้าวางจำหน่าย 7 รายการ ซึ่งกลุ่มผลิตภัณฑ์ที่ขายดีที่สุด ได้แก่ เบาะรองนั่ง หมอนหนุนสุขภาพ และหมอนรองคอ ทั้งนี้กลุ่มลูกค้าหลัก 80-90% ยังเป็นคนในประเทศ และ 10% เป็นกลุ่มลูกค้าต่างชาติ ได้แก่ ญี่ปุ่นและสิงคโปร์

กฤษณพงษ์ กล่าวว่า รายได้ของแม่แย้มหมอนขิดเพิ่มขึ้นทุกปี เนื่องจากลูกค้าเริ่มรู้จักแบรนด์สินค้ามากขึ้น สำหรับช่วงที่ผลิตภัณฑ์ขายดีมากที่สุดเป็นช่วงงานเทศกาลต่างๆ เช่น เทศกาลปีใหม่ เทศกาลสงกรานต์ ฯลฯ ที่คนไทยนิยมซื้อของฝากให้กับคนรอบตัว ตลอดจนงานบุญ งานรื่นเริงต่างๆ

ปัจจุบันในหมู่บ้านศรีฐานมีผู้ผลิตหมอนขิดประมาณ 20-30 ราย โดยแม่แย้มหมอนขิดเป็นผู้ผลิตรายใหญ่ที่สุด ซึ่งจุดเด่นของแม่แย้มหมอนขิดคือคุณภาพของวัตถุดิบ ความคงทน และความสวยงามของหมอน