เกษตรพันธสัญญาโครงการนี้เพื่อกุ้งไทย

ครั้งนี้เป็นการออกทำรายการอีกครั้งที่ต้องตื่นกันแต่เช้า แถมตากแดดกันตัวดำอีกแล้วครับ เพราะครั้งนี้เป็นเรื่องของการทำนากุ้งที่ จ.จันทบุรี

โดย...นิธิ ท้วมประถม

ครั้งนี้เป็นการออกทำรายการอีกครั้งที่ต้องตื่นกันแต่เช้า แถมตากแดดกันตัวดำอีกแล้วครับ เพราะครั้งนี้เป็นเรื่องของการทำนากุ้งที่ จ.จันทบุรี

ทำเอาผมและทีมงานต้องไปค้างคืนกันก่อน 1 คืน เพื่อที่ช่วงเช้าวันรุ่งขึ้นจะได้ออกไปเก็บภาพตอนที่เขาจับกุ้งกันว่าทำกันอย่างไร

แหลมสิงห์ คือ สถานที่ที่เราจะมาดูนากุ้งกัน

ต้องยอมรับครับว่า ที่ อ.แหลมสิงห์ จ.จันทบุรี นี้ ชาวบ้านเลี้ยงกุ้งกันไม่น้อยทีเดียว เห็นได้จากมีนากุ้งอยู่ริมถนนหลายต่อหลายบ่อ

เลี้ยงกันอย่างนี้แล้วพวกเขาจะขายกันที่ไหนหว่า ขายได้ราคาดีหรือเปล่า เป็นเรื่องที่ผมสงสัยจริงๆ เพราะเห็นชาวบ้านเลี้ยงกันแล้ว กุ้งล้นตลาดแน่ๆ

รถแล่นไม่นาน ผมก็มาถึงนากุ้งขนาดใหญ่มากๆ เนื้อที่กว่า 100 ไร่ มีบ่อกุ้งอยู่นับ 10 บ่อ และกำลังจับกุ้งกันอย่างขะมักเขม้นทีเดียว เห็นชาวบ้านมายืนคัดกุ้งเป็นสิบๆ คน ก็สงสัยว่าบ่อนี้เขาจับกันมากน้อยแค่ไหน เลยไปเลียบๆ เคียงๆ

10 ตัน!! คือคำตอบที่ผมได้ยินมา

ไม่น่าเชื่อครับ กุ้ง 10 ตัน ท่านผู้อ่านลองหลับตานึกดูนะครับว่ามากมายมหาศาลแค่ไหน กุ้งตัวใสๆ กระโดดเหย็งๆ ขนาด 70 ตัว/กิโลกรัม จะมีมากมายขนาดนั้น

แล้วจะไปขายใครมากมายขนาดนี้ ไม่ถูกกดราคาแย่เหรอ

ข้อสงสัยเหล่านี้ ทำให้ผมต้องเดินไปถาม คุณภิญโญ เกียรติภิญโญ ประธานชุมนุมสหกรณ์ผู้เลี้ยงกุ้งแห่งประเทศไทย ที่ยืนอยู่แถวๆ ริมบ่อกุ้งที่กำลังจับกันอยู่นั่นแหละครับ

คุณภิญโญ บอกว่า ในแต่ละปีชุมนุมสหกรณ์ฯ สามารถผลิตกุ้งได้ปีละประมาณ 5,000 ตัน อย่าเพิ่งตกใจว่าเยอะนะครับ เพราะ 5,000 ตันนี้เป็นเพียงแค่ส่วนเดียวของปริมาณการผลิตกุ้งของประเทศไทยที่ในแต่ละปีผลิตได้มากถึง 5 แสนตันทีเดียว โดยกว่า 90% ของผลผลิตนั้น เราส่งออกไปจำหน่ายต่างประเทศด้วยครับ

ส่วนที่เหลือนั้นเป็นการขายในประเทศ ซึ่งก็ต้องประสบปัญหาในเรื่องของตลาดไม่น้อย เพราะเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งนั้นไม่มีความเชี่ยวชาญในเรื่องของการค้าขาย ถนัดแต่เลี้ยงอย่างเดียว ส่งผลให้ถูกเอารัดเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลาง กดราคาซื้อกุ้ง ทำให้เกษตรกรไม่ได้รับผลตอบแทนที่เหมาะสม

เมื่อเป็นเช่นนั้น ทางชุมนุมสหกรณ์ฯ เลยต้องหาวิธีการที่จะทำให้เกษตรกรสามารถขายกุ้งให้ได้ในราคาที่เหมาะสม ซึ่งชุมนุมสหกรณ์ฯ ก็เลยไปเจรจากับผู้ค้ารายใหญ่ อย่างห้างเทสโก้ โลตัส เพื่อเสนอขายกุ้งให้กับเทสโก้ โลตัส

และกลายมาเป็นโครงการ “เกษตรพันธสัญญาสินค้ากุ้งของสหกรณ์เพื่อบริโภคในประเทศ” ขึ้น เพราะชุมนุมสหกรณ์ฯ มีกุ้ง ขณะที่ เทสโก้ โลตัส มีตลาด ซึ่งถือเป็นการพบกันที่ลงตัวอย่างยิ่ง

“โครงการนี้เป็นช่องทางการจำหน่ายกุ้งล่วงหน้าในราคาที่เสถียร มีการตกลงราคากันไว้ก่อน หน้าที่ของชุมนุมสหกรณ์ฯ คือหาช่องทาง เพราะการทำกุ้งไม่ใช่เรื่องง่ายในการหาตลาด แค่เลี้ยงก็ยากแล้ว” คุณภิญโญ บอก

ขณะที่คุณสาวฟาง เอกลักษณ์รุจี ผู้จัดการอาวุโสฝ่ายกิจการบรรษัทสื่อสารองค์กรเทสโก้ โลตัส พูดถึงความร่วมมือครั้งนี้ว่า เทสโก้ โลตัส มีสิ่งที่ชุมนุมสหกรณ์ฯ ไม่มี คือ เทสโก้ โลตัส มีลูกค้า 35 ล้านคนที่เข้ามาจับจ่ายสินค่าผ่านเทสโก้ โลตัสทุกเดือน นั้นคือมีความต้องการของลูกค้า

ประกอบกับที่ผ่านมาตลาดกุ้งก็ขาดแคลน ไม่มีความสม่ำเสมอ ผลผลิตไม่ออกมาตามฤดูกาล ทำให้ไม่สามารถควบคุมปริมาณและความต้องการได้ ลูกค้าทั่วประเทศมีความต้องการบริโภคกุ้งก็ซื้อลำบาก เพราะไม่สามารถหาซื้อได้ หรือหากมีก็จะมีราคาแพง

แต่ความร่วมมือในครั้งนี้ ทำให้เทสโก้ โลตัส มีกุ้งในมืออยู่ตลอดและสามารถกระจายกุ้งไปได้ทั่วประเทศ ที่สำคัญเทสโก้ โลตัส สามารถกำหนดมาตรฐานความปลอดภัยในการเลี้ยงกุ้งได้ด้วย เนื่องจากมีปริมาณการสั่งซื้อจำนวนมาก ทำให้สามารถกำหนดวิธีการเลี้ยงให้ปลอดภัยอยู่ในมาตรฐานได้

“เรามีปริมาณการสั่งซื้อที่แน่นอน ก็ทำให้เกษตรกรกำหนดปริมาณการเลี้ยงและจับมาส่งเราได้ และเลี้ยงตามมาตรฐานความปลอดภัยที่เรากำหนด ซึ่งโครงการนี้นอกจากทำให้เกษตรกรสามารถขายกุ้งได้ตลอดปีในราคาที่เหมาะสมแล้ว สิ่งสำคัญคือลูกค้าทั่วประเทศของเทสโก้ โลตัส ก็จะได้สินค้าที่ได้มาตรฐาน ในราคายุติธรรมด้วย เพราะเมื่อมีสินค้ามาป้อนตลอดก็ทำให้ราคาลดลง อย่างกุ้งนี้สามารถลดราคาลงมาได้ 30% จากเดิม”

ส่วนปริมาณความต้องการนั้น คุณสาวฟาง บอกว่า ต้องการรับซื้อสูงถึง 2,200 ตัน/ปี ซึ่งก็แล้วแต่ทางชุมนุมสหกรณ์ฯ จะสามารถส่งให้ได้เท่าไหร่ และตั้งแต่เริ่มโครงการนี้มาได้ 5 เดือน เทสโก้ โลตัส ซื้อกุ้งจากชุมนุมสหกรณ์ฯ ไปแล้ว 88 ล้านบาท

มีครอบครัวเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งที่อยู่ในชุมนุมสหกรณ์ฯ นี้มากถึง 1,200 ครอบครัว ที่ได้รับประโยชน์โดยตรงจากโครงการนี้ แต่ยังมีชาวบ้านที่ได้รับประโยชน์รอบข้างอีกมาก เพราะการจับกุ้งแต่ละครั้งมีงานเกี่ยวเนื่องประกอบอยู่ไม่น้อย ไม่ว่าจะเป็นคนคัดกุ้ง คนจับกุ้ง ที่มีรายได้สูงกว่ารายได้ขั้นต่ำที่รัฐบาลกำลังจะประกาศขึ้นให้เสียอีก

เป็นอย่างไรครับ กับโครงการดีๆ ที่เป็นจุดลงตัวระหว่างเกษตรกร กับผู้ค้า ที่เอาประโยชน์ของลูกค้า พ่อค้า และเกษตรกร มาเฉลี่ยกันได้อย่างลงตัว อย่างนี้สิน่าสนับสนุน

คราวหน้าถ้าใครไปห้างเทสโก้ โลตัส ก็อย่าลืมซื้อกุ้งขาวตัวใสๆ กลับไปทำกับข้าวที่บ้านนะครับ เพราะกุ้งที่ท่านผู้อ่านซื้อนั้นเป็นกุ้งจากเกษตรกรคนไทยด้วยกันทั้งนั้น

นอกจากกุ้งในเทสโก้ โลตัส แล้วนะครับ ที่ จ.จันทบุรี ยังมีการเลี้ยงกุ้งอีกแบบครับ เรียกว่า การเลี้ยงกุ้งแบบอินทรีย์ คือไม่ใช้สารเคมีในการเร่งโต ใช้อาหารเลี้ยงจากธรรมชาติเป็นหลัก ซึ่งการเลี้ยงกุ้งแบบนี้ ทางคุณสมสุข หัวใจ ประธานสหกรณ์ผู้เลี้ยงกุ้ง ลุ่มแม่น้ำจันทบุรี บอกว่า มีเกษตรกรที่นี่เลี้ยงกุ้งขาวแบบธรรมชาติอยู่เหมือนกัน

คุณสมสุข บอกว่า เริ่มให้ความสำคัญกับการเลี้ยงกุ้งขาวแบบธรรมชาติมากขึ้น ไม่ได้บังคับเกษตรกรให้เลี้ยงแบบนี้แต่ขึ้นอยู่กับความสมัครใจ เพราะการเลี้ยงแบบนี้กุ้งที่ได้จะตัวไม่ใหญ่มากนัก แต่ค่อนข้างเป็นมิตรกับธรรมชาติ

“กุ้งอินทรีย์ที่เราเลี้ยงนั้นจะปล่อยให้อยู่กับธรรมชาติ ให้อาหารบ้างแต่ส่วนใหญ่จะให้กินอาหารตามธรรมชาติ พวกลูกกุ้ง ลูกปลา จุลินทรีย์ ในน้ำ ไม่มีการใช้สารเคมี ไม่ได้กันนกเป็ดน้ำ ปล่อยให้เป็นไปตามธรรมชาติ นกจะลงมากินได้เท่าไหร่กัน ไม่เหมือนฟาร์มใหญ่ๆ ที่ต้องทำมุ้งกันนก เราอยู่กันแบบแบ่งปันกัน”

กุ้งขาวประเภทนี้ ทางคุณสมสุข บอกว่า ใช้เวลานานกว่าเลี้ยงแบบฟาร์มปกติ แต่ก็พออยู่ได้เพราะต้นทุนในการเลี้ยงจะต่ำกว่าการเลี้ยงแบบฟาร์ม

“เราเลี้ยงแบบพอเพียง ไม่ได้โลภก็อยู่ได้ แต่ราคาขายกุ้งแบบนี้ที่จริงแล้วต้องแพงกว่ากุ้งเลี้ยงแบบฟาร์ม ซึ่งเราก็กำลังคิดอยู่ว่าจะทำอย่างไรที่จะทำให้ราคากุ้งอินทรีย์เราสูงกว่านี้ เพราะมันเป็นกุ้งที่สะอาดปลอดภัย”

อืม...งานนี้ผมเลยได้ทั้งกุ้งแบบพันธสัญญากับกุ้งแบบชาวบ้าน แต่ที่แน่ๆ น่ากินทั้งน้านนนนเลยครับ