ประเทศใหม่ใกล้ภูเก็ต ตั้งได้จริงไหมหรือแค่มโนไปเอง?

จากกรณีที่ ชาวอเมริกันชื่อ แชด แอนดรูว์ เอลวอร์ทาวสกี้ (Chad Andrew Elwartowski) และภรรยาชาวไทยชื่อ สุปราณี เทพเดช ที่ใช้นามแฝงว่า Nadia Summergirl ได้ทำการสร้างสิ่งก่อสร้างในทะเล ห่างจากเกาะราชาใหญ่ 12 ไมล์ทะเล แล้วประกาศสถาปนาเป็นรัฐอิสระ พร้อมกับชักชวนให้ผู้สนใจมาปักหลักใน "ประเทศใหม่" แห่งนี้ และตามแผนจะก่อสร้างที่พักอาศัยในทะเลจุดนี้ 20 ยูนิต ล่าสุดมีรายงานว่า ทัพเรือภาคที่ 3 ได้จัดเรือ ต.991 พร้อมชุดสหวิชาชีพ และฝ่ายกฎหมาย ศร.ชล. เข้าตรวจสอบ และจะเร่งรื้อถอน ในเร็วๆ นี้ เพราะหากปล่อยไว้ อาจจะส่งผลกระทบต่อการเดินเรือ

ทั้งนี้ การสถาปนาเป็นรัฐอิสระ หรือเขตปกครองตนเองขึ้นในบริเวณอาณาเขตทางทะเลของประเทศไทย ถือเป็นความผิดตามกฎหมายประมวลอาญามาตรา 119 และ เป็นการละเมิดสิทธิอธิปไตยของประเทศไทยที่มีเหนือเขตต่อเนื่องตามข้อ 56B และข้อ 60 วรรค 7 และวรรค 8 ของอนุสัญญากฎหมายทะเล ค.ศ.1982 มีโทษจำคุกตลอดชีวิตหรือประหารชีวิต

แหล่งข่าวเปิดเผยกับหนังสือพิมพ์ Bangkok Post ว่า กรมเจ้าท่าได้รับการแจ้งให้รื้อถอนสิ่งปลูกสร้างจากทะเลโดยเร็ว เพราะอาจขัดขวางการสัญจรทางทะเล เนื่องจากอยู่ในเส้นทางขนส่งน้ำมันไปยังภูเก็ต

อย่างไรก็ตาม หากพื้นที่ดังกล่าวอยู่ในเขตทะเลหลวงโดยไม่กระทบกับการสัญจรทางทะเลเลย อาจเข้าข่าย Seasteading และ Micronation ซึ่งเป็นขบวนการสร้างเขตปกครองตนเองหรือรัฐอธิปไตยใหม่ในดินแดนที่อยู่พ้นจากอธิปไตยของไทย

ตัวอย่างการออกแบบรัฐกลางทะเล โครงการ The Swimming City

“Seasteading” หรือ "รัฐกลางทะเล" เป็นแนวคิดเรื่องการสร้างที่อยู่อาศัยถาวรในทะเล โดยเฉพาะในทะเลหลวงหรือน่านน้ำสากลที่อยู่นอกเหนืออธิปไตยของประเทศใดประเทศหนึ่ง แต่ทุกวันนี้ไม่มีกลุ่ม Seasteading รายใดที่สร้างที่พักเหนือน่านน้ำสากล แล้วได้รับการยอมรับว่าเป็นรัฐที่มีอธิปไตยโดยสมบูรณ์ นอกจากนี้ ยังมีความกังวลว่า การสร้าง Seasteading ให้เป็นรัฐอิสระเหนือกฎหมาย อาจเป็นช่องให้คนร่ำรวยใช้เป็นที่หลีกเลี่ยงภาษี หรือเป็นแหล่งอาชญากรรมอื่นๆ ได้

เช่นกรณีของ เอลวอร์ทาวสกี้ เจ้าของสิ่งปลูกสร้างนอกชายฝั่งภูเก็ต มีธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับบิตคอยน์ แหล่งข่าวเปิดเผยกับหนังสือพิมพ์ Bangkok Post จะมีการสอบสวนว่าเรื่องนี้จะมีความเกี่ยวข้องกับการกระทำผิดกฎหมายทางการเงินหรือไม่

ความลักลั่นทางกฎหมายที่เกิดขึ้นกับขบวนการรัฐอิสระ ทำให้พวกเขาต้องจัดตั้งองค์ขึ้น โดยเมื่อปี 2008 เวย์น แกรมลิชกับ แพทรี ฟรีดแมนได้ก่อตั้งสถาบัน The Seasteading Institute ขึ้นเพื่อประสานงานกับผู้ร่วมอุดมการณ์ และเป็นปากเป็นเสียงให้ขบวนการนี้ พวกเขาชี้ว่า ตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 เขตเศรษฐกิจจำเพาะของประเทศหนึ่งๆ มีระยะ 200 ไมล์ทะเลจากชายฝั่ง หรือราว 370 กิโลเมตร เมื่อพ้นจากเขตเศรษฐกิจจำเพาะ ถือเป็นเขตทะเลหลวงที่อยู่นอกเหนือกฎหมายของชาติใด ยกเว้นเรือที่แล่นผ่านทะเลหลวงจะใช้กฎหมายของชาติที่จะทะเบียนเรือลำนั้น ดังนั้นกลุ่ม Seasteading จึงมีสิทธิที่จะสร้างรัฐขึ้นมาใหม่ในน่านน้ำดังกล่าว

ปัจจุบันมีบุคคลจำนวนหนึ่งไปตั้งถิ่นฐานอยู่กลางทะเล และประกาศสถานะรัฐอิสระ เช่น ราชรัฐซีแลนด์ (Principality of Sealand) ซึ่งเดิมเป็นป้อมกลางทางทะเลด้านตะวันออกเฉียงใต้ของสหราชอาณาจักร ห่างออกจากชายฝั่งอังกฤษทางด้านทะเลเหนือ 10 กิโลเมตร ซึ่งถือว่าพ้นจากอาณาเขตทางทะเลที่สหราชอาณาจักรประกาศไว้

ป้อมปราการแห่งนี้สร้างขึ้นในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง แต่ถูกยึดครองโดยพันตรีแพดดี รอย เบทส์ อดีตนายทหารสื่อสารแห่งกองทัพบกสหราชอาณาจักร เพื่อใช้ตั้งเป็นสถานีวิทยุกระจายเสียงเถื่อน ต่อมาได้ประกาศตัวเป็นอิสระจากสหราชอาณาจักรเมื่อวันที่ 2 กันยายน 1967 ทว่า ซีแลนด์ไม่เคยได้รับการรับรองจากรัฐสมาชิกของสหประชาชาติแม้เพียงประเทศเดียว ทว่า เคยมีกรณีพิพาทระหว่างเจ้าของป้อมกับรัฐบาลสหราชอาณาจักร จนต้องให้ศาลของสหราชอาณาจักรชี้ขาด ปรากฎว่าศาลชี้ว่าป้อมนี้อยู่เหนืออำนาจของศาล เพราะพ้นจากอาณาเขตทางทะเลของสหราชอาณาจักร

อีกแห่งหนึ่งที่มีลักษณะคล้ายกันคือ สาธารณรัฐมิเนอร์วา (Republic of Minerva) ตั้งขึ้นในปี 1971 สร้างขึ้นโดยนำทรายจากประเทศออสเตรเลีย มาถมลงไปในระดับน้ำทะเลในพื้นที่ของแนวประการังมิเนอร์วา ในมหาสมุทรแปซิฟิก ทางตอนใต้ของประเทศฟิจิ เจ้าของประเทศคือนักธุรกิจชาวอเมริกันชื่อไมเคิล โอลิเวอร์ แต่นอกจากจะไม่ได้รับการรับรองสถานะจากประชาคมโลกแล้ว ประเทศตองงาที่ตั้งอยู่ใกล้ๆ กันยังได้ประกาศให้สาธารณรัฐมิเนอร์วาเป็นดินแดนภายใต้การปกครองของราชอาณาจักรตองงา และส่งกองกำลังบุกสาธารณรัฐมิเนอร์วา ในเดือนมิถุนายน 1972 และผนวกดินแดนนี้เป็นของประเทศตัวเอง

ธงชาติของสาธารณรัฐมิเนอร์วา

ทั้งรัฐซีแลนด์และสาธารณรัฐมิเนอร์วา รวมถึงรัฐอิสระแบบ Seasteading อื่นๆ มีสถานะเป็นประเทศจำลอง หรือ Micronation แม้ว่าประเทศจำลองบางแห่งจะมีเงื่อนไขตรงกับการเป็นสถานะรัฐที่มีอธิปไตยตามอนุสัญญากรุงมอนเตบีเดโอว่าด้วยสิทธิและหน้าที่ของรัฐ แต่เนื่องจากรัฐเหล่านี้ไม่ได้รับการยอมรับจากประชาคมโลกเลย จึงไม่ถือว่าเป็นประเทศจริงๆ และมีอธิปไตยสมบูรณ์แบบ

ทั้งนี้ อนุสัญญากรุงมอนเตบีเดโอว่าด้วยสิทธิและหน้าที่ของรัฐระบุว่าองค์ประกอบความเป็นรัฐชาติไว้ดังนี้

1. มีดินแดนที่แน่นอน - ใหญ่หรือเล็กก็ได้ แต่ต้องมีขอบเขตที่เป็นรูปร่างแน่นอนเอาไว้ก่อน

2. มีประชากร - จะต้องมีประชากรมนุษย์อาศัยอยู่ในนั้น จะกี่คนก็ได้ แต่ขอให้มีสภาพเป็นสังคมในดินแดนนั้น

3. มีรัฐบาล - จะต้องมีรัฐบาลที่ทำหน้าที่บริหารจัดการดินแดนพื้นที่นั้น ๆ ให้มีประสิทธิภาพ

4. มีอำนาจอธิปไตย - ซึ่งรวมถึงอำนาจในการทำความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ - แน่นอนว่าเป็นอำนาจในการปกครองตนเองโดยไม่ขึ้นอยู่กับรัฐอื่นหรือตัวตนอื่น

อย่างไรก็ตาม มีข้อยกเว้นคือ คณะทหารองค์อธิปัตย์แห่งมอลตา (SMOM) ที่ไม่มีองค์ประกอบครบตามอนุสัญญาเลย แต่กลับได้รับการยอมรับว่าเป็นบุคคลอธิปไตย (sovereign subject) ตามกฎหมายระหว่างประเทศ ตอกย้ำว่า การจะประกาศตัวเป็นประเทศเอกราช จะต้องได้รับการยอมรับจากประชาคมโลกด้วย

ภาพโดย Ryan Lackey