“รัฐบาลเสียงข้างน้อย” ยังมีข้อดี แม้ อ่อนแอ ขาดเสถียรภาพ

ปฎิเสธไม่ได้ว่าการเมืองไทยใกล้ถึง "ทางตัน" เมื่อนายกฯป้ายแดงได้รับเสียงโหวตสนับสนุนจากฝ่ายค้านที่ยืนกรานว่าจะไม่ร่วมรัฐบาล จึงนำไปสู่การจัดตั้งรัฐบาลสูตร “เสียงข้างน้อย” ทำให้การเมืองไทย ณ ขณะนี้ ขาดเสถียรภาพระยะยาว 

รัฐบาลเสียงข้างน้อย

รศ.ดร.ศิพิมพ์ ศรบัลลังก์ อาจารย์ประจำภาควิชารัฐศาสตร์ มศว. เปิดเผยกับโพสต์ทูเดย์ ระบุว่า เรื่องของรัฐบาลเสียงข้างน้อย หรือที่เราเรียกกันว่าเป็น Minority Government คือรัฐบาลที่พรรคแกนนำ มีจำนวนสส.น้อยกว่ากึ่งหนึ่ง ของสภาผู้แทนราษฎร แต่ว่าในความเป็นรัฐบาลเสียงข้างน้อยนั้น ก็จะยังสามารถบริหารประเทศต่อไปได้ เพราะว่าจะได้รับการสนับสนุนจากพรรคอื่น หรือสมาชิกอิสระในบางญัตติ ซึ่งอาจจะต้องอาศัยความเห็นชอบหรือว่าการสนับสนุนจากพรรคการเมืองฝ่ายค้านตามแต่จะตกลงกัน

 

รัฐบาลเสียงข้างน้อยคุณลักษณะ 3 ประการที่ควรมี! 

คุณลักษณะที่ทำให้รัฐบาลเสียงข้างน้อยทำงานได้นั้น มีคุณลักษณะสำคัญ อยู่ 3 ประการ

1.ทักษะการเจรจา

รัฐบาลเสียงข้างน้อยจะต้องมีทักษะการเจรจา และการสร้างพันธมิตรที่ดี เพราะว่าจะต้องทำข้อตกลงกับพรรคฝ่ายค้าน หรือว่าพรรคขนาดกลาง พรรคขนาดเล็ก เพื่อให้รัฐบาลเสียงข้างน้อยนั้น สามารถที่จะผ่านกฎหมายที่สำคัญได้

 

2. ยึดหลักนิติธรรมและความโปร่งใส

เรื่องของคุณลักษณะที่จะทำให้รัฐบาลเสียงข้างน้อยทำงานได้ จะต้องยึดหลักนิติธรรมและความโปร่งใส เพราะว่าการขาดเสียงข้างมากจะทำให้รัฐบาลเสียงข้างน้อยสามารถถูกตรวจสอบได้อย่างเข้มข้น ดังนั้นการเป็นรัฐบาลเสียงข้างน้อยจึงจะต้องอาศัยหลักการบริหารงานอย่างโปร่งใส เพื่อที่จะรักษาความชอบธรรม

3. มีวิสัยทัศน์และนโยบายที่ชัดเจน

รัฐบาลเสียงข้างน้อยต้องสร้างความเชื่อมั่นทั้งในสภาฯและสังคม แม้ว่าจะต้องปรับนโยบายให้สอดคล้องกับพันธมิตร แต่ว่านโยบายที่ออกมา ก็จะต้องเป็นนโยบายที่เป็นที่ยอมรับจากพรรคการเมืองทั้งฝ่ายรัฐบาลและฝ่ายค้านรวมถึงต้องได้รับการสนับสนุนจากสังคมด้วยเพื่อให้ได้การสนับสนุนที่แน่นอน

 

นอกจากนี้ยังต้องหลีกเลี่ยงนโยบายที่อาจจะมีแรงต้านจากสังคมและ อาจจะมีแรงต้านจากพรรคฝ่ายค้านที่เป็นเสียงส่วนใหญ่ โดยทั่วไปเราก็จะเห็นได้ว่ารัฐบาลเสียงข้างน้อยจะต้องบริหารงานแบบประนีประนอมเพราะว่าจะต้องหลีกเลี่ยงนโยบายที่สุดโต่ง ที่อาจจะทำให้เสียการสนับสนุน และ เสี่ยงต่อการถูกลงมติการไม่ไว้วางใจสูง

Confidence and supply หลักการเพื่อความอยู่รอด

รัฐบาลเสียงข้างน้อยมักจะใช้ระบบที่เป็นที่รู้จักที่เรียกว่าเป็น Confidence and supply หลักการของ Confidence and Supply คือการทำข้อตกลงให้กับพรรคอื่นสนับสนุนรัฐบาลในญัตติที่สำคัญ ๆ เช่น การผ่านเรื่องของงบประมาณ หรือว่าการลงมติไม่ไว้วางใจ รัฐบาลจะต้องดำเนินนโยบายที่ได้การยอมรับร่วมกันจากเสียงส่วนใหญ่ในรัฐสภา เพื่อที่จะรักษาความมั่นคงและเสถียรภาพในการดำเนินงาน และเพื่อความอยู่รอดของรัฐบาลด้วย

เสน่ห์-ข้อดี ของการมีรัฐบาลเสียงข้างน้อย

รศ.ดร.ศิพิมพ์ ให้ความเห็นว่า รัฐบาลเสียงข้างน้อย มีข้อดีของมันอยู่หากเราได้เรียนรู้จากข้อดีของมัน และ สามารถที่จะทำให้การเมืองของเรามันพัฒนาไปได้ ก็จะทำให้ประชาธิปไตยของเราได้รับการพัฒนาด้วย

 

เมื่อเราพูดถึงข้อดีของรัฐบาลเสียงข้างน้อยมันก็คือการเพิ่มการตรวจสอบถ่วงดุลให้เข้มข้นขึ้น มันคือการที่พรรคฝ่ายค้านหรือฝ่ายค้านเอง สามารถที่จะตั้งคณะกรรมาธิการขึ้นมาตรวจสอบแล้วก็ใช้กระบวนการอภิปรายเพื่อตรวจสอบรายละเอียดการทำงานของรัฐบาลได้มากขึ้น เข้มข้นขึ้น รวมไปถึงกระตุ้นการกลั่นกรองนโยบายให้มีความรอบด้านมากขึ้น

 

หากฝ่ายค้านเสนอมุมมองที่ต่างออกไป รัฐบาลก็จะต้องปรับปรุงหรือชี้แจงนโยบายให้มีความครบถ้วนแล้วก็ต้องตอบโจทย์ประชาชนมากกว่าเดิมนี่คือ "เสน่ห์ของรัฐบาลเสียงข้างน้อย" เพราะว่ามันมันเพิ่มช่องทางในการตรวจสอบถ่วงดุลได้อย่างเข้มข้น มันกระตุ้นให้เกิดการกลั่นกรองนโยบายให้รอบด้าน

 

เช่น เราอยากจะพูดถึงนโยบายอะไรบางอย่างที่ส่งผลกระทบกับคนส่วนใหญ่ ก็จะทำให้ไม่สามาถผ่านไปได้ง่ายๆ และจะมีประเด็นในการอภิปรายให้โต้เถียงมากขึ้นว่า นโยบายตรงนี้มันตอบโจทย์กับความต้องการของประชาชนแล้วไปกระทบกับประชาชนกลุ่มใดบ้าง

 

สุดท้ายตัวข้อดีของรัฐบาลเสียงข้างน้อย ถ้าเราสามารถทำให้เกิดขึ้นแล้วมัน มีประสิทธิภาพได้จริงๆ มันก็จะเป็นช่องทางในการสะท้อนปัญหาของประชาชน หากเราสังเกตบทบาทหน้าที่ของพรรคฝ่ายค้านเขามักจะเกาะติดกับปัญหาเฉพาะถิ่นหรือว่าปัญหาของกลุ่มคนชายขอบ และเขาก็ช่วยชี้นำประเด็นเหล่านี้เข้าสู่สภา สู่การเป็นประเด็นสาธารณะได้ชัดเจนขึ้น

 

ดังนั้นรัฐบาลเสียงข้างน้อยก็จะต้องฟังเสียงประชาชนมากขึ้น ต้องฟังเสียงคนที่ไม่ใช่ประชาชนส่วนใหญ่เท่านั้น แต่ยังฟังเสียงของกลุ่มคนที่เป็นกลุ่มคนชายขอบหรือว่าเสียงของพรรคเล็กหรือพรรคขนาดกลางมากขึ้น ก็จะช่วยสะท้อนปัญหาของประชาชนได้ดีขึ้น นั่นก็คือข้อดีของการมีรัฐบาลเสียงข้างน้อยในประเทศของเรา