Fortune Cookie

โดย...ม.ล.อัจฉราพร ณ สงขลา

เวลาไปกินข้าวที่ร้านจีนแถว Queensway หรือ Soho ที่ลอนดอน หรือไชน่าทาวน์ในนิวยอร์ก เมื่อรับประทานอาหารเสร็จแล้วเรียกให้เขาเก็บเงิน สักครู่เขาจะนำใบแจ้งยอดเงินมาวางให้

สิ่งที่คนเก็บเงินในร้านอาหารจีนนำมาพร้อมกับใบแจ้งยอดเงินค่าอาหารคือขนม Fortune Cookie พร้อมกับส้มที่ตัดมาเป็นเสี้ยวติดเปลือกเท่าจำนวนคนให้อีก 1 จาน ซึ่งมักเป็นส้มเปลือกแข็งสีเหลือง

ถ้าพูดเป็นสำนวนไทยก็ต้องพูดว่าให้กินขนมเล่นสักชิ้นแล้วกินส้มล้างปากทำนองนั้น แต่ในความรู้สึกของคนจีนเขาเปรียบส้มว่าเป็นทองคำ ซึ่งก็เป็นสิ่งที่ใช้แทนค่าในการขอบคุณและอำนวยพรให้ลูกค้าที่มารับประทานอาหารในร้านมั่งมีและประสบกับโชคดี

สำหรับลูกค้าเมื่อได้รับใบแจ้งยอดอาหารแล้วก็จะจ่ายเงินสด หรือจะจ่ายเป็นเครดิตการ์ดก็ตามสะดวก

เขารับไปแล้วก็จะกลับมาพร้อมเงินทอนหรือสลิปเครดิตการ์ดให้เราเซ็น จากนั้นก็ถือว่าเสร็จการกินอาหารในมื้อนั้น เราก็วางค่าทิปไว้ในถาดเล็กๆ ตามสมควร

ธรรมเนียมการนำ Fortune Cookie มาให้ลูกค้า แม้จะเป็นสิ่งที่บริการในร้านอาหารจีน แต่ไม่ได้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและมาจากวัฒนธรรมจีนแต่ประการใด แต่น่าจะเกิดขึ้นจากความคิดของคนญี่ปุ่นทำขายให้กับร้านอาหารจีนร้านหนึ่งในซานฟรานซิสโกราว 100 ปีมานี้

ต่อมาบริการ Fortune Cookie กลายเป็นธรรมเนียมในร้านอาหารจีนในอเมริกา ต่อมาแพร่ไปอังกฤษ และเห็นมีอยู่บ้างในออสเตรเลีย

แต่จะไม่มีในประเทศจีนหรือในเอเชีย

Fortune Cookie คือแผ่นแป้งชิ้นเล็กๆ ที่พับครึ่งไว้แล้วหักขอบสองข้างเข้ามา โดยซ่อนกระดาษชิ้นเล็กไว้ข้างใน แป้งที่แข็งแล้วจะคงรูปเหมือนรอยยิ้ม

อารมณ์สนุกจะเกิดขึ้นตอนที่ทุกคนหยิบ Fortune Cookie มาบิให้แตกออก แล้วดึงกระดาษข้างในที่ซ่อนอยู่ออกมาดูว่าพิมพ์อะไรไว้

มีแปลกๆ หลายแนวค่ะ...

บางทีก็เป็นเรื่องไร้สาระหยอกเย้าแบบขำๆ

บางทีนำมาจากคำคมของกวี หรือข้อความที่ให้ความหมายชวนคิดเพลิดเพลิน หรือให้กำลังใจกับชีวิตเมื่อก้าวออกจากร้านไป

ที่ได้รับความนิยมมากคือ Fortune Cookie ที่ให้ Lucky Number มาด้วย ทำให้มองไปเห็นถึงอุปนิสัยคนจีนที่ต้องมีอะไรที่เสี่ยงๆ หรือลุ้นในชีวิตอยู่เสมอ

Fortune Cookie ให้เลขไปซื้อหวย ชี้นำกันตรงไปตรงมาไม่อ้อมค้อมเหนือกว่าการเขย่ากระบอกเซียมซี

ชีวิตคนจีนเขาจึงมีรสชาติไงคะ...

Fortune Cookie ทำให้การอิ่มจากมื้ออาหารแล้วยังได้รับความอิ่มเอมทางอารมณ์ด้วย แม้เป็นเรื่องเล็กๆ แต่ก็เป็นการเติมความอิ่มใจให้ลูกค้า 

ดูเหมือนว่าร้านอาหารจีนที่มี FortuneCookie บริการส่วนใหญ่ไม่ได้มองเรื่องอื่นใดมากไปกว่า Fortune Cookie ทำให้ร้านตัวเองมีบริการเหมือนกับร้านอื่น หรือทำให้ร้านตัวเองมีบริการไม่ด้อยกว่าร้านอื่นเท่านั้น  

แต่บริษัทที่ผลิต Fortune Cookie มีหลายบริษัท และบางบริษัทก็ทำ Fortune Cookie ที่แปลกต่างจากที่ทำขายกันทั่วไป

แน่นอนว่า Fortune Cookie ที่ทำขึ้นพิเศษจะมีหลายราคา บางบริษัททำ Fortune Cookie ออกขายในช่วงเทศกาลต่างๆ เช่น วันขอบคุณพระเจ้า หรือวันชาติอเมริกา ก็จะทำ Fortune Cookie เป็นสีธงชาติอเมริกา แต่ราคาต่อชิ้นก็แพงขึ้นด้วย

ก็อาจจะมีบางร้านซื้อไปบริการ แต่ร้านอาหารจีนส่วนใหญ่ไม่ซื้อมาแจกหรอก เพราะเพิ่มต้นทุนเปล่าๆ

แต่ร้านขายอาหารจีนบางร้านเขามองต่างออกไป เขามองข้ามการซื้อ Fortune Cookie ที่เหมือนร้านไปบริการ

แต่เขาคิดว่าจะทำให้ Fortune Cookie ร้านตัวเองแปลกต่างออกไปจากร้านอื่น

และมากกว่านั้น เขาจะทำให้ Fortune Cookie กลายมาเป็น Marketing Tool เช่น การใช้ Fortune Cookie แนะนำบริการใหม่ของร้าน โดยใส่ข้อความเพิ่มเติมลงไปในกระดาษที่อยู่ใน Fortune Cookie เล็กน้อย

หรือใส่ตราสินค้าอื่น ซึ่งอาจเป็นรายได้ในการช่วยสื่อสารทางตรงให้กับลูกค้ากลุ่มเป้าหมาย ซึ่งทางร้านก็สามารถมีรายได้จากสินค้าที่เข้าร่วมรายการ

หรือการใส่ข้อความเพื่อนำเสนอการบริการพิเศษ อย่างเช่น

“แถมอาหารพิเศษในช่วงคริสต์มาสหากจองโต๊ะ 6 คน”

บางร้านเด็ดกว่านั้น คือทำ Fortune Cookie ให้เปลี่ยนหน้าตาจากแผ่นแป้งกรอบเปล่าๆ โดยให้ครึ่งหนึ่งชุบช็อกโกแลต สตรอเบอร์รี่ หรือวานิลลา มีโลโก้ร้าน ฯลฯ ซึ่งแน่นอนว่าต้องลงทุนในการผลิต แต่ทางร้านต้องการนำมาผลักดันการบริการให้กับร้านตัวเอง

เมื่อเชิญนักชิมแวะมาเห็นแล้วนำไปออกสื่อช่วงกลางสัปดาห์ ทำเอามื้อค่ำของปลายสัปดาห์มีคนโทรมาจองโต๊ะแน่นทันตา

Fortune Cookie ได้กลายมาเป็น Marketing Tool ของร้านอาหารจีนในบางย่านในโลกไปได้อย่างงงๆ

ที่ผ่านๆ มานั้น คนมักสรุปกันว่าร้านอาหารจีนตามย่านดังในต่างประเทศสู้กันด้วยเป็ดย่างหนังกรอบเป็นหลัก  

แต่คนก็สงสัยว่า หากทำ Blind Test จะมีคนกินสักกี่คนบอกได้ว่าเป็ดย่างจานไหนเป็นของร้านอะไร

แต่ Fortune Cookie ของบางร้านกลับบอกได้ชัดเจนว่ามาจากร้านอะไร

บางทีคนมัวแต่ไปลงทุนในเรื่องใหญ่ๆ แต่ลูกค้าและสังคมกลับไปตื่นเต้นสนใจกับเรื่องเล็กๆ ที่นำมาแจกราคาไม่กี่เซนต์

ตัวอย่างนี้อย่ามองข้ามเชียวค่ะ

Fortune Cookie ช่วยให้การขายอาหารจีนบางร้านมีกิจการมีสีสันขึ้นอย่างมาก

เขาบอกว่า Fortune Cookie ที่ลูกค้าชอบมากที่สุดคือ Fortune Cookie ที่บอกเลขลอตโต้และลอตเตอรี่ค่ะ

อย่านึกว่าพวกหาเลขซื้อหวยมีแต่พวกหาเลขตามต้นกล้วยที่เมืองไทย แต่ที่เมืองนอกเขาไปหาที่ Fortune Cookie ตามร้านอาหารจีนนี่แหละ

ที่ยืนยันว่าประสบความสำเร็จจริงๆ ก็เมื่อตัวเลข Lucky Number 5 ใน 6 ชุด ที่อยู่ในกระดาษ Fortune Cookie จากบริษัทผลิตที่นิวยอร์กได้ออกตรงกับเลขลอตเตอรี่ของ U.S. Powerball Lottery งวดที่ 30 มี.ค. 2005 ทำให้มีคนถูกกันถึง 110 ราย รับรางวัลไปตั้งแต่ 1 แสน ไปถึง 5 แสนดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งเป็นการถูกเลขครั้งสำคัญของบริษัทนี้เลยทีเดียว

คนตกใจกันทั้งเมืองค่ะ... 

เมื่อผู้ถูกรางวัลทั้ง 110 รายนั้น บอกว่าได้ตัวเลขมาจากเลขที่อยู่ในกระดาษของ Fortune Cookie ที่ร้านอาหารจีนในนิวยอร์ก

นี่แหละเป็นเรื่องอัศจรรย์ของ Fortune Cookie ซึ่งเกิดขึ้นได้อย่างไรก็ไม่ทราบ

เหตุการณ์ครั้งนี้ทำให้ Fortune Cookie เป็นยิ่งกว่า Marketing Tool ไปเสียอีก

เอ...มีอาจารย์สำนักไหนบ้านเราไปเกี่ยวบ้างหรือเปล่าคะเนี่ย ?

(พบกันวันเสาร์หน้าค่ะ)