จอมโจรสลัดแห่งปาตานี

โดย...กรกิจ ดิษฐาน

ลิ้มโต๊ะเคี่ยม เป็นบุคคลในตำนานเมืองปัตตานี ว่ากันว่าเกี่ยวพันกับการสร้างมัสยิดกรือเซะ และปืนใหญ่นางพญาตานี ลิ้มโต๊ะเคี่ยม มีน้องสาวชื่อลิ้มกอเหนี่ยว ติดตามพี่ชายจากเมืองจีนมาถึงปัตตานี รบเร้าให้กลับไปบ้านเกิดเมืองนอน แต่ไม่เป็นผลเกิดน้อยเนื้อต่ำใจ จึงผูกคอตาย ต่อมามีการสร้างศาลให้เป็นที่สถิตของวิญญาณผู้เป็นน้องสาว คนจีนคนไทยในเมืองตานียกให้เป็นเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว

ข้างต้นเป็นสรุปย่อตำนานแบบรวบรัดของชาวจีน 2 คนที่มีบทบาทในตำนานเมืองปาตานี แต่สถานะของทั้งคู่ในประวัติศาสตร์ยังน่ากังขา

ในประวัติศาสตร์ปาตานีไม่ได้ระบุว่า ชาวจีนชื่อลิ้มโต๊ะเคี่ยมเป็นผู้สร้าง ความเชื่อเรื่องนี้แพร่หลายในหมู่ชาวบ้าน และน่าจะมาจากตำนานเรื่องเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวที่รวบรวมขึ้นโดยพระจีนคณานุรักษ์

แต่ในฐานะนักประวัติศาสตร์สมัครเล่น ผมพอจะยืนยันได้ว่า ในบันทึกของฝ่ายจีนมีบุคคลที่ชื่อลิ้มโต๊ะเคี่ยมอยู่จริงๆ และมีนิวาสสถานอยู่ที่ปัตตานีจริงๆ แต่น่าเสียดายที่บันทึกของจีนไม่ได้เอ่ยถึงสตรีที่ชื่อลิ้มกอเหนี่ยวเอาไว้

บันทึกของจีนที่ว่านี้คือ หมิงสือลู่ (&>6126;&>3526;&&7636;) แปลว่า “คันฉ่องอันเที่ยงแห่งราชวงศ์หมิง” เป็นบันทึกของราชสำนัก หมิงรายรัชกาล ว่าด้วยการกราบทูลเรื่องราชกิจสำคัญๆ ทั้งเรื่องภายในและภายนอกประเทศ เช่น การต้อนรับราชทูต การขอความร่วมมือจากทางการประเทศต่างๆ ในเรื่องความมั่นคง

ชื่อของ ลิ้มโต๊ะเคี่ยม ปรากฏในหมิงสือลู่ในฐานะบุคคลไม่พึงประสงค์ ที่ทางการพยายามไล่ล่ามาตลอดหลายปี ถึงขนาดต้องร้องขอไปยังทางการเซียนหลัว (สยาม) และต้าหนี (ปาตานี) ให้ช่วยประสานงานจับกุมตัวคนผู้นี้มาให้ทางการหมิง

ลิ้มโต๊ะเคี่ยม คือใคร ไฉนจึงสร้างความรำคาญใจจนต้าหมิงผู้ยิ่งใหญ่ต้องลดตัวมาขอให้ประเทศเล็กน้อยอย่างสยามและปาตานีช่วยจับกุมให้?

ลิ้มโต๊ะเคี่ยม เป็นสำเนียงแต้จิ๋ว ส่วนหลิมเต้าเคียน เป็นสำเนียงฮกเกี้ยน ในสำเนียงภาษาจีนกลางออกเสียงว่า หลินต้าวเฉียน (&>6519;&&6947;&>0094;) ในหมิงสือลู่ระบุชัดเจนว่า เป็นพวกคนร้าย กระทำตนเป็นโจรสลัด ก่อกวนชายฝั่งเมืองฮกเกี้ยนและกวางตุ้ง ต่อมาข้ามไปซ่องสุมกำลังที่ไต้หวัน ตั้งตัวเป็นใหญ่ที่นั่น ถึงกับมีตำนานเล่าขานมาจนทุกวันนี้ ต่อมาลงใต้ผ่านจามปา อ้อมแหลมญวนมาถึงปาตานี (สมัยก่อนเวลาอ้อมแหลมญวนเข้าปัตตานีจะง่ายกว่า) หลินต้าวเฉียนมาตั้งรกรากที่เมืองตานี แล้วก็หายสาบสูญไป รวมแล้วในหมิงสือลู่เอ่ยถึงเขา 17 ครั้ง กินระยะเวลาถึง 3 รัชกาล

ข้างต้นนี้เป็นโปรไฟล์สั้นๆ ของ ลิ้มโต๊ะเคี่ยม แต่ถ้าจะสรุปให้สั้นลงไปอีก เราอาจกล่าวได้ว่า ลิ้มโต๊ะเคี่ยม คือโจรสลัดที่ยิ่งใหญ่ แม้แต่ทางการจีนก็จัดการอะไรไม่ได้เด็ดขาด

เรื่องราวของลิ้มโต๊ะเคี่ยมตามฉบับของพระจีนคณานุรักษ์ กล่าวว่า เดิมเป็นข้าราชการเมืองฮกเกี้ยน สมัยพระเจ้าซื่อจงแห่งราชวงศ์หมิง ต่อมาไปรับราชการที่เมืองเมื่องจั่วจิว (เมืองเฉียนโจว) อันเป็นเมืองท่าใหญ่ของฮกเกี้ยน ด้วยความเป็นที่รักของประชาชน จึงถูกพวกกังฉินใส่ร้าย กอปรกับช่วงนั้นพวกโจรสลัดญี่ปุ่นมารังควานชายฝั่งจีนพอดี ลิ้มโต๊ะเคี่ยมถูกใส่ความว่าเป็นพวกเดียวกับโจรต่างชาติ ทำให้ต้องหนีการจับกุมไปพร้อมกับสมัครพรรคพวกไปตั้งหลักที่ไต้หวัน และเปลี่ยนอาชีพเป็นพ่อค้า เดินทางล่องลอยมาถึงสยามและปัตตานีเป็นที่สุดท้าย ได้สมรสกับราชธิดาเจ้าเมืองตานี ได้ดิบได้ดีที่นั่น

ตามประวัติฉบับนี้บอกว่า ลิ้มโต๊ะเคี่ยม เป็นพ่อค้า แต่ในหมิงสือลู่บอกว่าเป็นโจรสลัด ตรงกันอยู่อย่างเดียวคือยุคสมัย โดยหมิงสือลู่ปรากฏเรื่องของลิ้มโต๊ะเคี่ยมครั้งแรกในสมัยพระเจ้าหมิงซื่อจง เช่นเดียวกับตำนานฉบับพระจีนคณานุรักษ์

ในหมิงสือลู่ปรากฏชื่อของลิ้มโต๊ะเคี่ยมครั้งแรกในรัชศกเจียจิ้งปีที่ 45 แห่งพระเจ้าหมิงซื่อจง ระบุสั้นๆ เรื่องความเคลื่อนไหวของโจรสลัดกลุ่มต่างๆ บอกว่า กลุ่มของลิ้มโต๊ะเคี่ยมเข้ามาสอด แนมแถบอำเภอหนานอ้าว มณฑลกวางตุ้ง แสดงว่าลิ้มโต๊ะเคี่ยมมีพรรคพวกและทรงอิทธิพลมากจริงๆ ถึงสามารถชิงพื้นที่จากพวกโจรสลัดญี่ปุ่นและขณะเดียวกันก็ต้านทานทางการหมิงได้ โดยเฉพาะในรัชกาลเจียจิ้งรัชกาลเดียวพวกโจรสลัดญี่ปุ่นก่อการแถบกวางตุ้งถึง 39 ครั้ง หากโจรสลัดแซ่ลิ้มไม่แน่จริงเห็นจะอยู่ไม่ได้ เพราะแม้แต่กองทัพต้าหมิงยังปราบโจรญี่ปุ่นไม่อยู่

ต่อในรัชศกหลงชิ่ง ของพระเจ้าหมิงมู่จง ข้าหลวงมณฑลกวางตุ้ง แจ้งว่า ลิ้มโต๊ะเคี่ยมกับพันธมิตรมีสมุนถึง 3,000 คน ก่อกวนแถบช่องแคบไหหลำ ทางการต้องส่งกองทัพปราบปรามอย่างต่อเนื่อง บางครั้งสมุนของลิ้มโต๊ะเคี่ยมถึงขนาดยกพลขึ้นบกจับเจ้าหน้าที่ทางการเป็นตัวประกัน จนกระทั่งข้าหลวงต้องแจ้งว่าพวกของโจรสลัดกลุ่มของลิ้มโต๊ะเคี่ยมก่อความเสียหายแก่กวางตุ้งกวางสีมากที่สุด พร้อมตั้งค่าหัวไว้ที่ 1,000 ตำลึง หากจับตาย จับเป็นได้ 3,000 ตำลึง ทหารเลวคนใดมีความชอบจะได้เลื่อนยศ คนไหนถอยทัพยามต่อสู้โจรสลัดให้ตัดหัว

ข้อมูลเหล่านี้กินระยะเวลาตั้งแต่รัชศกเจียจิ้งปีที่ 45 ถึงรัชศกหลงชิ่ง ปีที่ 2 ซึ่งหากเทียบข้อมูลเกี่ยวกับ ลิ้มโต๊ะเคี่ยมทั้งหมดยังเป็นแค่ 1 ใน 4 ส่วนเท่านั้น ยังไม่นับตำนานของเขาในไต้หวันที่มีสีสันพิสดารจนเหนือธรรมชาติ แต่เพียงเท่านี้พอจะทำให้เราทราบแล้วว่า โจรสลัดแซ่ลิ้มร้ายกาจยิ่งกว่าโจรญี่ปุ่น ทางการต้องทุ่มกำลังปราบ พร้อมให้สินบนมหาศาล

ที่น่าสนใจก็คือ ลิ้มโต๊ะเคี่ยม มีพลพรรคถึง 3,000 คน ซึ่งไม่ใช่น้อยๆ ชะรอยว่าอาจเป็นขุนนางตงฉินที่ถูกกลั่นแกล้งจริงๆ ชาวบ้านจึงรักมาก ยอมถวายหัวเข้าเป็นพวกด้วย เพื่อช่วยชำระแค้นขุนนางกังฉิน แม้จะถูกกล่าวหาเป็นสมุนโจรสลัดก็ตามยังดีกว่าถูกปฏิบัติอย่างอยุติธรรม

เรื่องของลิ้มโต๊ะเคี่ยมยังไม่จบเท่านี้ แต่เพราะหน้ากระดาษไม่อำนวย จึงขอยุติไว้เพียงเท่านี้ก่อน เดือนหน้าฟ้าใหม่ ผู้เขียนจะมาเล่าต่อถึงช่วงซ่องสุมกำลังพลที่ไต้หวันจนกลายเป็นเจ้าพ่อแห่งเกาสง และจุดจบของจอมโจรสลัด ณ เมืองปาตานี