อนุสรณ์พระยาพหลฯ ที่กาญจนบุรี

อนุสรณ์สถานที่รำลึกถึงพลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา นอกจากค่ายพหลโยธิน ลพบุรี แล้ว ก็มีชื่อถนนพหลโยธิน ยังมีสะพาน โรงพยาบาล และโรงงานกระดาษที่ จ.กาญจนบุรี ทำให้หลายคนเข้าใจผิดคิดว่าเชษฐบุรุษท่านนี้มีถิ่นกำเนิดที่ จ.กาญจนบุรี ซึ่งความจริงแล้วท่านเกิดที่บ้านข้างวัดราชบุรณราชวรวิหาร หรือวัดเลียบ กรุงเทพมหานคร แต่ที่มีสะพาน โรงพยาบาล และโรงงานกระดาษ ที่ จ.กาญจนบุรี เพราะภรรยาคนที่ 2 คือ ท่านผู้หญิงบุญหลง เกิดที่จังหวัดนี้

การสร้างโรงงานกระดาษแห่งนี้ได้มีการวางศิลาฤกษ์ แต่สมัยนั้นเรียกว่าศิลาจารึก เมื่อวันที่ 23 ส.ค. 2479 ที่ ต.ปากแพรก อ.เมือง จ.กาญจนบุรี โดยพระยาพหลพลพยุหเสนา ขณะที่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน สร้างเสร็จเมื่อวันที่ 18 ก.ย. 2481 ได้มีพิธีเปิดโรงงานทำกระดาษทหาร กาญจนบุรี อย่างเป็นทางการ โดยท่านพระยาพหลผู้รักษาการนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน

ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นโรงงานกระดาษ จ.กาญจนบุรี  ความสำคัญคือเป็นโรงงานกระดาษแห่งแรกของประเทศไทยที่ผลิตกระดาษเพื่อใช้ทำธนบัตรสมัยสงครามโลกครั้งที่สองด้วย

ใกล้กับโรงงานกระดาษไทย จะมีสะพานพหลพลพยุหเสนา ซึ่งชื่อก็บอกแล้วว่ารำลึกถึงนายกรัฐมนตรีคนซื่อ ที่มีท่านผู้หญิงเป็นชาวกาญจนบุรี

ส่วนโรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนา จ.กาญจนบุรี ตั้งอยู่เลขที่ 572 ถนนแสงชูโต ต.ปากแพรก อ.เมือง จ.กาญจนบุรี มีเนื้อที่ 60 ไร่ 2 งาน

ตามประวัตินั้นโรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนา สร้างขึ้นโดยกระทรวงมหาดไทย ตามมติของคณะรัฐมนตรี และได้แต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินการเรี่ยไร เมื่อวันที่ 23 ม.ค. 2493 โดยเชิญชวนข้าราชการและประชาชนทั่วประเทศให้มีส่วนร่วมบริจาคเงินสมทบเพื่อจัดสร้างโรงพยาบาลและอนุสาวรีย์ของพลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนาไว้เป็นอนุสรณ์แห่งคุณงามความดีของท่านที่มีต่อประเทศชาติขึ้นที่ จ.กาญจนบุรี โดยใช้ชื่อว่า “โรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนา” ซึ่งได้ก่อสร้างแล้วเสร็จ ทำพิธีเปิดฉลองเมื่อวันที่ 3-5 พ.ค. 2496 เดิมโรงพยาบาลมีพื้นที่เป็นหลุมเป็นบ่อ เพราะเคยเป็นที่ตั้งของทหารญี่ปุ่น เมื่อครั้งสงครามมหาเอเชียบูรพา ซึ่งโรงพยาบาลปรับปรุงตกแต่งจนราบเรียบและสวยงาม

กำลังหย่อนศิลาจารึกลงในหลุม โรงงานกระดาษ จ.กาญจนบุรี

โรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนา เริ่มก่อสร้างเมื่อวันที่ 20 ธ.ค. 2494 และได้เริ่มเปิดดำเนินการและให้บริการแก่ผู้ป่วยเมื่อวันที่ 3 พ.ค. 2496 ขณะนี้เป็นโรงพยาบาลทั่วไปขนาด 440 เตียง

เมื่อท่านผู้หญิงทำบุญ 6 รอบ เมื่อวันที่ 21 ม.ค. 2529 ท่านผู้หญิงได้ทำเหรียญที่ระลึกมีรูปพลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนาครึ่งตัวในเครื่องแบบนายทหารสวมหมวก อีกด้านหนึ่งเป็นภาพลายเซ็นพลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา

พลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา นายกรัฐมนตรี 5 สมัย แต่ระยะเวลาสั้นๆ รวมทั้ง 5 สมัยเพียง 5 ปี 5 เดือนเท่านั้น แต่ด้วยคุณงามความดี ท่านจากไปแล้วแต่ยังมีอนุสาวรีย์เพราะท่านตัวตายแต่ชื่อยัง

ข้อมูลและภาพ : จากสมุดภาพพระยาพหลพลพยุหเสนา ภาค 1