ไทยทวงคืนวัตถุโบราณบ้านเชียงได้แล้ว

โดย: สมาน สุดโต

นักโบราณคดีที่มีชื่อเสียงคุ้นเคยกับวัฒนธรรมบ้านเชียงยุคแรกๆ เคยพูดในเวทีสัมมนาว่า ครั้งหนึ่งคนทั่วโลกเดินทางมาดูวัตถุโบราณบ้านเชียง อ.หนองหาน จ.อุดรธานี อย่างต่อเนื่อง เพราะเป็นของแปลกระดับโลก ในโอกาสเดียวกัน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระบรมราชินีนาถ เสด็จทอดพระเนตรการขุดค้นเมื่อวันที่ 20 มี.ค. 2515

ข้อมูลเว็บไซต์เล่าถึงภูมิหลังว่า การค้นพบโบราณวัตถุที่มีความสำคัญทางโบราณคดีและก่อนประวัติศาสตร์ในบริเวณบ้านเชียงนั้น เริ่มต้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 2500 เมื่อราษฎรชาวบ้านเชียงบางคนสังเกตเห็นและมีความสนใจเศษภาชนะดินเผาที่มีลวดลายเขียนสีแดงที่มักพบเสมอ เมื่อมีการขุดพื้นดินในบริเวณหมู่บ้าน จึงได้นำไปเก็บรักษาไว้ที่โรงเรียนประชาบาลประจำหมู่บ้านและจัดแสดงให้ผู้คนสนใจได้เข้าชม จนกระทั่ง พ.ศ. 2510 กรมศิลป์ จึงเข้ามา ต่อมาคณะปฏิวัติประกาศคุ้มครองสมบัติชาติ และส่งเสริมการท่องเที่ยว แต่คนที่ชอบของเก่ายังไปซื้อวัตถุโบราณบ้านเชียงมาขายต่อ นี่คือที่มาว่าทำไมวัตถุโบราณหาค่ามิได้สมบัติของชาติไปท่องเที่ยวไกลถึงสหรัฐอเมริกา

วีระ โรจน์พจนรัตน์ รมว.วัฒนธรรม กล่าวว่า โบราณวัตถุและศิลปวัตถุจากต่างประเทศ ได้กลับคืนสู่ประเทศ ในช่วงรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ตั้งแต่ พ.ศ. 2557-ปัจจุบัน รวม 8 ครั้ง จากสหรัฐอเมริกา 7 ครั้ง และออสเตรเลีย 1 ครั้ง รวมโบราณวัตถุที่ได้รับคืนทั้งหมด 751 รายการ ซึ่งรัฐบาลให้ความสำคัญในเรื่องการติดตามโบราณวัตถุที่ถูกลักลอบนำออกนอกประเทศไทยเพื่อกลับสู่ประเทศไทยอย่างต่อเนื่อง

เมื่อวันที่ 17 ม.ค. 2562 วันที่กระทรวงวัฒนธรรมแถลงเรื่องวัตถุโบราณกลับสู่เมืองไทยนั้น ผู้สื่อข่าวหลายคนรวมทั้งผู้เขียนตื่นตาตื่นใจที่ได้เห็นวัตถุโบราณบ้านเชียงของแท้ ที่ชาวอเมริกัน และชาวไทยในสหรัฐอเมริกาส่งผ่าน
กระทรวงการต่างประเทศ (กต.) และ กต.ส่งมอบให้กรมศิลปากร

ในพิธีส่งมอบนั้น รุยาภรณ์ สุคนธทรัพย์ รองอธิบดีกรมสารนิเทศ กต.เป็นผู้แทนมอบให้ อรุณศักดิ์ กิ่งมณี รองอธิบดีกรมศิลปากร โดยมี รมว.วัฒนธรรม เป็นประธาน

โบราณวัตถุและศิลปวัตถุจำนวน 46 รายการ จากสหรัฐอเมริกากลับคืนสู่ประเทศไทย ในครั้งนี้ เป็นผลจากคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย ต่อมากรมสารนิเทศ กต. แจ้งว่า มีชาวต่างชาติและคนไทยในสหรัฐอเมริกา มีความประสงค์ส่งคืนโบราณวัตถุที่มีแหล่งกำเนิดในประเทศไทย รวมทั้งหมด 46 รายการ ประกอบด้วย โบราณวัตถุ วัฒนธรรมบ้านเชียงเป็นส่วนใหญ่ เช่น ภาชนะดินเผา ทั้งภาชนะลายเชือกทาบประดับด้วยเส้นนูน บ้านเชียงสมัยต้น อายุ 3,000-4,000 ปี และภาชนะลายเขียนสีแดง บ้านเชียงสมัยปลายอายุ 1,800-2,300 ปี

เครื่องใช้ดินเผาประเภทช้อน ลูกกลิ้งสำหรับทำให้เกิดลาย และเบ้าหลอมโลหะ รวมทั้งเครื่องประดับสำริดประเภทกำไล บ้านเชียงสมัยปลาย อายุ 1,800-2,300 ปี ส่วนโบราณวัตถุที่เหลือเป็นภาชนะดินเผาทั้งแบบมีลายและไม่มีลายที่พบได้ทั่วไปตามภาคต่างๆ ของประเทศไทย ที่น่าสนใจ คือ หินดุทำด้วยดินเผา ซึ่งเป็นอุปกรณ์ในการขึ้นรูปภาชนะดินเผา

กรมศิลปากรจะดำเนินการจัดทำทะเบียนบัญชีทรัพย์สินของแผ่นดินที่รับทั้ง 46 รายการ เพื่อเก็บรักษาไว้ที่คลังกลาง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จ.ปทุมธานี