พีรโชติ จรัญวงศ์ ไร่มะพร้าวเคมีสู่วิถีเกษตรอินทรีย์
ในวันอากาศเย็นๆ ฉ่ำๆ ฟ้าสีสดใส อากาศยิ่งสดสะอาดกว่า เมื่อได้มาเยี่ยมเยือน “ไร่เมอริโต้”
โดย...ปอย
ในวันอากาศเย็นๆ ฉ่ำๆ ฟ้าสีสดใส อากาศยิ่งสดสะอาดกว่า เมื่อได้มาเยี่ยมเยือน “ไร่เมอริโต้” ไร่มะพร้าวเกษตรอินทรีย์แห่งแรก มีขนาดใหญ่ที่สุดในเมืองไทยโดยมีเจ้าของเพียงคนเดียว บนพื้นที่ 2,200 ไร่ จ.จันทบุรี เพาะปลูกมะพร้าวสายพันธุ์ลูกผสม “มาว่า” ผลผลิตนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์จากมะพร้าวออร์แกนิกต่างๆ บรรจุกล่องและกระป๋อง ไม่ว่าจะเป็นน้ำกะทิ น้ำมะพร้าว และน้ำมันมะพร้าว ภายใต้แบรนด์ “เมอริโต้” จากแหล่งมีการจัดการฟาร์มในแบบเกษตรอินทรีย์ ซึ่งได้การรับรองมาตรฐานออร์แกนิกสากล สร้างความเชื่อมั่นให้ผู้บริโภคได้ว่าเป็นผลิตภัณฑ์ออร์แกนิก 100% อย่างแท้จริง
ไร่เมอริโต้อยู่ภายใต้การบริหารงานของ พีรโชติ จรัญวงศ์ นายกสมาคมการค้าเกษตรอินทรีย์ไทย และกรรมการผู้จัดการ ผลิตภัณฑ์อาหารเมอริท นอกจากจะเพาะปลูกและแปรรูปสินค้าออร์แกนิก ภายใต้แบรนด์เมอริโต้แล้ว ยังรับหน้าที่ผลิตสินค้าดังกล่าวให้แก่แบรนด์ดังอื่นๆ ทั่วโลกอีกด้วย น้ำกะทิออร์แกนิก เมอริโต้ เป็นน้ำกะทิเจ้าแรก และเจ้าเดียวในประเทศไทยที่สามารถสืบย้อนจุดกำเนิดกลับได้ไปจนถึงต้นมะพร้าวที่ปลูกไร้ปุ๋ยเคมีเต็มรูปแบบ
แต่ก่อนหน้านั้น “บอสแซม” พีรโชติ บอกว่า สวนมะพร้าวแห่งนี้เป็นกิจการของครอบครัวที่ทำเพื่อป้อนโรงอุตสาหกรรม ไร่เมอริโต้เคยเป็นไร่ที่ใช้สารเคมีร้อยเปอร์เซ็นต์มาตั้งแต่จุดเริ่มต้นบุกเบิก และวันเปลี่ยนแปลงก็มาถึงพร้อมวิกฤตต้มยำกุ้งเมื่อปี 2540 วันนี้สวนมะพร้าวในส่วนเป็นไร่ออร์แกนิก รายรอบเคร่งครัดด้วยพื้นที่แนวกันชน (Buffer Zone) บริสุทธิ์ผุดผ่องปราศจากสารเคมีมา 20 ปีเต็มแล้ว
เบนเข็มเกษตรอินทรีย์ไร่เมอริโต้
ย้อนไปในจุดวิกฤตต้มยำกุ้ง ส่งผลให้สภาพการเงินของไร่อยู่ในสภาพที่ไม่สามารถจัดซื้อสารเคมีมาบำรุงบำเรอต้นมะพร้าวแบบที่เคยปฏิบัติกันมาได้อีกต่อไป นอกจากนั้นไร่มะพร้าวก็ยังต้องเผชิญกับความแห้งแล้งที่ยาวนานผิดฤดูกาลจากปรากฏการณ์เอลนินโญซ้ำซ้อนเข้าไปอีก จึงทำให้ต้นมะพร้าวทรุดโทรมจนแทบจะล้มตายเกือบทั้งไร่
หากด้วยแรงบันดาลใจกับข่าวครั้งที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 เสด็จไปเยือน อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี เป็นช่วงป่าไม้ถูกทำลายและที่ดินไร้แร่ธาตุเนื่องจากอุตสาหกรรมเหมืองแร่อันต่อเนื่องยาวนานหลายสิบปีก่อนหน้านั้น ทรงมอบองค์ความรู้ไว้ว่า หากต้องการฟื้นฟูป่าและต้นไม้จากสารเคมี สิ่งเดียวที่ต้องทำคือให้เอาคนออกจากป่า แล้วธรรมชาติจะฟื้นฟูด้วยตัวเอง
พีรโชติ จึงเกิดแรงบันดาลใจหันมาฟื้นฟูไร่มะพร้าวด้วยวิถีเกษตรอินทรีย์ ศึกษาหาความรู้ด้านเกษตรอินทรีย์ด้วยตัวเอง ค่อยๆ ให้ธรรมชาติฟื้นฟูไร่อย่างแช่มช้า พักดินเป็นเวลา 3 ปี เพื่อให้ดินปลอดสารเคมี เพราะเมื่อไม่มีสารเคมี แมลงเล็กๆ ที่มีประโยชน์มากมายในระบบนิเวศก็เริ่มกลับมาที่ไร่ หลังปรากฏการณ์เอลนินโญจากไป ความชุ่มชื้นตามธรรมชาติก็เวียนกลับมาสู่พื้นดิน เป็นตัวเร่งให้มะพร้าวที่คิดว่าจะตายแห้งไปแล้ว กลับมีความหวัง ความเขียวขจีและอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติกลับคืนมาอีกครั้ง
“ใจเย็นๆ ครับ เมื่อคิดจะเปลี่ยนระบบการเกษตรผมใช้เวลา 3 ปีเต็มๆ เลยครับ ช้าๆ รอคอยให้ต้นมะพร้าวที่ใบแดงเกือบตายคาต้นค่อยๆ ฟื้นตัวขึ้นด้วยตัวเอง พี่ชายของผมบุกเบิกที่นี่ทำสวนเพื่อสกัดน้ำมันมะพร้าว ปีนั้นผมเรียนจบคณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ ก็เริ่มทำธุรกิจของตัวเองบ้าง ทำกะทิกระป๋องโดยใช้มะพร้าวของสวนจากเมืองจันทบุรีที่นี่ป้อนเข้าโรงงานที่ชลบุรี เราหยุดใส่ปุ๋ยไปตั้งแต่ปี 1996 วันนี้ก็สองทศวรรษแล้วนะครับ ก็ประหยัดค่าปุ๋ยยูเรียไปตันละกว่า 1 หมื่นบาท การหยุดปุ๋ยเร่งทำให้มะพร้าวมีผลผลิตน้อยลง แต่สิ่งที่ได้ทดแทนกลับมา เมื่อผลิตภัณฑ์เราเป็นเฮลท์ตี้โปรดักต์ ราคาก็สูงขึ้นตามปริมาณพืชผลที่น้อยลง ใส่ใจคุณภาพมากขึ้น”
เจ้าของสวนมะพร้าวรายใหญ่ของประเทศ พีรโชติ กล่าวว่า เพียงไม่กี่สิบปีที่ผ่านมา ไม่มีใครคาดคิดสังคมไทยจะเปลี่ยนแปลงจากสังคมเกษตรกรรม จากสังคมไม่เร่งรีบ ชีวิตกลายเป็นความรีบเร่งทำให้คนไทยต้องพึ่งพาระบบอุตสาหกรรมและการบริการที่เข้ามาเป็นปัจจัยสำคัญอย่างมากมาย
“ผมร่ำเรียนมาทางด้านคณะอุตสาหกรรมอาหาร ก็ยังไม่คาดคิดเลยครับว่า กะทิสำเร็จรูปเข้ามาแทนที่กะทิสดในครัวเรือนที่เมื่อก่อนเราจะแกงเขียวหวานกันสักหม้อ ลูกๆ หลานๆ ก็มีหน้าที่ขูดมะพร้าวกับกระต่ายไม้ แต่ด้วยรูปแบบชีวิตเปลี่ยนไปตั้งแต่ครอบครัวเดี่ยวใช้ชีวิตในบ้านมีพื้นที่ใช้สอยน้อยลง การทำอาหารทางลัดโดยประหยัดทุกๆ อย่างให้มากที่สุด กะทิสดคั้นในบ้านกำลังจะกลายเป็นตำนาน แล้วกะทิสำเร็จรูปในตลาดสดก็ไม่สะอาดน่าไว้วางใจอีก โรงงานกะทิกล่องจึงเข้ามารองรับการใช้ชีวิตคนยุคใหม่ได้พอดิบพอดี ผมทำโรงงานกะทิกล่องในแบบอุตสาหกรรมร้อยเปอร์เซ็นต์ครับ และเวลานี้ก็คงต้องทำต่อไป และมีความฝันว่าเราจะค่อยๆ ทำกะทิออร์แกนิก เพิ่มปริมาณขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี
...รวยไหมกับการทำไร่ออร์แกนิก?!!” รายได้ผมส่วนใหญ่มาจากกะทิสำเร็จรูปธรรมดา กะทิออร์แกนิก มีเพียง 18% ถามว่ากำไรไหม? ไม่ครับ ผมทำกะทิกระป๋องอย่างเดียวก็อยู่ได้สบายแล้ว มีออร์เดอร์เข้ามาตลอดปี 1.5 หมื่นตัน/ปี และมีเพียง 3,000 ตันเท่านั้นครับที่เป็นออร์แกนิก แต่ผมก็ยอมรับนะครับไม่ได้หลอกตัวเอง ว่ามีแรงทำอยู่ทุกวันนี้ก็เพราะ ข้อแรก มีตลาดเรียกร้องอาหารปลอดภัยสูงมาก ข้อสอง ผมจำความรู้สึกในวันที่ไม่มีเงินซื้อปุ๋ยเคมีได้ดีเลยครับ แล้วถ้าเราอยู่ได้โดยไม่มีสารเคมี ก็ย่อมมีความสุขมากกว่า
ผมเลือกความสุขแบบช้าๆ แต่ยั่งยืน และเป็นคำตอบสุดท้ายของคนวัย สว.แบบผมนะครับ (บอกพลางหัวเราะ) วันนี้ผมวิ่งเข้าหาต้นไม้ ผิดกับสมัยหนุ่มๆ นะครับ เป็นคนใจร้อน คิดเร็วทำเร็ว ระเบียบเป๊ะมาก อย่างตอนเริ่มทำสวนมะพร้าวปลูกเรียงกัน 5 ต้น เรียงกันตรงแหนวเลยเรียกว่ามองตรงๆ นี่นึกว่าต้นเดียว (หัวเราะ) คิดเป็นระบบวิชาการแบบคนเรียนมาทางวิทยาศาสตร์ แต่ตอนนี้กลับกลายเป็นว่า การอยู่ในสวนใช้ชีวิตช้าๆ อยู่กับต้นไม้ต้นไร่คือความสุขมากๆ ญาติพี่น้องเรียกผมว่าฆาตกรกลับใจเพราะเมื่อก่อนเห็นต้นไม้รก สั่งคนงานตัดทิ้งทันที”
ออร์แกนิก คือของดั้งเดิม
ทริปนี้จัดแทร็กเตอร์ต่อเป็นหัวรถลากมีที่นั่งโดยสารพาทัวร์สวนมะพร้าว พื้นที่กว้างใหญ่สุดสายตากว่า 2,000 ไร่ นอกจากสวนมะพร้าวยังมีการทำนาข้าวอินทรีย์ ได้ผลิตผล 400-500 กิโลกรัม/ไร่ ขณะที่ข้าวใส่ปุ๋ยเคมีได้มากกว่า 1 เท่า คือ 800-900 กก. นาข้าวเริ่มทำตั้งแต่สวนมีการบริหารจัดการพื้นที่เพาะปลูกให้เหมือนระบบนิเวศของป่าธรรมชาติ ให้ความสำคัญกับการฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์และโครงสร้างของดินด้วยกระบวนการธรรมชาติ และเอื้อต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์และสิ่งมีชีวิตทั้งใต้ดินและบนดินที่เป็นประโยชน์ต่อพืชและระบบนิเวศตามธรรมชาติ
“ฟังดูแล้วดีนะไม่ต้องเสียเงินซื้อปุ๋ยมาใส่ ซึ่งเวลานี้ปุ๋ยก็ตกตันละหมื่นบาท แต่ข้าวก็มีกินแค่คนงานในสวนครับ ไม่ได้พอขาย นาข้าวเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่แนวกันชน (Buffer Zone) อยู่ระหว่างสองพื้นที่สวนมะพร้าวปลูกใช้ปุ๋ยเคมี และสวนออร์แกนิก เพื่อช่วยลดผลกระทบซึ่งกันและกัน ใช้ในการควบคุม ช่วยกรองมลพิษป้องกันการกระจายของสารเคมีทั้งปุ๋ยและยาฆ่าแมลง
สวนและนาปลูกระบบอินทรีย์ เราไม่ใช้ยาเคมี หันมาพึ่งวิธี Bio Control ธรรมชาติกำจัดธรรมชาติครับ เช่น การกำจัดศัตรูพืชโดยใช้ราเขียวที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และเพาะได้เองจากห้องปลอดเชื้อภายในไร่ หรือวิธีใช้แมลงกำจัดแมลงด้วยกัน จนแมลงที่เป็นศัตรูพืชค่อยๆ หายไปจากไร่ ฤดูกาลระบาดของศัตรูมะพร้าวสำคัญอย่างด้วงแรด และด้วงงวงมะพร้าว เมอริโต้ฟาร์มมีการคิดค้นใช้กับดักถังสีดำ แล้วใส่กลิ่นฟีโรโมนที่กระตุ้นการสืบพันธุ์ด้วงแรดเพื่อล่อให้แมลงศัตรูพืชมาตกลงในถัง จากนั้นจึงทำการบันทึกไว้เป็นสถิติ แล้วนำไปกำจัด ทำได้ยาก ทำได้ช้ากว่าสารเคมี แต่ดีต่อทั้งผู้บริโภค ทั้งเกษตรกรแรงงานในไร่ไร้สารพิษ กะทิออร์แกนิก 100% ส่งออกด้วยครับ จะต้องมีการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ของโลก
ในวงการเกษตรอินทรีย์หรือออร์แกนิกทั่วโลกนั้น การทำผลิตภัณฑ์ออร์แกนิกจำหน่ายจะต้องมีการตรวจสอบอย่างละเอียดเพื่อรับรองมาตรฐานการเป็นผลิตภัณฑ์ออร์แกนิก และต้องสามารถบ่งชี้ที่มาได้ว่ามาจากขั้นตอนเกษตรอินทรีย์แท้จริง แต่ละประเทศก็มีกฎระเบียบและขั้นตอนการรับรองมาตรฐานออร์แกนิกเฉพาะของตัวเอง เมื่อได้รับการรับรองมาตรฐานแล้วก็ต้องทำการรักษาระบบดังกล่าวให้ดีต่อไป โดยจะมีเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานที่ให้การรับรองมาตรวจสอบสม่ำเสมอ หากไม่สอดคล้องตามข้อกำหนดก็มีสิทธิโดนเพิกถอนใบรับรองได้ กะทิเมอริโต้ได้การรับรองมาตรฐานสากลความเป็นผลิตภัณฑ์ออร์แกนิกแท้จาก 8 สถาบันและประเทศต่างๆ ทั่วโลก ได้แก่ สมาพันธ์เกษตรอินทรีย์นานาชาติออสเตรเลีย แคนาดา สหรัฐ สหภาพยุโรป อังกฤษ บราซิล และญี่ปุ่น เป็นแห่งแรกและแห่งเดียวในประเทศไทย”
แนวคิดช่วยเหลือเกษตรกรส่งเสริมแนวทางเกษตรอินทรีย์ ยังต้องการให้มีผู้เข้าร่วมโครงการมะพร้าวเกษตรอินทรีย์อย่างกว้างขวางมากขึ้นอีกด้วย การทำเกษตรอินทรีย์ต้องมีเกษตรกรสาธิต ไร่เมอริโต้จึงเปิดสวนให้คนสนใจเข้ามาศึกษาเรียนรู้ โดยมีที่พักตู้คอนเทนเนอร์เล็กๆ 4 ตู้ แต่สะดวกสบายพรั่งพร้อมกับการพักค้างแรมสำหรับผู้เดินทางมาจากพื้นที่อื่น
“ใครสนใจ ผมขอเชิญมาดูงานในไร่ได้ครับ ผมอยากรณรงค์ให้เราเลือกคุณภาพอาหารที่ดี จะจ่ายค่าอาหารแพง หรือเราจ่ายค่ารักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย?!! ออร์แกนิก ผลิตอาหารมาเพื่อคำตอบแรกนะครับ แต่การจ่ายค่าอาหารในราคาสูงคนที่เคยจับจ่ายค่าผักผลไม้ในราคาถูกกว่านี้ ก็บอกว่าออร์แกนิกคือ ‘ของพิเศษ’ ผมขอแย้งประเด็นนี้นะครับว่า ออร์แกนิก ไม่ใช่ของพิเศษ แต่เป็นอาหารดั้งเดิมของบรรพบุรุษปู่ย่าตายายเราสร้างสมมา
เกษตรเคมีนั่นต่างหากคือของปรุงแต่งพิเศษ สร้างโดยที่มีจุดหมายการผลิตอาหารจำนวนมหาศาลเพื่อความมั่นใจ Food Security เพื่อให้เพียงพอต่อประชากรโลก แต่กลับมองข้าม Food Safety ไปโดยสิ้นเชิงเลยครับ” พีรโชติ กล่าวทิ้งท้ายไว้ด้วยความสุขใจและภูมิใจกับธุรกิจอาหารสะอาดที่พร้อมก้าวไปช้าๆ และเพื่อสุขภาพยืนยาวของผู้บริโภค