มิให้อภัย

โดย...พรเทพ เฮง

ในรอบสัปดาห์ที่ผ่านมา ดูภาพข่าวต่างประเทศที่รายงานถึงการใช้กฎหมายให้พกปืนในที่สาธารณะโดยเปิดเผยได้ของรัฐเทกซัส ทำให้นึกถึงภาพของเมืองคาวบอยในอดีตที่ผูกติดกับหนังซึ่งเคยผ่านตามา

 “บ้านป่าเมืองเถื่อน” ในความหมายที่ทุกคนต้องดูแลตัวเองให้ปลอดภัยเป็นขั้นพื้นฐานเสียก่อน ก่อนที่จะไปหวังพึ่งผู้พิทักษ์สันติราษฎร์หรือกฎหมาย และนี่ภาพความเป็นจริงในชีวิตประจำวันของรัฐหนึ่งที่ยกย่องกันว่า มีเสรีภาพและประชาธิปไตยมากที่สุดในโลก

 สหรัฐอเมริกา โดยเฉพาะรัฐเทกซัส ซึ่งถูกจัดให้เป็นดินแดนคาวบอย ก้าวกลับมาสู่ยุคที่เรียกว่า “ไม่มีใครใหญ่เกินปืน” สามารถตายได้เท่าเทียมกันหมด

 การมีอาวุธปืนไว้ในครอบครองโดยเสรี แต่ไม่ใช่การพกพาอย่างเปิดเผยในที่สาธารณะนั้นมีมาก่อนหน้าที่จะออกกฎหมายฉบับนี้ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าประชาชน (ในสายตานักการเมืองในสภา) ไม่มีทางเลือก ไม่สามารถพึ่งพาระบบรักษาความปลอดภัยจากทั้งรัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่นได้ การที่รัฐอนุญาตให้สามารถพกพาอาวุธปืนไปในที่สาธารณะได้จะช่วยทำให้พวกเขามีความรู้สึกว่าปลอดภัยมากขึ้น

 ในรัฐเทกซัสมีคนที่มีชื่อในทะเบียนผู้ครอบครองอาวุธปืนอย่างถูกกฎหมายจำนวน 925,726 ราย จึงสามารถพกอาวุธปืนได้อย่างเปิดเผย และกลายเป็นรัฐคาวบอยที่ย้อนกลับไปสู่ยุคบุกเบิกที่พกปืนกันอย่างเสรีเหมือนหนังคาวบอยฮอลลีวู้ด

 

เมื่อย้อนกลับสู่อดีต ดูประวัติศาสตร์คาวบอยของรัฐเทกซัส ปี 1845 รัฐเทกซัสได้เข้ารวมเป็นรัฐหนึ่งของสหรัฐอเมริกา ซึ่งทำให้คนอเมริกันหลั่งไหลไปตั้งรกรากในเทกซัสมากยิ่งขึ้น คนอเมริกันในเทกซัสยุคนั้น ได้รับอิทธิพลวิธีการเลี้ยงวัวแบบคาวบอยมาจากพวกเม็กซิกันวาเคโรอย่างมาก เรียกว่ายืมมาทั้งคำศัพท์และวัฒนธรรมการแต่งตัวแบบคาวบอย และได้นำไปผสมผสานกับวิธีการเลี้ยงวัวที่เคยทำมาในภาคตะวันออกของสหรัฐอเมริกา รวมกับวิธีที่สืบทอดมาจากพวกอพยพชาวอังกฤษ พวกเทกซัสคาวบอยยุคนั้นส่วนใหญ่ ก็คือพวกคนหนุ่มที่เร่ร่อนรับจ้างทำงานตามไร่ปศุสัตว์ต่างๆ ตามฤดูกาล

 หลังจากสงครามกลางเมืองอเมริกาสิ้นสุดลง วัฒนธรรมคาวบอยแบบนี้ได้แพร่กระจายไปทางเหนือและตะวันออกของอเมริกามากขึ้นเรื่อยๆ และได้ปรับเปลี่ยนไปตามสภาพพื้นที่และเงื่อนไขอื่นๆ และแพร่หลายกลายเป็นวัฒนธรรมคาวบอยผ่านภาพยนตร์และบทเพลงแนวเวสเทิร์น-คันทรี่ ไปทั่วโลก

 ในเมืองไทย ถ้าผ่านไปแถวสระบุรี โคราช เขาใหญ่ ก็จะเห็นวัฒนธรรมคาวบอยแบบอเมริกันแทรกซึมจนเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน

 อารมณ์อยากดูหนังคาวบอยหรือแนวเวสต์เทิร์นลูกทุ่งตะวันตกก็บังเกิดขึ้นมาทันที เท่าที่พอจะนึกได้แบบปุ๊บปั๊บ เพราะสถิตแน่นอยู่ในความทรงจำก็ต้องเรื่องนี้เลย “Unforgiven” ซึ่งถูกตั้งชื่อเป็นภาษาไทยว่า “ไถ่บาปด้วยบุญปืน” ของคลินต์ อีสต์วู้ด ที่ออกมาในปี 1992 และสามารถกวาดรางวัลออสการ์ถึง 4 รางวัล คือรางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยม รางวัลนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม รางวัลนักแสดงสมทบชายยอดเยี่ยมและรางวัลตัดต่อภาพยนตร์ยอดเยี่ยม

 การหยิบหนังเรื่องนี้มาดูอีกครั้ง เต็มอิ่มและไม่ผิดหวัง แม้ตัวเนื้อเรื่องจะไม่เกิดที่เทกซัส แต่เป็นที่เมืองบิ๊กวิสกี้ รัฐไวโอมิง แต่ก็ไม่แตกต่างกันมากนักสำหรับวัฒนธรรมคาวบอย

 สำหรับวัฒนธรรมหนังคาวบอยแบบวิถีอเมริกันที่แพร่หลายไปทั่วโลก โดยเฉพาะหนังคาวบอยที่รุ่งเรืองเฟื่องฟูในยุคทศวรรษที่ 60-80 ส่วนมากก็จะมีเนื้อเรื่องนำเสนอถึงคุณธรรมของลูกผู้ชาย ความเป็นสุภาพบุรุษ การเสียสละปกป้องความยุติธรรม การปกป้องช่วยเหลือผู้ที่อ่อนแอกว่า แสดงให้เห็นความตื่นเต้นจากการแสวงโชคและผจญภัยใน
ดินแดนตะวันตก

“Unforgiven” อยู่ตรงจุดนั้น และทำได้ลุ่มลึกครบเครื่อง โดยเฉพาะดนตรีประกอบที่ไพเราะ ผสมผสานความเป็นเวสเทิร์นและแจ๊ซ ซึ่งเป็นรสนิยมของคลินต์ อีสวู้ดได้อย่างประณีต

 หากว่าไปแล้ว หนังคาวบอยก็เน้นนำในเรื่องคุณธรรมน้ำมิตร ความดีที่พิชิตความชั่ว แม้จะตกต่ำดำดิ่งขนาดไหนก็ตาม ปืนเป็นเพียงทางผ่านของการฆ่าเพื่อทำลายและค้นหาความเป็นมนุษย์ ถึงแสดงให้เห็นรากฐานความคิดในแบบอเมริกันที่ฝังลึกในเรื่องการใช้ความรุนแรง เพื่อป้องกันความรุนแรงที่สะท้อนออกผ่านวัฒนธรรมความบันเทิง

 หากรัฐทุกรัฐในสหรัฐอเมริกา ใช้กฎหมายเหมือนรัฐเทกซัสหมด รวมถึงแนวคิดเรื่องการครอบครองพกพาปืนในที่สาธารณะเป็นมาตรฐานที่ประเทศต่างทั้งโลกยึดปฏิบัติตาม ด้วยการนำไปออกกฎหมายใช้ คิดว่าอุตสาหกรรมปืนและอาวุธสงครามคงทำเงินอย่างมหาศาล รวมถึงวัฒนธรรมคาวบอยในศตวรรษที่ 21 คงฟื้นคืนชีพอีกเช่นกัน

 เพราะฉะนั้น การดู “Unforgiven” เหมือนจะไม่พอซะแล้ว ตอนนี้อยากดูหนังคาวบอยมากๆ คงต้องออกไปดูหนังคาวบอยที่เพิ่งลงโรง “The Hateful Eight” (แปดพิโรธโกรธแล้วฆ่า) ของเควนติน ทารันติโน่ สักหน่อย