ภาพพิมพ์ล้อการเมือง แสบๆ คันๆ สไตล์ เจมส์ กิลเรย์

โดย...อฐิณป ลภณวุษ artofmylifeasafrog.blogspot.com

ผลงานภาพพิมพ์ไม้ของเจมส์ กิลเรย์ นักวาดการ์ตูนล้อเลียนชื่อดังชาวอังกฤษ ได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งในคอลเลกชั่นศิลปะของพิพิธภัณฑ์ผู้ใช้แรงงานนานาชาติ The International Slavery Museum ในเมืองลิเวอร์พูล ประเทศอังกฤษ

พิพิธภัณฑ์ดังกล่าว สร้างขึ้นตั้งแต่ปี 2007 จากไอเดียที่ต้องการนำเสนอเรื่องราวของคนที่ใช้แรงงาน ทุกรูปแบบทั่วโลก แต่เพิ่งจะได้รับเงินจากกองทุนสลากกินแบ่งมาเพื่อสรรหางานศิลปะที่เกี่ยวข้องกับการใช้แรงงานเมื่อปี 2014 นี่เอง

 

สำหรับภาพพิมพ์ไม้ของเจมส์ กิลเรย์ ได้รับการตีพิมพ์ในปี 1851 เป็นภาพการ์ตูนล้อเลียนที่เล่าเรื่องราวในรัฐสภาขณะที่กำลังถกกันเรื่องการเลิกค้าทาส

ในภาพแสดงให้เห็นผู้คุมชาวอังกฤษกำลังทำโทษทาสเด็กชาวแอฟริกัน เพราะเขาป่วยเกินกว่าจะมีแรงทำงาน พร้อมคำบรรยายในภาพพิมพ์... “ถูกโยนลงกระทะทองแดงที่กำลังต้มน้ำตาลเดือดพล่าน หลังจากถูกจุ่มหัวและหูในน้ำเดือดนานกว่า 45 นาที ยังไม่พอ ยังนำไปเฆี่ยนตีอย่างรุนแรงอีก กว่าแผลจะหายก็ใช้เวลาร่วม 6 เดือน”

 

ภาพพิมพ์ภาพนี้ได้รับการจัดสรรให้อยู่ในส่วน Transatlantic and Contemporary Slavery Collecting Project ของพิพิธภัณฑ์ โดยกองทุนสรรหาสมบัติทางวัฒนธรรมที่ได้เงินจากสลากกินแบ่ง ซึ่งจะจัดสรรคอลเลกชั่นทางศิลปวัฒนธรรมไปยังพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ที่เหมาะสม

พิพิธภัณฑ์ผู้ใช้แรงงานนานาชาติ เมืองลิเวอร์พูล ที่เป็นหนึ่งในพิพิธภัณฑ์ภายใต้การดูแลของสหประชาชาติ ร่วมกับเมืองลิเวอร์พูล เพิ่งประกาศอย่างเป็นทางการในวันสิทธิมนุษยชนโลก (10 ธ.ค.) ว่า ได้ซื้อภาพของเจมส์ กิลเรย์ ภาพนี้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในนิทรรศการถาวร

 

สตีเฟน คาร์ล-ลอคโค ภัณฑารักษ์ประจำพิพิธภัณฑ์ บอกว่า ที่นี่จะรวบรวมเฉพาะผลงานศิลปะที่เกี่ยวเนื่องกับเรื่องทาส การใช้แรงงาน และสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับประเทศอังกฤษ

“ทั้งภาพและคำบรรยายของรูปนี้ แสดงให้เห็นถึงความโหดร้ายที่เกิดขึ้น ระหว่างที่อังกฤษไปยึดเมืองขึ้นแถวเวสต์ อินดีส ในขณะเดียวกันก็แสดงให้เห็นประวัติศาสตร์ของนักเคลื่อนไหวเพื่อการเลิกทาสในอังกฤษ อย่าง วิลเลียม วิลเบอร์ฟอร์ซ ด้วย

“คนอังกฤษบางคนไม่กล้าที่จะชมดูภาพพิมพ์ภาพนี้ด้วยซ้ำ แต่เราต้องยอมรับว่า สิ่งนี้เคยเกิดขึ้นจริงในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา และการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างโหดร้ายก็ยังเกิดขึ้นอยู่ในโลกยุคนี้” สตีเฟน กล่าว

 

สำหรับ เจมส์ กิลเรย์ นักวาดการ์ตูนและภาพพิมพ์ล้อเลียนการเมืองและสังคมชื่อดังของอังกฤษ (มีชีวิตระหว่างปี 1756-1815) เขาได้ชื่อว่าเป็นบิดาของการ์ตูนล้อการเมืองของอังกฤษ เป็น 1 ใน 2 การ์ตูนนิสต์ที่เป็นแรงบันดาลใจให้คนรุ่นหลัง ร่วมกับ วิลเลียม โฮการ์ท (1697-1764) ที่ต่างมีอารมณ์ขันแบบเสียดสี กัดเจ็บลึก ปรากฏในผลงานของพวกเขา

เจมส์ เกิดในย่านเชลซี กรุงลอนดอน เขาเริ่มแกะแม่พิมพ์ไม้มาตั้งแต่เด็ก โดยเริ่มศึกษาจากการแกะสลักตัวอักษรซึ่งทำให้เขาเบื่อหน่ายในเวลาไม่นาน เขาจึงเดินทางไปทั่วอังกฤษ ก่อนจะกลับมาลอนดอนเพื่อเข้าโรงเรียนศิลปะรอยัล อคาเดมี พร้อมๆ กับหาเงินเองด้วยการแกะภาพพิมพ์ล้อการเมืองขายภายใต้นามแฝง โดยมีผลงานของวิลเลียม โฮการ์ท เป็นครูให้เขา

เจมส์ กิลเรย์ เริ่มสร้างชื่อจากผลงาน Paddy on Horseback (1779) โดยอาจนับได้ว่าเป็นผลงานชิ้นแรกๆ ที่เลิกใช้นามแฝง ขณะที่ภาพดังอีกชิ้น เป็นภาพของทหารเรือที่ได้รับชัยชนะจากสงคราม Battle of the Saintes (1782) ขณะที่ภาพ L’Assemblee Nationale (1804) ได้การยอมรับว่าเป็นผลงานที่แสดงให้เห็นถึงความเชี่ยวชาญด้านภาพพิมพ์อย่างสูงของเจมส์ กิลเรย์ เป็นภาพซึ่งเจ้าชายแห่งเวลส์ในยุคนั้น หรือพระเจ้าจอร์จที่ 4 ในกาลต่อมา พยายามจ่ายเงินมหาศาลเพื่อจะได้ตัวแม่พิมพ์ต้นฉบับมาเพื่อทำลายทิ้งเสียให้สิ้นซาก

ฮันนาห์ ฮัมฟรีย์ ได้ชื่อว่าเป็นผู้พิมพ์และเป็นตัวแทนจำหน่ายภาพพิมพ์ของ เจมส์ กิลเรย์ โดยเธอมีร้านอยู่บนถนนนิวบอนด์สตรีท (ภายหลังเปลี่ยนเป็นโอลด์บอนด์สตรีท และปัจจุบันคือเซนต์เจมส์สตรีท) ที่จะคอยนำภาพล้อเลียนการเมืองใหม่ๆ ของเจมส์ มาแสดงไว้ที่หน้าตู้โชว์อย่างสม่ำเสมอ นอกจากนี้ยังเป็นที่รู้กันว่า ฮันนาห์ยังเป็นแฟนสาวของเขาอีกด้วย

เมื่อใดที่มีภาพใหม่ๆ มาจัดแสดงโชว์ เป็นที่การันตีว่า จะต้องมีฝูงชนมาคอยมุงดู ในจำนวนนี้มีภาพ Very Slippy-Weather (1808) ที่วาดบรรยากาศของเซนต์เจมส์สตรีท ซึ่งมีร้านฮัมฟรีย์ที่แสดงภาพพิมพ์ของเจมส์ กิลเรย์ อย่าง Tiddy-Doll the Great French Gingerbread Maker, Drawing Out a New Batch of Kings; His Man, Talley Mixing up the Dough และเต็มไปด้วยคนมุงดูเป็นแบ็กกราวด์

เนื่องจาก เจมส์ กิลเรย์ มีชีวิตอยู่ในสมัยของพระเจ้าจอร์จที่ 3 แห่งอังกฤษ การ์ตูนล้อการเมืองส่วนใหญ่จึงมีเนื้อหาล้อเลียนเรื่องราวในสมัยนั้น ซึ่งพระองค์ทรงจับตาการ์ตูนของเขาอย่างใกล้ชิด หากรับสั่งว่าไม่ทรงเข้าใจสิ่งที่จิตรกรต้องการสื่อเลยแม้แต่ภาพเดียว

นอกจากเรื่องราวของพระเจ้าจอร์จที่ 3 แล้ว ระหว่างการปฏิวัติฝรั่งเศส และยุคสมัยของนโปเลียน ก็เป็นสิ่งที่บันทึกไว้ในภาพพิมพ์ของเจมส์หลายชิ้นด้วยกัน

ผลงานภาพล้อการเมืองของเจมส์ กิลเรย์ เริ่มกลายเป็นของสะสมที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ นับจากทศวรรษที่ 1970 เป็นต้นมา หากมาปรากฏในตลาดของนักสะสมครั้งแรกในการประมูลฟิลลิปส์ กรุงลอนดอน ปี 2001 จากราคาตั้งต้นที่ 250 เหรียญสหรัฐนั้น พุ่งไปถึง 2 หมื่นเหรียญทีเดียว