ซ้ายหัน! ขวาหัน!
บทเรียนแรกสำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยชั้นปีที่ 1ของจีน ก็คือ การฝึกทหารฃจพัตฃฉ ซึ่งก็เป็นธรรมเนียม
บทเรียนแรกสำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยชั้นปีที่ 1ของจีน ก็คือ การฝึกทหารฃจพัตฃฉ ซึ่งก็เป็นธรรมเนียมที่ปฏิบัติกันมาหลายสิบปีแล้ว เพียงแต่รูปแบบการฝึกฝนของคนยุคใหม่อาจไม่ได้มีความเข้มข้น หรือเน้นไปที่การฝึกอย่างสมบุกสมบันเฉกเช่นที่ผ่านมา อันเป็นผลจากสภาพบ้านเมืองที่เปลี่ยนไป แต่มองโดยภาพรวมแล้วก็ถือเป็นการฝึกที่มีคุณค่าในตัวเอง และอาจเรียกว่าเป็นประสบการณ์ครั้งหนึ่งในชีวิตของเด็กเหล่านี้ก็ว่าได้
การฝึกทหารของมหาวิทยาลัยแต่ละแห่งมีกำหนดระยะเวลาที่แตกต่างกัน โดยมากมักใช้เวลาราว 23 สัปดาห์ก่อนเปิดเรียน ถือเป็นบททดสอบที่เหมาะแก่เด็กยุคใหม่ที่เติบโตมาในสภาพครอบครัวที่มีชีวิตความเป็นอยู่สุขสบาย และไม่ค่อยได้ประสบกับปัญหามากนัก เด็กๆ กลุ่มนี้สามารถเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ เพื่อนำไปประยุกต์ใช้กับชีวิตหลังจากสำเร็จการศึกษา รวมไปถึงชีวิตในวันข้างหน้า
เป้าหมายของการฝึกทหารในหมู่นักศึกษายุคใหม่ก็มีด้วยกันหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการสร้างสำนึกในเรื่องการทำงานเป็นทีมเวิร์ก และให้ความร่วมมือกับผู้อื่น ซึ่งข้อนี้ถือเป็นหัวใจสำคัญของการฝึกทีเดียว เพราะเป็นการปูพื้นฐานสู่การเข้าสู่สังคมการทำงานที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน และต้องอาศัยการทำงานที่มีความสมานสามัคคีของคนในทีม จึงจะนำพาทีมงานไปสู่ความสำเร็จ
คงปฏิเสธไม่ได้ว่า สังคมจีนยุคใหม่พัฒนาไปอย่างรวดเร็ว ความรู้ใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นก็มีให้เรียนรู้มากมาย การเป็นผู้สำเร็จการศึกษาที่อัดแน่นไปด้วยความรู้ ย่อมเป็นโอกาสที่ดีในการหางาน แต่หากเป็นผู้รู้ที่ไม่สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ ก็ไม่เกิดประโยชน์ ยิ่งเด็กยุคใหม่ที่เป็นลูกคนเดียว มักขาดสำนึกในเรื่องดังกล่าวอย่างมาก การผ่านคอร์สฝึกอบรมที่ช่วยเสริมสร้างการทำงานเป็นทีมเวิร์กในช่วงการฝึกทหาร มีส่วนช่วยกระตุ้นให้เกิดสำนึกดังกล่าวมากขึ้น
ว่ากันโดยภาพรวมแล้ว รูปแบบชีวิตในรั้วมหาวิทยาลัยเป็นอะไรที่เต็มไปด้วยอิสระ มีโอกาสได้ตัดสินใจทำอะไรด้วยตัวเอง บางครั้งการใช้ชีวิตสบายๆ เป็นเวลานาน ก็ส่งผลต่อนิสัยที่ขาดความกระตือรือร้น ทำให้ชีวิตที่อยู่ในระเบียบ กฎเกณฑ์เป็นสิ่งที่ถูกมองข้ามไป โดยเฉพาะการใช้ชีวิตในหอพักที่นักศึกษาหลายคนไม่ค่อยให้ความสำคัญกับสุขลักษณะในการอยู่อาศัย ปล่อยให้ของวางระเกะระกะ ปล่อยให้ชามจานกองพะเนิน แล้วค่อยล้างทีเดียว ฯลฯ รูปแบบการฝึกฝนที่ประยุกต์จากการฝึกระเบียบวินัยในหมู่ทหาร ช่วยให้นักศึกษาใหม่เหล่านี้รู้จักกับความมีระเบียบวินัย และคอยเป็นเครื่องเตือนสติในยามที่ใช้ชีวิตอย่างหลุดกรอบ
การใช้ชีวิตร่วมกันนานนับสัปดาห์ยังมีกิจกรรมให้แสดงความสามารถ ถือเป็นเวทีที่เปิดโอกาสให้ทุกคนกล้าแสดงออก และมีความสุขกับกิจกรรมที่เข้าร่วม มองโลกในแง่มุมที่ดี ไม่ปิดกั้นตัวเอง ผ่อนคลาย และรู้สึกเพลิดเพลินไปกับนานากิจกรรม นักศึกษาจำนวนไม่น้อยที่มีชีวิตค่อนข้างราบรื่น ไม่ค่อยพบเจอกับอุปสรรค แต่ความเป็นจริงไม่ได้เป็นเช่นนั้นเสมอไป ดังนั้นการปลูกฝังให้นักศึกษาใหม่เหล่านี้รู้จักมองปัญหาในแง่มุมที่กว้างขึ้น กระตือรือร้นที่จะหาแนวทางแก้ไข ย่อมเป็นประโยชน์ต่อชีวิตของพวกเขา
สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งของการฝึกทหารของเหล่านักศึกษาแรกเข้า ก็คือ การปลูกฝังในเรื่องความรักชาติและพร้อมที่จะเสียสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อส่วนรวม ตระหนักถึงความปลอดภัยของประเทศชาติเป็นสำคัญ ถึงแม้จะเป็นการฝึกหลักพื้นฐานด้านการต่อสู้เพียงไม่กี่วัน แต่ก็เป็นพื้นฐานสำคัญที่สร้างสำนึกเรื่องการพิทักษ์ประเทศชาติ
แต่ก็มีข้อสังเกตเกี่ยวกับประสิทธิผลของการฝึกทหารในหมู่นักศึกษาแรกเข้าจากผู้ที่คลุกคลีอยู่ในแวดวงดังกล่าวเป็นเวลานาน เริ่มจากรูปแบบการฝึกที่ดูจะไม่เน้นเรื่องความอดทนมากเท่าที่ควร มหาวิทยาลัยบางแห่งพยายามปรับเปลี่ยนเวลาการฝึกให้อยู่ในช่วงที่อากาศไม่ส่งผลต่อสภาพร่างกายของผู้ฝึกฝน ลดระดับความเข้มข้นของการฝึกฝนลงอย่างมาก ไม่เอาจริงเอาจังกับการฝึกฝนที่เสริมสร้างความแข็งแกร่งทางด้านร่างกายและจิตใจ
ถึงแม้ว่าจะผ่านการฝึกฝนด้านการมีระเบียบวินัยมาแล้ว แต่เรื่องราวการลอกข้อสอบก็ยังคงปรากฏให้เห็นอย่างต่อเนื่อง การเข้าชั้นเรียนไม่ตรงเวลา นั่นแสดงให้เห็นว่า การฝึกฝนสมรรถภาพร่างกายและจิตใจภายในระยะเวลาสั้นๆ อาจไม่ใช่หนทางปลูกฝังจิตสำนึกในด้านต่างๆ ให้นักศึกษาเหล่านี้ ไม่ต้องพูดถึงเรื่องจิตสำนึกเรื่องความรักชาติที่ไม่สามารถปลูกฝังกันภายในเวลาเพียงชั่วพริบตาเช่นนี้
หลายคนจึงตั้งคำถามว่า ถึงเวลาหรือยังที่การฝึกฝนทหารในลักษณะดังกล่าว ควรปรับเปลี่ยนให้เข้ากับสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้เข้าอบรมและสรรค์สร้างบุคลากรที่อัดแน่นไปด้วยคุณภาพให้แก่สังคม