‘ไม้ขีดไฟก้านแรกที่เผาเกาหลี’

โดย...เพียงออ วิไลย [email protected]

26 ก.พ. ค.ศ. 1876 เมื่อกองทัพของพระจักรพรรดิญี่ปุ่นบีบบังคับให้ราชวงศ์โชซอนลงนามในสนธิสัญญาคังฮวา (คังฮวาโดโจยัก) อันเป็นจุดเริ่มต้นของการเข้ายึดเอาเกาหลีเป็นอาณานิคมของตนเองที่ทำให้ทั้งแผ่นดินเกาหลีลุกเป็นไฟ ประชาชนพบกับความระทมทุกข์จนต้องลี้ภัยทิ้งถิ่นฐานบ้านเรือนที่เหมือนถูกไฟไหม้แล้วนั้นเสีย... โลกจะจำได้ไหมว่า “ผู้ช่วยจุดไม้ขีดไฟก้านแรกเผาเกาหลีนั้น คือ สหรัฐอเมริกา”...

ในศตวรรษที่ 19-20 เอเชียต้องเผชิญกับการรุกรานจากชนชาติตะวันตกที่หยิ่งผยองในแสนยานุภาพทางการทหารของตนเอง ชาวฝรั่งมังค่าต่างลุแก่อำนาจ บังอาจแบ่งเค้กแบ่งเขตล่าอาณานิคมในเอเซียโดยไม่เกรงใจเจ้าของดินแดนเดิม แม้ไทยเองก็ยังเกือบเสียราชอาณาจักรให้แก่ฝรั่งเศสในเหตุการณ์ ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436/ค.ศ. 1893) แต่เป็นบุญของชาติที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ได้ทรงนำเงินถุงแดงที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระราชทานเก็บไว้ให้ในท้องพระคลังเพื่อเป็นค่าไถ่บ้านเมือง รวมกับทรัพย์สมบัติส่วนตัวพระองค์และส่วนตัวของเหล่าข้าราชบริพาร จึงมีเงินครบ 3 ล้านฟรังก์เป็นค่าไถ่บ้านเมืองให้เป็นที่อยู่ที่กินอย่างสุขสบายแก่ลูกหลานไทยมาจนทุกวันนี้...ทว่า ชาวเกาหลีคงมิได้มีบุญมากขนาดนั้น

ในปลายสมัยโชซอน เมื่อญี่ปุ่นถูกบังคับให้เปิดประเทศในปี ค.ศ. 1854 และกองกำลังร่วมอังกฤษฝรั่งเศสเข้าโจมตีกรุงปักกิ่งได้สำเร็จในปี ค.ศ. 1860 ได้สร้างความปั่นป่วนให้ราชสำนักโชซอนที่เริ่มตระหนักถึงชะตากรรมของประเทศเพื่อนบ้าน ในขณะเดียวกันก็พบว่าชาติตะวันตกได้พยายามแทรกซึมเข้ามาในเกาหลี เรือรบรัสเซียได้เริ่มเข้ามาสอดแนมบริเวณชายฝั่ง ต่อมาในปี 1866 เรือสินค้าอเมริกันได้แอบล่องเข้ามาตามแม่น้ำแทดง และมุ่งหน้าเข้าเมืองเปียงยางโดยมิได้รับอนุญาต จึงถูกทำลายโดยกองทัพเกาหลี เมื่อทูตสหรัฐอเมริกาประจำกรุงปักกิ่งทราบข่าวว่ามีเรือต่างชาติถูกทำลาย จึงได้ให้ทางการจีนตรวจสอบว่าเป็นเรืออเมริกันหรือไม่ ทางราชสำนักเกาหลีได้ตอบไปว่า “สันนิษฐานว่าเป็นเรือสัญชาติอังกฤษ แต่ไม่ว่าจะเป็นชาติใด เกาหลีจะทำลายเรือต่างชาติทุกลำที่ลักลอบเข้าประเทศโดยมิได้รับอนุญาตเพื่อปกป้องประเทศตน” ซึ่งเป็นความชอบธรรมของเกาหลี ทว่า สหรัฐอเมริกาไม่พอใจอย่างมากจึงตัดสินใจส่งเรือรบเข้าโจมตีหลายครั้งแต่ไม่สำเร็จ ครั้งสุดท้าย ปี ค.ศ. 1871 กองทัพเรือรบอเมริกัน 5 ลำ ได้บุกเข้ามาที่บริเวณเกาะคังฮวา กองทัพเกาหลีต่อสู้กลับทำให้ทหารเกาหลีเสียชีวิต 53 คน และบาดเจ็บ 24 คน ในขณะที่กองทัพเรือสหรัฐอเมริกาสูญเสียไป 3 คน และบาดเจ็บ 9 คน ในที่สุดกองทัพเรืออเมริกันได้ถอนกำลังกลับสู่ฐานทัพในประเทศจีนไปด้วยความบาดหมางใจอย่างยิ่ง

ในช่วงเวลานั้น ทางญี่ปุ่นก็กำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ หลังจากถูกบังคับให้เปิดประเทศแก่สหรัฐอเมริกา และชาติตะวันตกอื่นๆ ที่เดินตามกันเข้ามา โชกุนถูกต่างชาติบีบให้หมดอำนาจลงในปี ค.ศ. 1868 ส่วนจักรพรรดิองค์ใหม่ที่เพิ่งขึ้นครองบัลลังก์ตระหนักดีว่าทางรอดของญี่ปุ่น คือ ต้องเปิดรับวิทยาการเทคโนโลยีจากชาติตะวันตกมาประยุกต์ใช้ในการเสริมสร้างความแข็งแกร่งทั้งด้านเศรษฐกิจการทหาร “และสร้างตนให้เป็นมหาอำนาจในเอเชีย”

ในปี ค.ศ. 1870 จักรพรรดิญี่ปุ่นได้ส่งคณะทูตเชิญสาสน์แห่งการขึ้นครองราชย์ของจักรพรรดิองค์ใหม่ไปยังราชสำนักเกาหลี และอาสาเป็นคนกลางในการเจรจาไกล่เกลี่ยข้อพิพาทระหว่างสหรัฐอเมริกากับเกาหลี แต่ผู้สำเร็จราชการแห่งราชสำนักโชซอนเป็นผู้ที่มีแนวคิดอนุรักษนิยมและยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีเดิมอย่างยิ่ง ทั้งยังเคยมีความสัมพันธ์แน่นแฟ้นกับโชกุนเดิมได้ ปฏิเสธความชอบธรรมของจักรพรรดิองค์ใหม่ที่ไร้โชกุน และปฏิเสธความสัมพันธ์ใด ๆ กับญี่ปุ่น...

เหตุการณ์นี้จึงเป็นจุดเริ่มต้นให้ญี่ปุ่นพยายามผนวกเกาหลีเข้ามาเป็นอาณานิคมของตนและล้มล้างระบอบกษัตริย์ของเกาหลีที่มีมากว่า 2,000 ปี...

(Cr : ประวัติศาสตร์เกาหลี จากยุคเผ่าพันธุ์ถึงยุคสาธารณรัฐใหม่ โดย ดร.ไพบูลย์ ปีตะเสน)