เมียนมาคุมโควิดไม่อยู่ หรือปิดเมืองเผด็จศึกชนกลุ่มน้อย?

1. คนไทยกำลังอยู่กันแบบหวาดผวากับการระบาดที่ประเทศเพื่อนบ้าน ยิ่งผวากันเข้าไปใหญ่เมื่อกระทรวงสาธารณสุขแสดงความกังวลว่าการระบาดของ โควิด-19 อาจจะมาถึงชายแดนไทยในอีก 2 สัปดาห์

2. สถานการณ์ในเมียนมาเริ่มทำให้คนไทยเริ่มกังวล โดยเฉพาะเมื่อเมียนมายืนยันผู้ป่วยโควิด-19 สูงเป็นประวัติการณ์สะสมถึง 1,111 รายในวันพฤหัสบดี รวมถึงผู้ป่วยรายใหม่ 116 ราย โดยรัฐยะไข่พบผู้ติดเชื้อสูงสุดจำนวนเกือบ 500 คน

3. เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2020 มีการล็อกดาวน์รัฐยะไข่ หรือรัฐอาระกัน ซึ่งเป็นรัฐที่มีความขัดแย้งรุนแรงทางเชื้อชาติทั้งชาวท้องถิ่นยะไข่และชาวโรฮิงญา โดยรัฐบาลเมียนมาประกาศเพิ่มพื้นที่ล็อกดาวน์ไปทั่วทั้งรัฐในช่วงดึกของวันพุธ มีการหยุดการเคลื่อนไหวของประชาชนมากกว่าสามล้านคน เนื่องจากจำนวนผู้ติดเชื้อไวรัสโคโรนาเพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ

4. ยะไข่เป็นหนึ่งในรัฐที่ยากจนที่สุดในเมียนมา โดยมีสถานพยาบาลต่ำกว่ามาตรฐานและขาดการเข้าถึงการศึกษาในพื้นที่ห่างไกลบางแห่ง นอกจากนี้ยังเป็นถิ่นอาศัยของชาวมุสลิมโรฮิงญาราว 130,000 คนที่เป็นปัญหาคาราคาซังของเมียนมา และยังมีกลุ่มแบ่งแยกดินแดนหลายกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็น กองทัพปลดแอกอาระกัน (ALA - หยุดยิงแล้ว) กองทัพอาระกัน (AA) และกองทัพปลดแอกโรฮิงญา (ARSA)

5. อย่างไรก็ตามหัวหน้ากองทัพอาระกัน (AA) กล่าวหารัฐบาลเมียนมาว่าใช้ประโยชน์จากกรณีการแพร่ระบาดของโคโรนาไวรัส เพื่อขยายขอบเขตปฏิบัติการทางทหาร และจำกัดการเดินทางในรัฐยะไข่ ทำให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อนมากขึ้น โดยมีคำสั่งให้หัวหน้าครอบครัวเท่านั้นที่ออกจากเคหสถานได้เพื่อหาซื้อสิ่งของจำเป็น 

6. พลตรีตะวัน มรัต ไนง์ โญ ตะวัน ออง แห่งกองทัพอาระกัน (AA) กล่าวว่ารัฐบาลมียนมาที่ได้ใช้ประโยชน์จากวิกฤตโควิด-19 เพื่อเพิ่มกำลังทหารให้มากขึ้นในพื้นที่ที่มีความขัดแย้ง และพลเรือนกำลังถูกควบคุมตัวโดยพลการ ถูกทรมาน และสังหารท่ามกลางการแพร่ระบาดของโควิด-19 

7. กองกำลังทหารพม่าและกลุ่ม AA ต่อสู้กันมายาวนานถึง 21 เดือนแล้วในรัฐยะไข่ ซึ่งกองกำลังกบฏกำลังต่อสู้เพื่อเอกราชของชาวยะไข่ ในขณะที่รัฐบาลเมียนมาตีตราว่ากลุ่ม AA เป็นกลุ่มที่ผิดกฎหมายและเป็นกลุ่มผู้ก่อการร้าย นอกจากนี้นัฐบาลยังตัดสัญญาณอินเทอร์เน็ตในพื้นที่ความขัดแย้ง 9 เมืองตั้งแต่เดือนกรกฎาคม เพิ่งจะปล่อยให้มีสัญญาณ 2G ใช้เมื่อต้นเดือนสิงหาคม

8. พลตรีตะวัน มรัต ไนง์ โญ ตะวัน ออง กล่าวว่า "เรายอมรับ (การล็อคดาวน์) ได้หากมีสาเหตุเพราะการระบาดของโรคโควิด-19 แต่กองทัพเมียนมาได้เคลื่อนกำลังทหารจำนวนมหาศาลทั้งเครื่องบินรบและเรือรบ" โดยกองทัพทหารเมียนมากว่า 600 นายเข้าสู่รัฐยะไข่ในวันพุธผ่านเทือกเขาอาระกัน

9. เขายังตั้งข้อสังเกตว่าในช่วงกลางเดือนสิงหาคมชาวบ้านหลายคนได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิตจากการยิงปืนใหญ่โดยทหารเมียนมาร์ในเขตเมืองยะเตต่อง ขณะที่คนอื่น ๆ ถูกยิงในเขตเมืองเจาตอ และเมืองปุณณาจูน

10. กลุ่ม AA และกองทัพชาติพันธุ์อื่น ๆ อีก 2 กลุ่ม ได้แก่ กองทัพปลดปล่อยแห่งชาติตะอั้ง (TNLA) และกองทัพพันธมิตรประชาธิปไตยแห่งชาติเมียนมาร์ (MNDAA) ประกาศตั้งพันธมิตรภรารดรภาพ (Brotherhood Alliance) และกล่าวเมื่อวันที่ 2 กันยายนว่าพวกเขาจะหยุดยิงชั่วคราวจนถึงเดือนพฤศจิกายนเพื่อสนับสนุนการสร้างสันติภาพและเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถไปลงคะแนนเลือกตั้งทั่วไป

11. ทว่า ณ วันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2563 การรุกของกองทัพพม่าในรัฐอาระกันตอนเหนือยังคงปฏิบัติการทางการทหารต่อไปแถมยังรุนแรงมากขึ้นกว่าเดิมอีกในพื้นที่เคลื่อนไหวของ AA แม้ว่ากลุ่มพันธมิตรชนกลุ่มน้อยจะประกาศหยุดยิงเพื่อสนับสนุนการเลือกตั้งก็ตาม

12. นอกจากนี้ ยังมีข้อสังเกตว่ากองกำลังเมียนมาได้ดำเนินการหยุดยิงชั่วคราวในพื้นที่อื่นๆ แต่กลับไม่รวมรัฐยะไข่เข้าไปด้วย ทำให้น่าสงสัยในเจตนาว่าเหตุใดกองทัพเมียนมาจึงไม่หยุดปฏิบัติในยะไข่ ทั้งๆ ที่ยอมหยุดยิงที่อื่น และยะไข่เองก็ยังมีปัญหาการระบาดของโควิด-19 อย่างหนักอีกด้วย 

Photo by AFP