ภัยคุกคามรูปแบบใหม่กำลังส่งผลกระทบภาคการศึกษาขนานใหญ่

การระบาดของเชื้อไวรัส Covid-19 ส่งผลกระทบหลายด้าน โดยเฉพาะด้านการศึกษา ที่ทำให้การเรียนการสอนต้องหยุดชะงัก และเป็นโอกาสให้ภาคการศึกษาต้องคิดทบทวนรูปแบบการเรียนการสอนใหม่ โดยที่เทคโนโลยียังคงมีบทบาทสำคัญในการให้ความรู้แก่เยาวชนมากขึ้นทุกขณะ และในโลกที่ผู้เรียนสามารถได้รับความรู้เพียงแค่คลิกเมาส์ ทำให้นักเรียน นักการศึกษาจะต้องปรับเปลี่ยนบทบาทด้วยเช่นกัน ซึ่งในวันนี้ทั่วโลกกำลังพูดถึงความจำเป็นในการคิดวิธีการใหม่ๆ ของระบบการศึกษาสำหรับเยาวชนในอนาคต และช่วงเวลานี้อาจเป็นช่วงเวลาที่ดี ที่จะสะท้อนให้เห็นว่าวิกฤติการณ์ที่เกิดขึ้นทั่วโลกนี้ จะสามารถช่วยกำหนดวิธีการเรียนรู้ของเยาวชนในยุค Generation Z, Generation Alpha และเยาวชนรุ่นใหม่ในอนาคตได้

ในช่วงเวลานี้ คนส่วนใหญ่ในวัยเรียน จะเป็นคนในยุค Generation Z ซึ่งเป็นรุ่นที่เติบโตขึ้นในโลกยุคโลกาภิวัตน์อย่างแท้จริง คนรุ่นนี้มีอายุไม่เกิน 25 ปี และจะสะท้อนให้เห็นถึงผลกระทบต่อการศึกษาของพวกเขาอันเนื่องมาจากการระบาดใหญ่ทั่วโลกและภัยคุกคามรูปแบบใหม่อย่างแท้จริง โดยคนในยุคนี้ เป็นกลุ่มที่มั่นใจในตนเอง มีความเข้าใจในเทคโนโลยีเป็นอย่างดี แต่มักจะ “กลัวการอยู่คนเดียว” หรือ “fear of being alone (FOBA)” และ “กลัวการตกกระแส” หรือ “Fear of Missing Out (FOMO)” จากพฤติกรรมที่ต้องมีการสื่อสารโต้ตอบแบบทันที หรือต้องเช็คข่าวสารบนมือถืออยู่ตลอดเวลา แต่คนในรุ่นนี้ เป็นรุ่นที่แสดงให้เห็นถึงพลังของการทำงานร่วมกันเพื่อแก้ไขปัญหา เช่น สถานการณ์ Covid-19 ในปัจจุบันพวกเขาเหล่านั้นยังมีความรับผิดชอบร่วมกันในการแยกกักกันตนเองอีกด้วย

ในภาวะวิกฤตการณ์โควิดฯ มีนักการศึกษาจำนวนมากได้เตรียมการสำหรับระบบการศึกษาในอนาคต การศึกษาของ Dell Technologies ระบุว่า 85% งานในปี 2030 จะเป็นตำแหน่งงานใหม่สำหรับคนในยุค Generation Z และ Alpha ที่ยังไม่มีในปัจจุบันนี้ ส่วนการศึกษาของ World Economic Forum รายงานว่า 65% ของเด็กประถมในวันนี้จะทำงานในตำแหน่งงานใหม่ที่ยังไม่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

จากวิกฤตการณ์โควิดฯ อาจเปลี่ยนแปลงโลกและโลกทัศน์ของผู้คน โดยอาจเป็นประสบการณ์สอนทุกคนว่า การศึกษาจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงเพื่อให้สามารถเตรียมความพร้อมสำหรับเด็กรุ่นใหม่ เพื่ออนาคตข้างหน้า โดยการดำเนินงานดังต่อไปนี้ 1. ให้ความรู้แก่ประชาชน ในโลกที่เชื่อมโยงถึงกัน โดยโควิดฯ เป็นโรคระบาดที่แสดงให้เห็นว่าผู้คนมีการเชื่อมโยงถึงกันทั่วโลก ซึ่งเราควรทำความเข้าใจ และก้าวข้ามความแตกต่างของผู้คน ด้วยวิธีการทำงานร่วมกันทั่วโลก 2. ต้องนิยามบทบาทของผู้สอนใหม่ จากแนวคิดว่านักการศึกษาคือผู้มีความรู้ที่จะเป็นผู้ให้ความรู้แก่ผู้เรียน จะไม่ใช่วัตถุประสงค์ของการศึกษาในศตวรรษที่ 21 อีกต่อไป เนื่องจากนักเรียนจะสามารถเข้าถึงความรู้ และแม้แต่สามารถเรียนรู้ทักษะทางเทคนิคได้ด้วยตัวเองบนสื่ออิเล็กทรอนิกส์ เช่น โทรศัพท์มือถือ แท็บเล็ต และคอมพิวเตอร์ ทำให้ภาคส่วนการศึกษาต้องกำหนดบทบาทของครูหรือผู้สอนในห้องเรียนและโรงเรียนใหม่อีกครั้ง ซึ่งหมายความว่าบทบาทของนักการศึกษาจะต้องมุ่งไปสู่การพัฒนาเยาวชนในฐานะที่เป็นสมาชิกของสังคมที่เป็นปัจจัยหลักที่ต้องพิจารณา

3. การสอนทักษะชีวิตที่จำเป็นสำหรับอนาคต โดยในสภาพแวดล้อมของโลกที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ผู้คนยุคใหม่ต้องการความยืดหยุ่น และความสามารถในการปรับตัว เป็นทักษะที่จำเป็นต่อการพัฒนาอย่างมาก ท่ามกลางการแพร่ระบาดใหญ่ครั้งนี้ ทักษะสำคัญที่นายจ้างจะมองหาก็คือความคิดสร้างสรรค์ การสื่อสาร ทักษะการเรียนรู้สิ่งใหม่ และการทำงานร่วมกัน ควบคู่ไปกับการเอาใจใส่และความฉลาดทางอารมณ์ อีกทั้งความสามารถในการทำงานข้ามกลุ่มประชากรที่มีความแตกต่างกัน ด้วยการทำงานเป็นทีมที่มีประสิทธิภาพ

4. ปลดล็อคเทคโนโลยีเพื่อส่งมอบการศึกษา ซึ่งการระบาดของโควิดฯ ครั้งนี้ ส่งผลให้สถาบันการศึกษาทั่วโลก ถูกบังคับให้ต้องใช้ประโยชน์จากเครื่องมือทางเทคโนโลยีที่มีอยู่ เพื่อสร้างเนื้อหาสำหรับการเรียนรู้ระยะไกลสำหรับนักเรียนในทุกภาคส่วน ทำให้เกิดประโยชน์ในการเข้าถึงการศึกษาสำหรับนักเรียนทั่วโลก ซึ่งนี่คือรูปแบบการเรียนการสอนใหม่ที่ไม่เคยมีมาก่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโรงเรียนอนุบาลจนถึงโรงเรียนมัธยม

เราจะเห็นได้ว่าจากการระบาดของเชื้อโควิดฯ ไปทั่วโลก ซึ่งทำให้มีผู้เสียชีวิต และเป็นอุปสรรคสำคัญต่อเศรษฐกิจโลก ทำให้การตอบสนองต่อวิกฤติครั้งนี้ จำเป็นต้องมีความร่วมมือในระดับโลก ระหว่างรัฐบาล องค์กรระหว่างประเทศ และภาคธุรกิจ เพื่อปกป้องชีวิตผู้คน ยับยั้งการแพร่ระบาด อำนวยความสะดวกในการดำเนินชีวิตและดำเนินธุรกิจต่อไป แต่สำคัญที่สุดคือผู้คนยุคใหม่ ไม่ว่าจะเป็น Generation Z, Generation Alpha หรือคนรุ่นใหม่ๆ ในอนาคต ที่มีประสบการณ์จากการกักตัวอยู่บ้าน การเว้นระยะห่างทางสังคม และการเรียนรู้ทางไกลจากโรงเรียนและครูผู้สอน ที่สามารถยับยั้งการแพร่ระบาดได้ ตรงนี้อาจกลายเป็นความปกติรูปแบบใหม่ (New Normal) ในการดำเนินชีวิตประจำวันของมนุษย์ ซึ่งมีความสำคัญมากกว่าการที่มนุษย์ต้องออกไปมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม

ถึงเวลาที่ระบบการศึกษาอาจจะต้องเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง ตามที่นักอนาคตศาสตร์หลายท่านเคยวิเคราะห์ไว้ว่า ความรู้ไม่จำเป็นต้องหาได้จากสถาบันการศึกษาอีกต่อไป จนทำให้ปริญญาบัตรจากมหาวิทยาลัยหมดความสำคัญไปในศตวรรษที่ 21 จริงๆ