จิตพระโพธิสัตว์

โดย...ณ กาฬ เลาหะวิไลย

ในทางพระพุทธศาสนา มีคำสอนว่า กาย กับ จิต แยกจากกัน

กายส่วนกาย จิตส่วนจิต

สำหรับร่างกาย เป็นธาตุทั้ง 4 ที่มาประชุมรวมกัน เมื่อถึงกาลเวลาก็ไปเป็นธรรมชาติ

สิ่งที่ยังคงอยู่คือจิต

หลังจากกายแตกสลาย จิตจะไปอยู่ภพภูมิใหม่ โดยหากเป็นจิตที่เป็นกุศล อย่างน้อยก็ได้เกิดมาเป็นมนุษย์ และถ้าเป็นมหากุศล ก็จะไปอยู่ในภพสุคติที่ยิ่งขึ้นไป แต่ยังวนเวียนการเกิด ดับ เป็นทุกข์ของวัฏสงสาร

พระพุทธศาสนา จึงมุ่งคำสอนเพื่อให้จิตพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด หรือที่เรียกว่า นิพพาน

นิพพานมี 2 ลักษณะใหญ่ คือ การพ้นในรูปของสาวก ส่วนใหญ่เป็นพระสงฆ์ที่ปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ตัดชาติภพได้สำเร็จ

อีกลักษณะคือ การหลุดพ้นตรัสรู้ที่เป็นพระพุทธเจ้า ต้องบำเพ็ญเพียรบารมีมากมายอเนกอนันต์ นับอสงไขย มหากัป เป็นเวลาเนิ่นนานนับไม่ถ้วน

ดวงจิตที่ปรารถนาการตรัสรู้ จึงเป็นจิตของพระโพธิสัตว์

พระโพธิสัตว์ เวียนว่ายในวัฏสงสาร เพื่อสร้างบารมี จนกระทั่งถึงพร้อม ก่อนจะเกิดชาติสุดท้ายเป็นพระพุทธเจ้า

ในพระพุทธศาสนามีการกล่าวถึงพระโพธิสัตว์หลายกรณี อาทิ เรื่อง ช้างปาลิไลยก์ ในสมัยพระพุทธกาล เมื่อพระวินัยธรและพระธรรมกถึกชาวเมืองโกสัมพี ก่อความทะเลาะวิวาท จนหมู่พระภิกษุตลอดถึงอุบาสกอุบาสิกาเกิดแตกแยกกันขึ้นเป็น 2 ฝ่าย แม้พระพุทธองค์จะทรงเข้าไปไกล่เกลี่ยให้ปรองดองกันเสีย แต่ก็ไม่มีใครเชื่อฟังพระโอวาท

พระองค์ทรงเหนื่อยหน่ายความถือรั้นด้วยทิฐิมานะของพระภิกษุเหล่านั้นจึงเสด็จไปยังราวป่าอันเป็นที่อยู่ของช้าง ชื่อ ปาลิไลยก์ เพียงพระองค์เดียว มีช้างปาลิไลยก์คอยปรนนิบัติทำกิจวัตรต่างๆ

ช้างปาลิไลยก์นั้นเป็นพระโพธิสัตว์มาสร้างบารมี ในอนาคตกาลข้างหน้าเมื่อสร้างบารมีถึงพร้อม จะเป็นพระพุทธเจ้า พระนามว่าพระสุมงคลพระพุทธเจ้า

ไม่เพียงแต่ในพระไตรปิฎกเท่านั้น ในบันทึกบทพระราชปุจฉาเนื่องในพระราชวโรกาส พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนิน ณ วัดป่าบ้านตาด อ.เมือง จ.อุดรธานี เมื่อวันที่ 7 ม.ค. 2531 และทรงกราบนมัสการหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน หลวงตามหาบัวก็ถวายคำเทศนาเกี่ยวกับพุทธภูมิ ความว่า

“การเป็นพุทธภูมิ สร้างบารมีเพื่อความเป็นพุทธะ พอจบพุทธภูมิได้ก็เป็นพระพุทธเจ้าแล้ว

พระพุทธเจ้าก็มีพุทธกิจ ๕ คือ ตอนเช้าบิณฑบาต ตอนบ่ายสอนคหบดีมนุษย์ทั่วไป ตกเย็นสอนนักบวช สมณะชีพราหมณ์ ตอนกลางคืนแก้ปัญหาเทวดา พอมาตอนเช้ามืดเล็งญาณดูสัตว์โลก สัตว์โลกตัวไหนมีกิเลสเบาบางพอที่จะบรรลุธรรมได้ ท่านก็จะเล็งญาณดู รีบไปโปรด

พระพุทธเจ้าสร้างบารมีพุทธภูมิจนได้เป็นพระพุทธเจ้า เมื่อเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว ท่านก็มีพระพุทธกิจ ๕ อย่างนี้ 

แต่...ไม่รู้ว่าพ่อหลวงแม่หลวงของประเทศไทยปรารถนาอะไร ทำงานกันจนไม่มีเวลาจะพักผ่อน”

ทั้งหมดก็คำเทศนาของหลวงตามหาบัว ที่อธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับจิตพระโพธิสัตว์ กิจแห่งพุทธภูมิตามที่ปรากฏในหลักพระศาสนา

ขอถวายบังคมพระบาท พระโพธิสัตว์ ผู้ตั้งจิตพุทธภูมิ อนาคตกาลแห่งพระผู้มีภาคเจ้าด้วยเศียรเกล้า