สำเร็จยาก

โดย...ณ กาฬ เลาหะวิไลย

ใครฟังนโยบายที่จะเอาสินค้าเกษตร เอาข้าว ฯลฯ ไปแลกรถไฟฟ้ากับจีน ตามโครงการเงินกู้ 2 ล้านล้านบาท แล้วคงต้องยิ้มน้อยยิ้มใหญ่

สาเหตุเนื่องจากในอดีตเคยมีความคิดดังกล่าวมาเนิ่นนาน แต่ไม่ประสบความสำเร็จ

การแลกเปลี่ยนสินค้ามี 2 ลักษณะ ก็คือ ใช้สินค้าแลกเปลี่ยนกันโดยตรง หรือเรียกว่า บาร์เตอร์เทรด (BARTER TRADE)

วิธีดังกล่าวต้องตีมูลค่าสินค้าเท่ากัน ยื่นหมู ยื่นแมว เป็นการค้ายุคดั้งเดิมตั้งแต่สมัยพ่อขุนรามคำแหงฯ โน้นน

อีกวิธีเรียกการค้าต่างตอบแทน หรือ เคาน์เตอร์ เทรด (COUNTER TRADE) เป็นการที่ตกลงจะซื้อ-ขายสินค้าบางส่วน โดยฝ่ายหนึ่งอาจซื้อสินค้าจำนวนมาก ขณะที่อีกฝ่ายซื้อสินค้ากลับคืน แต่มูลค่าไม่จำเป็นต้องเท่ากัน

แนวคิดนำระบบการค้าต่างตอบแทนถูกนำมาใช้แก้ปัญหาการส่งออกสินค้าเกษตรตั้งแต่ปี 2522 โดยมีการออกเป็นระเบียบปฏิบัติกำหนดให้ส่วนราชการ หรือรัฐวิสาหกิจ ที่จะทำสัญญาซื้อสินค้าหรือบริการจากต่างประเทศที่มีวงเงินตั้งแต่ 300 ล้านบาทขึ้นไป ต้องมีข้อกำหนดให้ผู้ขายต้องซื้อสินค้าเกษตรจากไทยเป็นการตอบแทนในอัตราที่กำหนด

การซื้อสินค้าต่างตอบแทน ไม่จำเป็นต้องซื้อเอง จะมอบหมายหรือหาผู้ซื้ออื่นมาซื้อก็ได้

หลากหลายโครงการต่างนำเอาระบบการค้าต่างตอบแทนมาใช้ อาทิ การซื้อเครื่องกำเนิดไฟฟ้าบราซิล แลกข้าว ซื้อน้ำมัน แลกข้าว แต่ก็ไม่สำเร็จ

การค้าต่างตอบแทน การแลกเปลี่ยนสินค้า จึงกระท่อนกระแท่น

ในยุครัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร เองก็มีการอนุมัติให้ใช้ลำไยปี 2546/2547 แลกรถไฟหัวจักร 7 คัน

เริ่มต้น กระทรวงพาณิชย์สรุปขายลำไย 56,794 ตัน มูลค่า 1,615 ล้านบาท แลกหัวรถจักร แต่ต่อมาเพิ่มจำนวนเป็น 7 หมื่นตัน

สุดท้าย เมื่อมีการส่งลำไยไปจีน 100 ตัน ก็ถูกตีกลับ และต้องล้มเลิกการแลกเปลี่ยนสินค้า กลายมาเป็นการประมูลแทน

นี่แหละ คือความยากของการแลกสินค้า เนื่องจากสินค้าเกษตรมีปัญหาเรื่องคุณภาพ การตรวจสอบ ซ้ำร้ายยังเกิดการเน่าเสีย ความยุ่งยากในการส่งออก กำหนดคุณภาพสินค้ายุ่งยากกว่าสินค้าอุตสาหกรรม

ขณะเดียวกัน แต่ละประเทศนำเข้าสินค้าเกษตรอยู่แล้ว การที่จะซื้อเพิ่มแทบเป็นไปไม่ได้ เนื่องจากการบริโภคคงที่

เมื่อจะปัดฝุ่นการแลกสินค้าบ้าง การค้าต่างตอบแทนบ้าง ก็ไม่รู้จะว่าอย่างไร

สุดท้ายคงได้ชวนกันนั่งหัวเราะแบบเพลินๆ จำเริญใจ