ผ้าเงี่ยงนางดำตำนานผ้าพื้นเมืองโคราช

โดย...ทีมข่าวธุรกิจติดดาวโพสต์ทูเดย์

ในทุกๆ วันหลังจากที่ว่างเว้นจากอาชีพหลักกลุ่มพี่ป้าน้าอาในเทศบาลตำบลสูงเนิน อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา จะมารวมกลุ่มกันทอผ้าเพื่อสร้างรายให้กับครอบครัวอีกทางหนึ่ง ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ผ้าพื้นเมืองของชาวสูงเนินที่มีประวัติความเป็นมากว่าร้อยปี ผ้าพื้นเมืองของ อ.สูงเนิน คือ ผ้าเงี่ยงนางดำที่ฟังดูแล้วอาจไม่คุ้นหูเนื่องจากคำว่า “เงี่ยงนางดำ” เป็นภาษาถิ่นของ อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา คำว่าเงี่ยง มีความหมายว่า การแกะเอาเส้นด้ายสอดแทรกเข้าไปในเนื้อผ้า ส่วนคำว่านางดำ หมายถึง ผ้าที่มีสีดำหรือสีทึบ

ชาวสูงเนินนั้นประกอบไปด้วยคนไทยโคราช และคนลาวจากเวียงจันทน์จึงมีการผสมผสานในเรื่องของภาษา และวัฒนธรรมท้องถิ่นซึ่งจะเรียกสีดำ หรือสีทึบว่านางดำ นี่จึงเป็นที่มาของชื่อผ้าเงี่ยงนางดำ ซึ่งผ้าเงี่ยงนางดำนั้นเป็นผ้าที่ทอมาจากผ้าฝ้าย มีลักษณะเด่นคือ ฝ้ายที่จะใช้ทอต้องนำมามัดโดยการใช้เส้นฝ้าย 3 เส้น 3 สี มาพันรวมกันให้เป็นเส้นเดียวแล้วจึงนำมาทอ

 

ลักษณะลวดลายในผืนผ้าจะมี 3 ส่วน คือ ส่วนแรกจะเป็นผ้าสีแดงสอดลายแนวตั้งด้วยฝ้ายสีเหลืองขาว ส่วนที่สองเป็นผ้ายกพื้นย้อมครามแทรกเส้นด้ายสีแดง และส่วนที่สามเป็นชายผ้าถุงทอด้วยฝ้ายเป็นแถบลายขวาง ผ้าเงี่ยงนางดำนั้นเป็นผ้าทอมือที่ต้องใส่ใจรายละเอียดในทุกขั้นตอน เพื่อให้ผืนผ้าออกมาดูละเอียดสวยงาม คน อ.สูงเนิน ส่วนใหญ่จะนิยมใส่ผ้าเงี่ยงนางดำในชีวิตประจำวัน เนื่องจากเป็นผ้าที่เบาไม่หนามาก เวลาสวมใส่จะรู้สึกสบาย เหมาะกับทุกสภาพอากาศ แต่หากต้องออกงานสำคัญๆ ผู้คนก็จะนิยมสวมใส่ผ้าเงี่ยงนางดำที่ทอมาจากผ้าไหม

จากความเป็นมาของผ้าเงี่ยงนางดำที่มีมายาวนานกว่าร้อยปีทำให้ ผวจ.นครราชสีมา รวมถึงผู้นำในท้องถิ่น ร่วมกับศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรม ภาคที่ 6 กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ร่วมกันพัฒนาผ้าพื้นเมืองของชาวสูงเนิน อย่างผ้าเงี่ยงนางดำที่กำลังจะถูกลืมไปให้กลับมานิยมสวมใส่กันอีกครั้ง ซึ่งกลุ่มทอผ้าเงี่ยงนางดำ เทศบาลตำบลสูงเนิน อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา ได้เข้าร่วมโครงการพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมโดยใช้ทุนทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรม ภาคที่ 6 กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม

 

ศิวาพร วงศ์วิวัฒน์ไชย ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรม ภาคที่ 6 กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม กล่าวว่า กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมได้เข้ามาให้คำแนะนำในการพัฒนาผ้าเงี่ยงนางดำจากที่ทอเป็นผืนไว้นุ่งได้อย่างเดียว ซึ่งปัจจุบันได้มีการพัฒนาให้มีความหลากหลายมากยิ่งขึ้น โดยนำผ้าเงี่ยงนางดำมาตัดเป็นชุดบริกรสำหรับใช้ในโรงแรม ใช้ผ้าไหมหางกระรอกมาตัดเป็นผ้าปูโต๊ะอาหาร ผ้ารองแก้ว ผ้ารองจานผ้าเช็ดปาก ภาชนะถ้วยชามก็นำมาจากกลุ่มเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน

ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ถูกพัฒนาขึ้นมาภายใต้โครงการพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมโดยใช้ทุนทางวัฒนธรรม และภูมิปัญญา ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลที่ต้องการผลักดันให้ครัวไทยสู่โลก ในรูปแบบโต๊ะโคราช ซึ่งผ้าเงี่ยงนางดำก็เป็นหนึ่งผลิตภัณฑ์ที่อยู่บนโต๊ะโคราช ในส่วนของอุตสาหกรรมสิ่งทอ

 

ศิวาพร กล่าวว่า ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมภาคที่ 6 กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ได้กำหนดยุทธศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างและพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมให้เติบโตและแข่งขันได้ การสนับสนุนปัจจัยเอื้อต่อการประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมและการพัฒนาประสิทธิภาพองค์กร โดยการสนับสนุนเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับผู้ประกอบการโอท็อป ซึ่งเป็นเศรษฐกิจรากฐานของประเทศ โดยพัฒนาผู้ประกอบการที่ดำเนินการผลิตผลิตภัณฑ์อยู่แล้วให้มีความยั่งยืนและพัฒนาสินค้าให้เป็นไปตามความต้องการของตลาด

แต่เนื่องจากปัจจุบันผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมชุมชนเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีตลาดค่อนข้างจำกัด ดังนั้นโครงการพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมโดยใช้ทุนทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญา ซึ่งเป็นโครงการที่จัดขึ้นมาเพื่อพัฒนาและต่อยอดให้เกิดผลลัพธ์ที่สามารถดำเนินการได้ในเชิงพาณิชย์ ก่อให้เกิดมูลค่าใหม่ทางทุนวัฒนธรรมและภูมิปัญญา รวมถึงการพัฒนาและสร้างอัตลักษณ์ให้กับผลิตภัณฑ์ของพื้นที่นครชัยบุรินทร์ ซึ่งประกอบไปด้วย จ.นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ และสุรินทร์

 

“ผ้าเงี่ยงนางดำเป็นผ้าพื้นเมืองของสูงเนินที่มีเอกลักษณ์ของความเป็นท้องถิ่น ซึ่งเป็นผ้าที่ควรแก่การอนุรักษ์ เรามีความตั้งใจที่จะฟื้นฟูผ้าเงี่ยงนางดำให้กลับมามีความนิยมอีกครั้งพร้อมกับเพิ่มมูลค่าเพิ่มให้กับสินค้าของดีเมืองโคราช” ศิวาพร กล่าว

ผ้าเงี่ยงนางดำนั้นเป็นผ้าพื้นเมืองที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อาณาจักรศรีจนาศะซึ่งเป็นอาณาจักรเก่าแก่ใน อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา ดังนั้นในการจัดตั้งโครงการพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมโดยใช้ทุนทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญามีวัตถุประสงค์ เพื่อที่จะศึกษาเสน่ห์วัฒนธรรมและภูมิปัญญาของอาณาจักรศรีจนาศะ ในพื้นที่นครชัยบุรินทร์ ซึ่งประกอบไปด้วย จ.นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ และสุรินทร์

 

รวมไปถึงเป็นการส่งเสริมให้นำเอาองค์ความรู้ งานวิจัย วัฒนธรรม และภูมิปัญญาของอาณาจักรศรีจนาศะมาประยุกต์ใช้ เป็นวิธีคิดในการพัฒนาการผลิตหรือพัฒนาผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ได้อย่างมีคุณภาพ อันเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่สินค้า และบริการสินค้าเพื่อยกระดับการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์วิสาหกิจชุมชนให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด

วัตถุประสงค์ต่างๆ ที่กล่าวมาข้างต้นถือได้ว่าเป็นส่วนสำคัญที่ผลักดันให้กลุ่มทอผ้าเงี่ยงนางดำ เทศบาลตำบลสูงเนินได้รับประโยชน์โดยตรงในเรื่องของการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความหลากหลาย เพิ่มกลุ่มลูกค้ามากขึ้น รวมถึงสร้างอาชีพสร้างรายได้ควบคู่ไปกับการสืบทอดผ้าพื้นเมือง ของดีเมืองโคราช