การเมืองของชนชั้นล่าง

การเมืองของชนชั้นล่างการชุมนุมประท้วงทางการเมืองไทยในกรุงเทพฯ ตลอดกว่า 1 เดือนที่ผ่านมา ถูกระบุโดยแกนนำผู้ประท้วงว่า เป็นการต่อสู้ของชนชั้นล่าง แต่ชนชั้นล่างของไทยคือใครและมีจำนวนเท่าใด สามารถใช้เกณฑ์ทางเศรษฐกิจของสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเป็นคำตอบ โดยนับจำนวนคนที่มีรายได้ต่อเดือนต่ำกว่า 1,443 บาท (ถือว่าป็นระดับรายได้ที่ต่ำกว่าระดับรายจ่ายเพื่อการยังชีพพื้นฐานของประชากรไทย) เป็นคนจนหรือชนชั้นล่างทางเศรษฐกิจ

ข้อมูลล่าสุดในปี 2550 ระบุว่า มีคนจนไม่ต่ำกว่า 5.42 ล้านคน โดยกว่า 80% อาศัยอยู่ที่ภาคเหนือและอีสาน ดังนั้นเมื่อพิจารณาในแง่ของรายได้พอสรุปเบื้องต้นได้ว่า ภาคเหนือและภาคอีสานเป็นภาคที่สะท้อนลักษณะความเป็นชนชั้นล่างทางเศรษฐกิจ

ในแง่ประวัติศาสตร์ ชนชั้นล่างของไทยมีการต่อสู้เพื่อชีวิตที่ดีกว่าอย่างยาวนาน ย้อนกลับไปได้ตั้งแต่สมัยก่อนปี 2475 อาทิ กบฏสามโบกที่ขอนแก่น เมื่อปี 2438 กบฏชาวนาในภาคอีสานปี 2445 กบฏชาวบ้านที่เลย ปี 2467 ในช่วงตั้งแต่ปี 2508 จนถึงปี 2523 การต่อสู้ที่โดดเด่นคือการเข้าร่วมกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยสู้กับรัฐบาล

การไปขายแรงงานในประเทศตะวันออกกลาง และการขยายตัวทางเศรษฐกิจของไทยในอัตราที่สูงในช่วงปี 25332539 และ 25442550 มีส่วนช่วยลดจำนวนคนจนทั่วประเทศอย่างมีนัยสำคัญ คือ จำนวนคนจนทั่วประเทศจากปี 2533 อยู่ที่ 18.38 ล้านคน ลดลงมาอยู่ที่ 5.42 ล้านคน ในปี 2550

แต่ถ้าพิจารณาสัดส่วนรวมของคนจนในภาคเหนือรวมกับภาคอีสานพบว่าล้มเหลว เพราะในปี 2550 สัดส่วนคนจนรวมภาคเหนือและอีสานต่อจำนวนคนจนทั้งประเทศไม่ได้เปลี่ยนแปลงจากปี 2539 แถมสัดส่วนคนจนในภาคเหนือกลับเพิ่มขึ้น โดยเทียบกับจำนวนคนจนทั้งประเทศของภาคเหนือและอีสานในปี 2539 อยู่ที่ 20% และ 60% ตามลำดับ ขณะที่ปี 2550 สัดส่วนอยู่ที่ 30% และ 50% ตามลำดับ

ตัวเลขดังกล่าวบอกว่า อัตราส่วนคนจนของภาคเหนือในปี 2550 กลับมาเพิ่มขึ้นจากปี 2539 ขณะที่สัดส่วนคนจนของภาคอีสานลดลง แต่ในภาพรวมแล้ว พบว่าจำนวนสัดส่วนคนจนของทั้งสองภาคต่อคนจนทั้งประเทศยังไม่เปลี่ยนแปลงอยู่ที่ 80%

ชนชั้นล่างในภาคเหนือและโดยเฉพาะภาคอีสาน พร้อมที่จะใช้การเมืองในระบบและการเมืองภาคประชาชนที่เน้นการเคลื่อนไหวนอกรัฐสภาเป็นตัวขับเคลื่อนบรรเทาปัญหาความยากจนของตนเอง

ในการสู้กันทางการเมืองในระบบชนชั้นล่างจะใช้ สส. เป็นตัวแทนดูแลผลประโยชน์เบื้องต้น โดยเฉพาะสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน นอกเหนือจากนี้ชนชั้นล่างจะรวมกันเป็นกลุ่มและเดินขบวนเรียกร้องกับรัฐบาลที่กรุงเทพฯ ด้วยตนเอง เห็นจากในช่วงหน้าแล้งของแต่ละปี ขบวนของชาวนาและเกษตรกรจะเดินทางมาอุทธรณ์กับรัฐบาลในปัญหาทำมาหากิน และเรียกร้องให้รัฐบาลแทรกแซงราคาสินค้าเกษตร รวมทั้งแก้ไขปัญหาเรื่องที่ดินทำกิน

เสถียรภาพทางการเมืองของประเทศไทยที่แท้จริงอยู่ที่ประชาชนในประเทศ มีความยุติธรรมที่เสมอภาคกันใต้รัฐธรรมนูญ มีความอยู่ดีกินดี มีสถานะทางเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตที่ดี

การลดทอนชนชั้นล่างทางเศรษฐกิจที่ดีที่สุด คือ ยกระดับรายได้ เปลี่ยนชนชั้นล่างให้เป็นชนชั้นกลาง และเสริมสร้างสวัสดิการสังคมที่จำเป็นแก่ชนชั้นล่าง ทั้งหมดนี้จะไม่สามารถเกิดขึ้นได้ ถ้าไม่มีการปฏิรูปประเทศให้มีความยุติธรรมบนบรรทัดฐานเดียวกัน การสนับสนุนการลดความไม่เท่าเทียมกันในการกระจายรายได้ผ่านมาตรการเก็บภาษีมรดก ภาษีทรัพย์สิน และการปฏิรูปที่ดิน ขณะที่มาตรการระยะยาว คือ การกระจายการศึกษาทั้งในแง่ปริมาณและคุณภาพ รวมทั้งยกระดับประสิทธิภาพการผลิตของภูมิภาคดังกล่าว