ทางสายมรณะที่ถูกลืม รถไฟสายขั้วโลกที่คร่าชีวิตชาวรัสเซียมหาศาล

เมื่อราว 70 ปีก่อนผู้คนหลายพันคนเสียชีวิตจากความหิวโหยและเย็นยะเยือก ขณะวางรางรถไฟข้ามพื้นที่รกร้างของไซบีเรียเหนือ ตอนนี้เซอร์เก ซอยกู รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมของรัสเซียกล่าวว่าพร้อมที่จะรื้อฟื้นโครงการ Transpolar Mainline ที่ถูกทิ้งไปเกือบ 70 ปีขึ้นมาใหม่ และจะร่วมกับสมาคมภูมิศาสตร์รัสเซียเพื่อสำรวจพื้นที่เร็วๆ นี้ ตามรายงานของ The Moscow Times

Transpolar Mainline เป็นหนึ่งในหลายโครงการที่ริเริ่มโดยโจเซฟ สตาลิน อดีตนายกรัฐมนตรีสหภาพโซเวียต การก่อสร้างเริ่มต้นในปี 1947 และดำเนินต่อไปจนกระทั่งผู้นำโซเวียตเสียชีวิตในปี 1953

เส้นทางรถไฟจากซาเลฮาร์ดไปยังอิการ์คา (Salekhard–Igarka) ระยะทาง 1,300 กิโลเมตร เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ Transpolar Mainline ประมาณการว่ามีคนงานประมาณ 80,000-120,000 คน โดยส่วนใหญ่เป็นนักโทษ โดยเฉพาะนักโทษทางการเมือง

ทั้งนี้ เดิมทีมีแผนการสร้างท่าเรือซาเลฮาร์ดบนแม่น้ำอ็อบ เพื่อส่งสินค้าจากโรงงานในไซบีเรียตะวันตก รวมถึงโรงงานนิกเกิลในโนริลสค์ แต่แม่น้ำอ็อบตื้นเกินไปสำหรับเรือน้ำลึกจึงสร้างท่าเรืออีกแห่งที่อิการ์คาบนแม่น้ำเยนีเซย์ ต่อมาจึงได้มีการเชื่อมต่อซาเลฮาร์ดและอิการ์คาด้วยรถไฟ

ถนนมรณะ

การก่อสร้างอยู่ภายใต้การดูแลของพันเอกวาซิลี บาราบานอฟ โดยมีเป้าหมายเพื่ออำนวยความสะดวกในการส่งออกนิกเกิล, จัดหางานให้แก่นักโทษหลังสงคราม และเพื่อเชื่อต่อท่าน้ำอิการ์คาและซาเลฮาร์ดกับเครือข่ายรถไฟรัสเซียตะวันตก

ทว่า ตลอดระยะเวลา 6 ปีของการสร้างเส้นทางนี้ มีคนงานเสียชีวิตหลายพันคน จนมันถูกเรียกว่า "ถนนมรณะของสตาลิน" ในช่วงฤดูหนาวคนงานต้องเผชิญกับความหนาวเย็นและเยือกแข็ง อุณภูมิลดลงถึง -60 องศาเซลเซียส รวมถึงการขาดแคลนอาหารอย่างรุนแรง ส่วนในช่วงฤดูร้อนก็ประสบกับโรคภัยไข้เจ็บ การจู่โจมของยุง ริ้น และแมลงต่างๆ ทั้งยังต้องถูกกดขี่และเฆี่ยนตี

ตลอดจนยังมีปัญหาด้านการก่อสร้าง รวมถึงความยากในการก่อสร้างบนชั้นดินที่เยือกแข็ง ระบบลอจิสติกส์ที่ย่ำแย่ กรอบระยะเวลาที่สั้นเกินไป สภาพอากาศที่ไม่เอื้ออำนวย ประกอบกับการขาดแคลนเครื่องจักรอย่างรุนแรง

การก่อสร้างยังไม่ทันแล้วเสร็จ เหลืออีกอย่างน้อย 600 กิโลเมตรสตาลินก็เสียชีวิตไปเสียก่อน ขณะที่ผู้นำคนใหม่ก็ละทิ้งโครงการดังกล่าวไป

ไม่มีใครทราบจำนวนผู้เสียชีวิตที่แท้จริงบนทางสายมรณะนี้ ทราบเพียงแต่ว่าเป็นจำนวนหลายพันคน ขณะที่บางสื่อระบุว่า 1 ใน 3 ของคนงานทั้งหมดเสียชีวิต

Photo by ComIntern/Transpolar Railway between Salekhard and Nadym/Wikipedia