TerraCycle กับผู้ชายที่เปลี่ยนขยะล้นเมืองให้เป็นเงินล้นกระเป๋า

ในแต่ละปีประชากรทั่วโลกทิ้งขยะเฉลี่ยปีละ 2.1 พันล้านตัน หรือเทียบเท่าสระว่ายน้ำขนาดมาตรฐานโอลิมปิก 820,000 แห่ง มีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้นอีกหลายเท่าในอนาคตข้างหน้า โดยที่ขยะเหล่านี้จบลงที่การกำจัดด้วยการฝังกลบเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนี้ยังพบว่าเรานำขยะมารีไซเคิลเพียงร้อยละ 16 หรือประมาณ 323 ล้านตันเท่านั้น ขณะที่อีก 950 ล้านตัวถูกทิ้งเรี่ยราด

ในจำนวนขยะไม่กี่เปอร์ที่นำมารีไซเคิลนั้นส่วนหนึ่งเป็นผลงานของชายคนนี้ที่ให้ความสนใจกับการรีไซเคิลขยะ จนเป็นแรงผลักดันให้เขาก่อตั้งบริษัทขึ้นเพื่อแปรรูปขยะไร้ค่าให้กลายเป็นเงิน พร้อมทั้งเป็นการลดปริมาณขยะของโลกไปด้วยในตัว

ทอม ซากี้ เกิดที่ประเทศฮังการี จากนั้นเมื่ออายุได้ 4 ขวบ ครอบครัวได้ย้ายไปตั้งรกรากยังต่างประเทศ สุดท้ายพากันไปอยู่ที่ประเทศแคนาดา

ซากี้ เล่าย้อนความหลังว่า ฮังการีในสมัยนั้นเป็นประเทศคอมมิวนิสต์ ประชาชนต้องได้รับอนุญาตจากทางการก่อนจึงจะสามารถซื้อทีวีได้ ซึ่งอาจต้องรอถึง 1 ปี ขณะที่ในแคนาดานั้นการเป็นเจ้าของทีวีสักเครื่องง่ายดายมาก จนผู้คนทิ้งทีวีเครื่องเก่าเปลี่ยนเป็นเครื่องใหม่กันเป็นว่าเล่น

ในทุกวันศุกร์ที่เขาและพ่อขับรถออกไปชมวิวกันเสมอนั้น จะเห็นทีวีที่คนไม่ใช้แล้วนำมาทิ้งกองโตไม่ต่างจากภูเขาขนาดย่อม เขาและพ่อจึงจอดรถลงไปเลือกเครื่องที่สภาพยังดีอยู่เพื่อนำกลับบ้าน

เหตุการณ์นี้ทำให้เขาเริ่มมีแนวคิดเรื่องขยะเหล่านี้ขึ้นมา ประกอบกับได้รับแรงบันดาลใจจากพ่อของเพื่อนที่เป็นผู้ประกอบการในแคนาดา จึงตั้งใจแน่วแน่ว่าจะสร้างธุรกิจเป็นของตัวเอง

ซากี้ วัย 19 ปี ในขณะนั้น ตัดสินใจลาออกจากมหาวิทยาลัยเพื่อสานต่อไอเดียที่เขาคิดไว้ โดยก่อตั้งบริษัท TerraCycle (เทอร์ราไซเคิล) ร่วมกับกับจอน บีเยอร์ ในปี 2002 ที่สหรัฐ โดยสินค้าตัวแรกของบริษัทคือ "ปุ๋ยอินทรีย์จากมูลไส้เดือน" แม้ว่าภายใน 5 ปีหลังก่อตั้ง บริษัทจำหน่ายปุ๋ยได้ราว 3 ถึง 4 ล้านเหรียญสหรัฐ แต่ก็ยังประสบภาวะขาดทุน จึงต้องหันมาวางกลยุทธ์ทางธุรกิจกันใหม่

รูปแบบธุรกิจครั้งใหม่นี่คือ การเปลี่ยนขยะให้กลายเป็นสิ่งของที่มีประโยชน์ใช้สอยอีกครั้ง ในขณะเดียวกันก็ทำกำไรให้กับบริษัทด้วย โดยการรวบรวมสิ่งที่คนทั่วไปคิดว่านำกลับมารีไซเคิลได้ยาก เช่น ก้นบุหรี่ แคปซูลใส่กาแฟ ซองห่อขนมบิสกิต แล้วนำมาผ่านกระบวนการแปรรูปเป็นวัตถุดิบต่างๆ ส่งจำหน่ายต่อให้ผู้ผลิตสินค้า รวมทั้งเปลี่ยนขยะเหล่านั้นเป็นถุง ม้านั่ง หรือถังขยะ และการนำก้นบุหรี่มาผลิตเป็นพาเลตพลาสติก โดยขยะทั้งหมดมาจากการทำสัญญารับขยะมากำจัดกับบริษัทต่างๆ

โมเดลนี้เริ่มต้นขึ้นในปี 2007 และใช้มาจนถึงปัจจุบัน มีผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการเปลี่ยนขยะเป็นสิ่งของต่างๆ ถึง 200 ประเภท วิธีการนี้ไม่ใช่รีไซเคิล แต่เรียกว่า อัพไซเคิล (Upcycling) หรือเรียกอีกอย่างว่า การนำมากลับมาใช้ใหม่แบบสร้างสรรค์ (creative reuse) ส่วนที่นำกลับมาอัพไซเคิลไม่ได้ก็จะนำไปรีไซเคิลเป็นวัตถุดิบสำหรับผลิตเป็นผลิคภัณฑ์อื่นๆ

ในตอนนั้น ซากี้ ถือเป็นนักธุรกิจอายุน้อยสายเลือดใหม่ ที่มีแนวคิดค่อนข้างแหวกแนวไม่เหมือนใคร เพราะเจ้าตัวจะใส่กางเกงยีนส์ตัวเดิมทุกวัน ยกเว้นในช่วงวันหยุดที่ต้องนำไปซักทำความสะอาด โดยให้เหตุผลว่าต้องการบริโภคทรัพยากรของโลกให้น้อยลง

ในปี 2019 TerraCycle ได้เปิดตัว "Loop" ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มรองรับและจำหน่ายบรรจุภัณฑ์ที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้สำหรับป้อนบริษัทผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์สินค้าบริโภค ไม่ว่าจะเป็น อาหาร, ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดของใช้ในครัวเรือน และผลิตภัณฑ์ดูแลส่วนบุคคล โดยได้รับความร่วมมือจากบรรดาห้างสรรพสินค้าที่เข้าร่วมโครงการลดขยะนี้ด้วย

แนวคิดของบริษัทคือทุกอย่างสามารถรีไซเคิลได้ นอกจากนี้ TerraCycle ยังมีโครงการให้บุคคลทั่วไปสามารถมีส่วนในการช่วยลดขยะบนโลก โดยช่วยกันรวบรวมขยะและส่งไปยังบริษัทเพื่อนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่มีประโยชน์ต่อไป โดยที่บริษัทที่ร่วมโครงการกับ TerraCycle จะเป็นผู้ออกค่าใช้จ่ายในการขนส่งขยะ และยังสามารถสะสมแต้มในการเก็บขยะเป็นเงินไปบริจาคให้แก่หน่วยงานต่างๆ ได้อีกด้วย

ผ่านมา 19 ปีนับตั้งแต่ก่อตั้งบริษัท TerraCycle ช่วยโลกลดปริมาณขยะไปแล้วหลายพันล้านชิ้น และขยายไปแล้วกว่า 21 ประเทศทั่วโลก

ซากี้ และ TerraCycle ได้รับรางวัลหลายร้อยรางวัลสำหรับความพยายามในการเป็นผู้ประกอบการและความพยายามในการพัฒนาที่ยั่งยืนของเขา อาทิ รางวัลจากสภาเศรษฐกิจโลก, นิตยสารฟอร์บส์, สำนักงานปกป้องสิ่งแวดล้อมสหรัฐ, รางวัลซีอีโออันดับหนึ่งอายุต่ำกว่า 30 จากนิตยสาร Inc. และรางวัลซีอีโอแห่งปีจากนิตยสาร CR เป็นต้น

ทั้งนี้ เราก็สามารถเป็นส่วนหนึ่งในการรีไซเคิลขยะกองโตได้ด้วยการลงทะเบียนเข้าร่วมโปรแกรมและเลือกผลิตภันณฑ์ที่เราใช้ในชีวิตประจำวันไม่ว่าจะเป็นหลอดยาสีฟัน ซองขนม เครื่องสำอาง หรือแม้กระทั่งก้นบุหรี่ จากนั้นเริ่มเก็บขยะเหล่านั้นที่เราได้ลงทะเบียนไว้และส่งไปให้ TerraCycle ไม่เพียงเท่านั้นเรายังสามารถสะสมแต้มจากการเก็บขยะและนำไปแลกเป็นเงินเพื่อบริจาคให้แก่หน่วยงานและมูลนิธิต่างๆ ได้อีกด้วย

ภาพโดย Paynea3/Wikipedia