"Black Rod" กับธรรมเนียมเชิงสัญลักษณ์ กันกษัตริย์อังกฤษแทรกแซงการเมือง
ส่องธรรมเนียมสุดคลาสิกของเวสต์มินสเตอร์ ปิดประตูใส่หน้าผู้แทนกษัตริย์ การแสดงออกเชิญสัญลักษณ์ห้ามกษัตริย์อังกฤษก้าวล่วงการเมือง
ส่องธรรมเนียมสุดคลาสิกของเวสต์มินสเตอร์ ปิดประตูใส่หน้าผู้แทนกษัตริย์ การแสดงออกเชิญสัญลักษณ์ห้ามกษัตริย์อังกฤษก้าวล่วงการเมือง
ในพิธีเปิดประชุมสภาของอังกฤษ รวมถึงประเทศในเครือจักรภพภายใต้ระบบรัฐสภาแบบเวสมินสเตอร์ (Westminster system) จะมีธรรมเนียมในเชิงสัญลักษณ์เพื่อแสดงว่าพระมหากษัตริย์ไม่สามารถก้าวล่วงอำนาจในสภาผู้แทนราษฎรได้ นั้นคือตำแหน่งที่เรียกว่า Usher of the Black Rod หรือเรียกสั้นๆว่า Black Rod
เจ้าหน้าที่ประจำสภาขุนนาง หรือ Black Rod นอกจากหน้าที่หลักที่เสมือนเป็นเลขาฯของสภาขุนนางแล้ว ยังเป็นตำแหน่งสำคัญทื่ต้องรับหน้าที่แสดงออกเชิงสัญลักษณ์ช่วงระหว่างพิธีการเปิดประชุมสภาที่มีพระมหากษัตริย์ของอังกฤษมาเปิดประชุมสภาของทั้งสองสภา
ในประเทศอังกฤษเมื่อถืงวาระของการเปิดประชุมสภาของทั้งสองสภานั้น สมเด็จพระราชีนีจะเสด็จมาเป็นองค์ประธานการพร้อมมีพระราโชวาทจากบัลลังก์ (Speech from the throne) แก่องค์ประชุมทั้งสองสภา
พิธี Speech from the throne ของอังกฤษจะเริ่มขึ้นหลังจากที่สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธเสด็จมาถึงโถงประชุมในสภาขุนนาง หรือ House of Lords แล้วจะทรงรับสั่งให้ Black Rod เป็นตัวแทนไปทำหน้าที่เชิญประธานสภาผู้แทนราษฎร และสมาชิกสภาผู้แทนฯให้มาเข้าเฝ้า
Black Rod นอกจากจะเป็นคำเรียกตำแหน่งแล้ว ยังเป็นคำเรียกของอุปกรณ์ประจำตัวของผู้รับตำแหน่งนี้ด้วยคือ คทาสีดำ ซึ่งใช้เป็นอุปกรณ์สำหรับเคาะประตูทางเข้าห้องโถงสภาสามัญ
ระหว่างที่ Black Rod เดินเข้าใกล้ประตูทางเข้าโถงห้องประชุมสภาสามัญประตูจะถูกปิดใส่หน้า จากนั้นจากนั้นผู้แทนพระองค์จะใช้ คทาดำ เคาะประตูสภาสามัญ 3 ครั้ง เพื่อเป็นการแสดงมารยาทและขออนุญาตเข้ามาในสภาสามัญชน เมื่อเปิดประตูสภาสามัญแล้ว ผู้แทนพระองค์ก็จะประกาศให้เชิญประธานสภา (House Speaker) และสมาชิกสภาทั้งฝ่ายค้านและฝ่ายรัฐบาลไปเข้าเฝ้าสมเด็จพระราชินียังสภาขุนนาง
เหตุที่ Black Rod ต้องเคาะประตูเพื่อขออนุญาตก่อนเข้าในห้องประชุมสภาสามัญนั้น ก็เพื่อเป็นเชิงสัญลักษณ์ว่า พระมหากษัตริย์ไม่อาจก้าวล่วงกิจการของสภาสามัญได้ แม้แต่ผู้แทนของพระมหากษัตริย์ก่อนจะเข้ามายังห้องประชุมสภาสามัญ ก็ต้องได้รับอนุญาตจากประธานสภาเสียก่อน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสภาสามัญ มีสิทธิอันชอบธรรมที่จะประชุมหารือกันได้โดยอิสระ
ธรรมเนียมนี้มาจากไหน?
ต้นกำเนิดของตำแหน่ง Black Rod อาจนับย้อนไปได้ถึงปี ค.ศ. 1350 รัชสมัยสมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 แห่งอังกฤษ แต่ไม่ชัดเจนถึงหน้าที่ของตำแหน่งดังกล่าว
จนรัชสมัยพระเจ้าชาลส์ที่ 1 แห่งอังกฤษช่วงปี 1625 - 1649 อังกฤษเผชิญปัญหาการเมืองภายใน จากการที่พระองค์ทรงขัดแย้งทางอำนาจการเมืองกับรัฐสภาอังกฤษ ด้วยทรงเชื่อว่าอำนาจของพระมหากษัตริย์เป็นเทวสิทธิ์ที่ได้รับจากพระเจ้าโดยตรง ส่วนฝ่ายรัฐสภาต้องการลดพระราชอำนาจของพระองค์ ประเด็นภาษีรวมถึงการพยายามแทรกแซงกิจการในคริสต์จักร จึงเกิดเป็นเหตุวุ่นวายที่นำไปสู่สงครามกลางเมืองในอังกฤษ
ช่วงที่พระองค์ทรงมีเรื่องขัดแย้งกับรัฐสภาโดยเฉพาะสภาสามัญนั้นเอง 4 มกราคม 1642 มีเหตุการณ์สำคัญที่เรียกว่า "Five Members" ซึ่งหมายถึงสมาชิกสภาสามัญจำนวน 5 คนที่พระเจ้าชาลส์ที่ 1 ประสงค์จับกุมสมาชิกสภาทั้ง 5 คนนี้ไปลงโทษ หนึ่งในนั้นคือ โอลิเวอร์ ครอมเวลล์
พระองค์นำกำลังทหารราชองครักษ์พังประตูบุกเข้าไปในสภาสามัญ พร้อมชิงเก้าอี้ประธานสภาซึ่งเป็นเสมือนประมุขแห่งนิติบัญญัติเพื่อสั่งจับกุมสมาชิกทั้ง 5 คน แต่ทว่าพระองค์ถูกประธานสภากันไม่ให้ทรงใช้อำนาจตามใจชอบในพื้นที่ของสภาสามัญ
เหตุการณ์ดังกล่าวนับเป็นเหตุประวัติศาสตร์ที่กษัตริย์อังกฤษแทรกแซงการเมืองอย่างเห็นได้ชัด นับตั้งแต่นั้นอังกฤษจึงมีธรรมเนียมที่ Black Rod ซึ่งเป็นผู้แทนของกษัตริย์จากสภาขุนต้องเคาะประตูเพื่อขออนุญาตเข้าไปในห้องประชุมสภาสามัญ เพื่อเป็นการแสดงออกในเชิญสัญลักษณ์ในระบบประชาธิปไตยแบบรัฐสภาว่ากษัตริย์อังกฤษไม่สามารถมีพระราชอำนาจเหนือสภาสามัญซึ่งเป็นผู้แทนของราษฏรได้
แม้จุดเริ่มต้นของธรรมเนียมนี้จะมาจากความตึงเครียดทางการเมือง แต่สุดท้ายธรรมเนียมนี้ก็กลายเป็น"เรื่องสนุก"ของสภาสามัญในปัจจุบัน เนื่องจากระหว่างที่ Black Rod เข้าไปในห้องประชุมสภาสามัญ มักจะมีสมาชิกสภาบางคนแซวผู้ทำหน้าที่ Black Rod ในเรื่องต่างๆตามวาระ
ธรรมเนียมนี้ยังได้แพร่หลายในกลุ่มประเทศเครือจักรภพอย่างออสเตรเลียและแคนาดาก็มีตำแหน่ง Black Rod เช่นกัน โดยมีผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (Governor- General) ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระราชินีในการเป็นองค์ประธานพิธีเปิดประชุมสภา
ปัจจุบันสมเด็จพระราชินีได้แต่งตั้ง Black Rod คนใหม่ซึ่งนับเป็นผู้หญิงคนแรกในรอบ 650 ปีของประวัติศาสตร์สภาเวสต์มินสเตอร์คือนาง Sarah Clarke
