'หมี' คำแห่งปี 2025 ของญี่ปุ่น! เมื่อ ‘โลกร้อน’ เลวร้ายกว่าที่คิด

ทุกสิ้นปี สังคมญี่ปุ่นจะจับตาดูการประกาศ ‘คันจิแห่งปี' ซึ่งมักจะเป็นการเลือกคำที่สะท้อนภาพรวมของเหตุการณ์ทางสังคมและการเมือง!

 

อย่างในปี 2024 คำว่า ‘ภาษี’ ถูกรับเลือก เพราะการขึ้นภาษีและการวิพากษ์วิจารณ์นโยบายของรัฐบาล ย้อนหลังกว่า 10 ปีคำที่ถูกเลือกมักจะเป็น ‘นามธรรม’ หรือคำสำคัญๆ

 

ทว่าในปี 2025 นี้ คำที่ดูเรียบง่ายและน่ารักอย่าง 'หมี' หรือ 'คุมะ' ในภาษาญี่ปุ่น กลับกลายเป็นเต็งหนึ่งที่ทรงพลังที่สุดในการเป็นสัญลักษณ์แห่งปี

เพราะมันสะท้อนถึง วิกฤตความปลอดภัยและระบบนิเวศ ที่รุนแรงที่สุดในรอบทศวรรษของประเทศญี่ปุ่น

 

อย่างไร?

 

สถิติ ‘หมีบุกคน’ ทำลายประวัติการณ์

 

ในช่วงปี 2024-2025 ญี่ปุ่น โดยเฉพาะในภูมิภาคโทโฮคุ (Tohoku) และโฮกุริกุ (Hokuriku) ได้เผชิญกับเหตุการณ์หมีบุกรุกและทำร้ายมนุษย์ในระดับที่ไม่เคยมีมาก่อน ข้อมูลสถิติได้ตอกย้ำถึงความรุนแรงของสถานการณ์ในช่วงเวลาดังกล่าว

 

ตามรายงานของสื่อและข้อมูลจากกระทรวงสิ่งแวดล้อมญี่ปุ่น (Ministry of the Environment) ตัวเลขการพบเห็นหมีในพื้นที่สาธารณะและเขตชุมชนพุ่งขึ้นสูงทุบสถิติ โดยมีรายงานว่าในบางจังหวัด ตัวเลขการพบเห็นสะสมในหนึ่งปีงบประมาณสูงกว่า 20,000 ครั้ง 

แค่เห็นยังไม่พอ! ผลกระทบที่ร้ายแรงที่สุดคือ ‘การโจมตีมนุษย์’ โดยมีรายงานว่า มีผู้บาดเจ็บกว่า 100 ราย และมีผู้เสียชีวิตถึง 13 ราย ตัวเลขเหล่านี้บีบให้รัฐบาลต้องพิจารณาส่งทหารและนักล่าหมีมืออาชีพเข้าควบคุมสถานการณ์อย่างจริงจัง

 

 

จาก ‘ตัวเลข’ สู่การหาสาเหตุ

 

นักวิชาการญี่ปุ่นได้ชี้ชัดในภายหลังว่า ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้เกิดจากประชากรหมีที่เพิ่มขึ้นเพียงอย่างเดียว แต่เกิดจาก ‘ความอดอยาก’ ที่มีสาเหตุโดยตรงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อาทิ

 

การขาดแคลนลูกโอ๊ก  โดย ศาสตราจารย์ทาเคชิ อิซูมิ (Professor Takeshi Izumi) ผู้เชี่ยวชาญด้านนิเวศวิทยา ได้ให้ความเห็นผ่านสื่อว่า ภาวะอากาศแปรปรวน เช่น คลื่นความร้อนในฤดูใบไม้ผลิ และฝนตกหนักผิดปกติ ได้ทำลายวงจรการออกผลของพืชอาหารหลักของหมีดำเอเชีย

ทั้งนี้ อุณหภูมิที่สูงขึ้นและรูปแบบฝนที่ไม่แน่นอน ทำให้ผลผลิตตามธรรมชาติลดลงอย่างรวดเร็ว เมื่ออาหารในป่าหายไป พวกหมีก็ไม่มีทางเลือกนอกจากต้องเดินตามกลิ่นอาหารของมนุษย์เพื่อความอยู่รอด

 

นอกจากนี้ อุณหภูมิที่เฉลี่ยสูงขึ้น ยังทำให้วงจรจำศีลของหมีผิดปกติ! ส่งผลให้หมี จำศีลช้าลง หรือ ตื่นเร็วกว่ากำหนด ทำให้พวกมันต้องออกหาอาหารนานขึ้นในช่วงเวลาที่อาหารในป่าเหลือน้อยอย่างวิกฤต

 

 

 

วิกฤตภูมิอากาศ ผลกระทบที่จะทำให้ชีวิตไม่เหมือนเดิม

 

กรณีหมีญี่ปุ่นที่ต้องบุกรุกพื้นที่มนุษย์เป็นหนึ่งในตัวอย่างของ ผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิต ที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก ซึ่งพิสูจน์ว่า ธรรมชาติไม่สามารถรองรับชีวิตแบบเดิมได้อีกต่อไปแล้ว

 

สัตว์ป่าทั่วโลกกำลังแสดงพฤติกรรม ‘ผิดธรรมชาติ’ ไม่ใช่เพราะวิวัฒนาการ แต่เพราะ ที่อยู่ของพวกมันกำลังถูกทำลายโดย 'วิกฤตสภาพภูมิอากาศ'

 

ในยุโรปและอเมริกาเหนือ หมีกริซลี (Grizzly Bear) และหมีดำ (Black Bear) เริ่มปรากฏตัวในเขตเมืองและแหล่งทิ้งขยะบ่อยขึ้นอย่างมาก  สาเหตุสำคัญคือ 'ไฟป่า' ที่เกิดจากภาวะแห้งแล้งและคลื่นความร้อนได้ทำลายแหล่งอาหารตามธรรมชาติของพวกมันอย่างกว้างขวาง นอกจากนี้ การที่ฤดูหนาวสั้นลงยังกระตุ้นให้พวกมันตื่นจากจำศีลเร็วขึ้น และออกมาเผชิญกับความขาดแคลนอาหาร

 

ในแอฟริกา  การบุกรุกพื้นที่เกษตรของ ‘ช้างป่า’ เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง สาเหตุมาจาก ภัยแล้งที่ยาวนานขึ้นอย่างผิดปกติ ซึ่งทำให้แหล่งน้ำและหญ้าในอุทยานแห่งชาติน้อยลง ช้างจึงถูกบีบให้เดินไกลออกไปในพื้นที่ที่มีมนุษย์อาศัยอยู่เพื่อหาแหล่งน้ำที่หลงเหลืออยู่

 

ในแอฟริกาตะวันออกและใต้อาร์กติก  'หมีขั้วโลก' ต้องเผชิญกับวิกฤตที่รุนแรงกว่านั้น เมื่อแผ่นน้ำแข็ง ซึ่งเป็นแหล่งอาหารไว้สำหรับล่าแมวน้ำละลายเร็วกว่าปกติ  พวกมันจึงต้องว่ายน้ำเป็นระยะทางไกลขึ้นอย่างมาก และ อดอาหารนานขึ้น นำไปสู่ภาวะขาดสารอาหารและอัตราการรอดชีวิตที่ลดลงอย่างน่าตกใจ

 

จะเห็นได้ว่า วิกฤตสภาพภูมิอากาศจึงไม่ได้ส่งผลกระทบแค่ส่วนใดส่วนหนึ่ง

แต่ในเมื่อมันได้ทำลายทั้ง พืช สัตว์ และมนุษย์ (อย่างเช่นกรณีน้ำท่วม) จึงถือว่า

วิกฤตสภาพภูมิอากาศได้ทำลายความสมดุลของระบบนิเวศอย่างครบถ้วน!

 

การออกมาของ ’หมี’ ในญี่ปุ่น หากดูไปดูมา จึงเป็นความน่าสงสาร เพราะพวกมันกำลังร้องขอชีวิต และพยายามเอาตัวรอด จากสิ่งที่พวกมันไม่ได้ก่อ! เพราะโลกร้อนเกิดจากน้ำมือมนุษย์แทบทั้งสิ้น

 

 

 

จากญี่ปุ่น สู่ไทย วิกฤติสัตว์ทะเลและปะการัง

 

สัตว์น้อยใหญ่ในประเทศไทยก็ได้รับผลกระทบจากสภาวะโลกร้อนนี้เช่นกัน

 

วิกฤตปะการังฟอกขาว เกิดจากการที่อุณหภูมิน้ำทะเลสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องจากภาวะโลกร้อน ได้ทำให้ปะการังเกิดปรากฏการณ์ฟอกขาวอย่างรุนแรงในหลายพื้นที่ของทะเลไทย ทั้งฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน  ปะการังที่ตายไปไม่เพียงแต่ทำให้ระบบนิเวศทางทะเลเสียสมดุล แต่ยังกระทบต่อแหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยของ พะยูน และ วาฬบรูด้า ซึ่งเป็นสัตว์ป่าสงวน

 

นอกจากนี้ ยังส่งผลกระทบต่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเล เช่น พะยูน ซึ่งเป็นสัตว์กินหญ้าทะเล ต้องเผชิญกับแหล่งอาหารที่ลดลงเนื่องจากอุณหภูมิที่สูงขึ้นและน้ำทะเลเป็นกรดมากขึ้น ซึ่งส่งผลต่อการเจริญเติบโตของหญ้าทะเล

 

 

….

 

ฉะนั้น การประกาศคำว่า 'หมี' เป็นคำแห่งปี 2025 จึงเป็นการส่งสัญญาณที่ชัดเจนที่สุดจากญี่ปุ่นไปยังสังคมของพวกเขาว่า

 

วิกฤตสภาพภูมิอากาศรุนแรงกว่าที่คิด และควรจะจริงจังเสียที!

 

เพราะมันได้เข้ามาคุกคามระบบนิเวศและชีวิตประจำวันที่จะไม่ปกติธรรมดาอีกต่อไป

 

นอกจากนี้ ‘หมี' ยังเป็นคำที่เปรียบเสมือน  ตัวชี้วัดความล้มเหลว ในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม มันคือคำเตือนที่ดังที่สุดจากธรรมชาติ ว่าถ้าเราไม่สามารถแก้ไขปัญหาโลกร้อนได้อย่างทันท่วงที ปัญหานิเวศวิทยาที่เคยอยู่ในป่าลึกก็จะกลายมาเป็น ความขัดแย้งที่หน้าประตูบ้านของเราเอง.