ลวงตา 1 ยูโร : เบื้องหลังความจริงของบ้านราคาถูกในอิตาลี

ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การขายบ้านราคา 1 ยูโร (ราว 40 บาท) ในอิตาลีได้สร้างความฮือฮาและดึงดูดความสนใจจากคนทั่วโลกเป็นอย่างมาก เมืองที่ถูกทิ้งร้างอย่าง Mussomeli และ Zungoli กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้งจากการถูกกว้านซื้อโดยชาวต่างชาติที่อยากใช้ชีวิตดั่งฝันด้วยรศนิยมวิไลแบบชาวอิตาเลียน

อย่างไรก็ตาม ยังมีบางเมืองที่ทางการต้องดิ้นรนเพื่อขายบ้านที่ถูกทิ้งร้างแม้จะมีราคาแค่ 1 ยูโรก็ตาม ซึ่งหนึ่งในบรรดาเมืองเหล่านั้นคือ Patrica หมู่บ้านยุคกลางอันห่างไกลที่มีผู้อยู่อาศัยเพียง 3,000 คน ตั้งอยู่ทางใต้ของกรุงโรม มีบ้านเรือนมากกว่า 40 หลัง แต่ถูกทิ้งร้างตั้งแต่ช่วงต้นทศวรรษ 1900 

แม้ Patrica จะเป็นสถานที่อันงดงามดั่งฝัน ตั้งอยู่บนที่ราบสูงสามารถมองเห็นหุบเขา Sacco ในภาคกลางของอิตาลีได้ แต่ชีวิตของคนพื้นที่ในอดีตนั้นกลับไม่ง่ายและสวยงามดั่งฝัน

ความพยายามฟื้นชีวิตหมู่บ้านที่ถูกทิ้งร้าง

หมู่บ้านส่วนใหญ่ที่ถูกทิ้งร้าง สาเหตุหลักมักมาจากภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง จนประชาชนต้องอพยพตามหาถิ่นที่อยู่ใหม่ ขณะที่ทางการมีอำนาจในการนำบ้านที่ถูกทิ้งร้างออกมาขายทอดได้เลยโดยไม่ต้องขอความยินยอมจากเจ้าของบ้านเดิม

เพื่อเป็นการชุบชีวิตหมู่บ้านที่กำลังจะตาย นายกเทศมนตรีของเมือง Patrica อย่าง Lucio Fiordalis ได้พยายามตามรอยความสำเร็จของหมู่บ้านอื่นๆที่ถูกทิ้งร้าง ด้วยการเสนอราคาขายบ้านในราคาเพียง 1 ยูโร แต่จนถึงปัจจุบัน Patrica ยังคงความเงียบเหงาไม่ต่างจากในอดีตมากนัก จากการที่ขายบ้านได้ทั้งหมด 2 หลังถ้วน..

ทางการของเมือง Patrica ต้องการทราบความพร้อมและความยินยอมของเจ้าของบ้านเดิมก่อนขายทอดสู่ตลาด ส่งผลให้กระบวนการมีความซับซ้อนกว่าที่อื่นๆ โดย Fiordaliso อธิบายว่า ทางการได้รับ "การตอบรับเชิงบวก" จากเจ้าของบ้านเดิมราวๆ 10 ราย หลังส่งรายละเอียดเกี่ยวกับโครงการบ้าน 1 ยูโร แต่ท้ายที่สุดพวกเขากลับถอนตัวออกจากโครงการดังกล่าว ขณะที่บางส่วนเลือกที่จะเพิกเฉย

สำหรับสาเหตุที่พวกเขาถอนตัวออกจากโครงการ Fiordaliso คาดว่ามาจาก “ความเห็นที่ไม่ลงรอย” ของผู้ถือครอง เนื่องจากบ้านที่ถูกทิ้งร้างในเมืองเก่าของอิตาลีสมาชิกในครอบครัวสามารถแบ่งสัดส่วนการถือครองบางส่วนได้ เช่น ห้องน้ำ ระเบียง ห้องครัว และตามกฎหมายของอิตาลี บ้านจะไม่สามารถขายทอดตลาดได้เลยหากไม่ได้รับความยินยอมเป็นลายลักษณ์อักษรจากสมาชิกในครอบครัวทุกคนหรือผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย (ในอดีต เป็นเรื่องปกติที่ลูกๆ จะได้รับมรดกเป็นพื้นที่ส่วนต่างๆ ของบ้าน รวมถึงที่ดิน บ่อน้ำ และสวนผลไม้)

ขณะที่บางกรณี สายการถือครองกรรมสิทธิ์ขาดตอนไปโดยไม่มีการระบุที่ชัดเจนว่าใครควรเป็นเจ้าของต่อ ซึ่งการตามหาทายาทของเจ้าของบ้านเดิมที่ส่วนใหญ่ล้วนอพยพไปอยู่ต่างประเทศแล้ว ถือเป็นงานที่ยากและหนักมากสำหรับทางการ

ส่วนบ้านร้างเพียง 2 หลังใน Patrica ที่สามารถขายได้ตามโครงการ 1 ยูโรนั้น เป็นบ้านของคนในพื้นที่ 2 คนซึ่งถือกรรมสิทธิ์เป็นเจ้าของโดยสมบูรณ์ ดังนั้นทางการจึงไม่จำเป็นต้องติดต่อกับเครือญาติใดๆ เพราะพวกเขาสามารถขายอสังหาริมทรัพย์ได้โดยไม่มีปัญหา

สาเหตุที่โครงการบ้าน 1 ยูโรใน Patrica ไม่ได้รับความสนใจอย่างที่ควรจะเป็น

• ความบาดหมางในครอบครัว: ในกรณีที่เกิดความบาดหมางในครอบครัว ญาติๆ อาจเลือกที่จะไม่ขายส่วนแบ่งของตนเองเนื่องจากปัญหาทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับข้อพิพาทมรดก หรือแม้กระทั่งเป็นการแก้แค้นส่วนตัว
• ภาษีย้อนหลังและค่าใช้จ่าย: เจ้าของเดิมที่ย้ายไปอาศัยอยู่ที่อื่นเป็นเวลาหลายปี อาจกังวลว่าหากติดต่อกับหน่วยงานท้องถิ่นอาจส่งผลให้ต้องจ่ายภาษีย้อนหลังสำหรับทรัพย์สินและค่าบำบัดของเสีย ซึ่งอาจสูงถึง 2,500 ยูโร (เกือบ 1 แสนบาท) รวมถึงค่าน้ำค่าไฟที่ยังไม่ได้ชำระ
• สภาพบ้านที่ทรุดโทรม: อีกเหตุผลหนึ่งที่โครงการ 1 ยูโรไม่ประสบความสำเร็จใน Patrica อาจเป็นเพราะสภาพของบ้านที่ถูกทิ้งร้างทรุดโทรมเกินไปจนยากจะบูรณะให้กลับมาใช้งานได้ แม้ว่าเจ้าของจะยินดีให้ขายก็ตาม
• ค่าบูรณะที่แพงกว่าค่าบ้าน: สภาพบ้านส่วนใหญ่ใน Patrica ไม่ต่างอะไรจากซากปรักหักพัง ทั้งหลังคาและผนังต่างถล่ม พุพัง สิ่งที่เหลืออยู่ไม่ต่างอะไรจากที่ดินแปลงหนึ่ง

แม้อุปสรรคจะมีนานัปการ แต่ทางการยังไม่หยุดความพยายามไว้แค่นี้ โดยล่าสุด ทางการได้ระดมทุนเพื่อปรับปรุงโฉมภายนอกของอาคารโบราณบางแห่ง ซึ่งช่วยสร้างแรงกระตุ้นให้ชาวเมืองหลายคนอยากปรับปรุงบ้านเก่าให้สามารถนำกลับมาใช้ได้อีกครั้งหลังจากถูกทอดทิ้งมานานหลายทศวรรษ

ส่วน Alessandra Pagliarosi ชาวเมือง Patrica ได้ก้าวไปอีกขั้นด้วยการเปลี่ยนโฉมคฤหาสน์ในยุค 1950 ที่สามีของเธอได้รับมรดกให้กลายเป็น B&B (ที่พักพร้อมอาหารเช้า) อันหรูหราชื่อว่า Patricia

“เราปรับปรุงหลังคาใหม่ ซึ่งเกือบจะพังหมดแล้ว รวมทั้งการตกแต่งภายในด้วย นโยบายของนายกเทศมนตรีที่ริเริ่มปรับปรุงเมืองได้จุดประกายให้เราอยากจะปรับปรุงบ้านที่ถูกทิ้งไว้โดยไม่ได้ใช้ประโยชน์หลังนี้

Pagliarosi กล่าว พร้อมให้ความเห็นว่าเธอได้รับประโยชน์จากการลดหย่อนภาษีที่ทางการได้ประกาศใช้เพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจในท้องถิ่น

มาตรการสร้างจูงใจ

ผู้ที่ตัดสินใจเริ่มต้นธุรกิจเชิงพาณิชย์ เช่น B&B หรือร้านขายของแฮนด์เมด จะได้รับการยกเว้นภาษีสำหรับการกำจัดขยะ การโฆษณา และการใช้พื้นที่สาธารณะเป็นเวลา 10 ปี รวมถึงได้เงินลดหย่อนภาษีสำหรับการปรับโครงสร้างอาคาร

สำหรับธุรกิจ B&B ขนาดเล็ก จะได้รับลดหย่อนภาษีทั้งหมดประมาณ 1,200 ยูโรต่อปี ส่วนชาวต่างชาติ ที่วางแผนจะย้ายถิ่นฐานมายังเมือง Patrica และเปิดธุรกิจขนาดเล็กก็มีสิทธิ์ได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีเหล่านี้เช่นกัน

ซึ่งจากมาตรการจูงใจดังกล่าว ปัจจุบัน เมือง Patrica มีการเปิดธุรกิจ B&B ใหม่ 2 แห่ง และร้านอาหารอีก 1 แห่ง

อย่างไรก็ตาม นายหน้าอสังหาริมทรัพย์ท้องถิ่นให้ความเห็นว่า ชาวต่างชาติหลายคนให้ความสนใจต่อโครงการดังกล่าว และพวกเขาได้เข้ามาดูสถานที่ใน Patrica ด้วยตัวเองแล้ว แต่กลับพบว่าบ้านพร้อมเข้าอยู่ในเมืองนี้ ซึ่งมีราคาเริ่มต้นที่ 20,000 ยูโร หรือราว 7.9 แสนบาท (2 ห้องนอน) กลับดูน่าสนใจกว่า

ชาวต่างชาติหลายคน พอได้เห็นสภาพที่ทรุดโทรมของบ้านเก่าใน Patrica ส่วนใหญ่มักหันไปเลือกซื้ออพาร์ตเมนต์แบบพร้อมเข้าอยู่ เพราะสะดวกกว่าการซื้ออาคารเก่าที่ต้องปรับปรุงใหม่ทั้งหลัง เพราะค่าใช้จ่ายสุทธิจะสูงกว่ามาก

ทั้งนี้ นายกเทศมนตรีแห่งเมือง Patrica ยังไม่คิดย่อท้อ และเดินหน้าโครงการบ้าน 1 ยูโรต่อไป แม้จะเผชิญอุปสรรคอีกนับไม่ถ้วนก็ตาม