"นิทานข้ามกำแพง" เมื่อผู้ต้องขังเขียนหนังสือให้เด็กอ่าน
โครงการ “นิทานข้ามกำแพง : พลังแสงแห่งรัก” หนังสือสร้างสุขที่เกิดจากจินตนาการและฝีมือของเหล่าผู้ต้องขังในเรือนจำบางขวาง
โครงการ “นิทานข้ามกำแพง : พลังแสงแห่งรัก” หนังสือสร้างสุขที่เกิดจากจินตนาการและฝีมือของเหล่าผู้ต้องขังในเรือนจำบางขวาง
เพราะความเชื่อมั่นใจในพลังของการอ่านและเชื่อมั่นในความอ่อนโยนของเรื่องเล่า เร็วๆ นี้เลยเกิดเรื่องราวอันน่าประทับใจขึ้นที่เรือนจำกลางบางขวาง จ.นนทบุรี เป็นโครงการ “นิทานข้ามกำแพง : พลังแสงแห่งรัก” ชุดหนังสือสร้างสุขเพื่อเด็กปฐมวัยที่สร้างสรรค์จากฝีมือและจินตนาการของเหล่าผู้ต้องขัง
พวกเขาได้รับการฝึกฝนเป็นเวลา 4 เดือน ระหว่างเดือนมีนาคม–มิถุนายน 2556 ก่อนจะถ่ายทอดออกมาเป็นนิทานที่สวยงามและสมบูรณ์แบบ
สุดใจ พรหมเกิด ผู้จัดการแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน สสส. เล่าว่า “โครงการนิทานสร้างสุข” เกิดขึ้นจากความร่วมมือของหลายหน่วยงาน คือ โครงการในพระดำริ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา,เรือนจำกลางบางขวาง กรมราชทัณฑ์ กระทรวงยุติธรรม, แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน สสส. โดยมีเครือข่ายพุทธิกาเพื่อพระพุทธศาสนาและสังคม เป็นองค์กรประสานงาน โครงการฯ ได้เชิญนักวาดนักเขียน ครูบรรณาธิการชื่อดัง อาทิ รศ.เกริก ยุ้นพันธ์,นายชีวัน วิสาสะ,นางสาวระพีพรรณ พัฒนาเวช,นางสาววิภาวี ฉกาจทรงศักดิ์ ฯลฯ มาเปิดการเรียนการสอน การผลิตหนังสือภาพ หนังสือนิทานสำหรับเด็ก แก่ผู้ต้องขังเรือนจำกลางบางขวาง ซึ่งพบว่า ทั้งเรื่องและภาพสะท้อนมุมมองต่อชีวิตที่ละเอียดอ่อน มีความละเมียดละไม
ต่อมา สสส. ได้คัดสรรต้นฉบับจาก 30 เรื่อง ที่มีความโดดเด่น นำมาพัฒนาและจัดทำเป็นชุดหนังสือนิทานสร้างสุขเพื่อเด็กปฐมวัย จำนวน 6 เล่ม ได้แก่ เรื่องกา,เรื่องนกเพื่อนมด,เรื่องเสือน้อยน่ารัก,เรื่องพ่อนกในป่าใหญ่,เรื่องวาดรูปกับพ่อ และเรื่องหนูดีใจมากเลย เป็นนิทาน 6 เรื่อง ที่สะท้อนความเมตตาจากผู้สร้างสรรค์
อรสม สุทธิสาคร ผู้อำนวยการโครงการนิทานสร้างสุข บอกว่า นักเรียนของโครงการนี้คือผู้ต้องขังจากเรือนจำกลางบางขวาง จำนวน 53 คน ส่วนตัวเชื่อว่าผู้ใหญ่ทุกคนมีความเป็นเด็กน้อยอยู่ในตัว ในห้องเรียนได้มองเห็นความสุขแจ่มใส เสียงหัวเราะ เห็นความสนุกสนานของนักเรียนทุกคน เมื่อผลงานเสร็จสิ้นลงนับเป็นความปลาบปลื้มใจที่สุดที่ได้เห็นความละเอียดอ่อน นุ่มนวล อ่อนโยนที่ซ่อนอยู่ในมุมลึกของนักเรียน
“เราพยายามดึงส่วนลึกที่สุดในหัวใจเขาออกมา เป็นความเยาว์ของคนวัย 50 ปี ผลงานที่มาจากความสุขและความนุ่มนวลอ่อนโยนนี้กำลังเดินทางสู่หัวใจของเด็กๆ ทั่วประเทศ” อรสมบอกด้วยใบหน้าแห่งความสุขที่ร่วมสร้างโครงการนี้จนประสบความสำเร็จ
ระพีพรรณ พัฒนาเวช หนึ่งในคุณครูผู้สอน บอกว่า แม้นักเรียนรุ่นพิเศษนี้ ใช้ชีวิตอยู่ในพื้นที่จำกัด ภายใต้ความขาดแคลนและเงื่อนไขต่างๆ แต่ไม่อาจขวางกั้นจินตนาการ ความคิดสร้างสรรค์ และความมุ่งมั่นของนักเรียนได้ พวกเราจึงได้มีโอกาสสัมผัสกับหนังสือนิทานที่มีคุณภาพ ไม่ด้อยไปกว่าผลงานมืออาชีพที่ใช้ชีวิตโลดแล่นในโลกอิสระ ในฐานะของครูที่ได้รับโอกาสพิเศษ ขอแสดงความคาราวะอย่างลึกซึ้งต่อหัวใจที่กระตือรือร้น กับความตั้งใจอันเต็มเปี่ยม บวกพลังแห่งความปรารถนาดีที่ส่งผ่านนิทานมายังผู้อ่านเพื่อให้เกิดความสุขอีกทอดหนึ่ง
“ช่วงสำคัญคือการสร้างจินตนาการและดึงความรู้สึกภายในของเขาด้วยการอ่านและเรียนรู้ที่จะถ่ายทอดให้เพื่อนฟัง ซึ่งพวกเขาทำได้ดีมากจนกลายเป็นผลงานที่น่าพอใจ”
ชีวัน วิสาสะ นักเขียนชื่อดัง กล่าวเสริมว่า นิทานแต่ละเรื่อง เล่าเรื่องด้วยถ้อยคำที่กระชับ สื่อสารใจความที่สำคัญต่อผู้อ่าน สร้างความรู้สึกที่แตกต่าง ทั้งความเห็นอกเห็นใจ มิตรภาพ และคุณค่าทุกชีวิตบนโลกใบนี้ ส่วนด้านภาพ หลายเรื่องโดดเด่นมีชีวิตชีวา บางเล่มมีความคิดสร้างสรรค์ที่น่าสนใจมาก
“หนังสือเด็กไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องเขียนด้วยอายุและประสบการณ์ของผู้ใหญ่ แต่ใช้ความรู้สึกของเด็ก ซึ่งค้นหาและผลักดันมันออกมาคือเรื่องสำคัญ”
เจ้าของผลงานนิทานเรื่อง “วาดรูปกับพ่อ” สาธิต หลิ่มจาง นักโทษคดียาเสพติดวัย 47 ปี ผู้ถูกจำคุกมาแล้วถึง 12 ปี เล่าว่า การเขียนนิทานสำหรับเด็กนั้นเป็นเรื่องยาก เนื่องจากต้องสร้างสรรค์ผลงานที่ทำให้เด็กๆ นั้นรู้สึกเข้าถึงและจับต้องได้
“ผมพยายามดึงความรู้สึกในวัยเด็กของตัวเองออกมาเพื่อถ่ายทอดเรื่องราวให้พวกเขาเข้าใจ นิทานเรื่องวาดรูปกับพ่อ เกิดจากความคิดถึงลูกที่ผมจากมาตั้งแต่เขาอายุได้เพียง 11 เดือน”
อนันต์ เตมีศักดิ์ เจ้าของเรื่อง “หนูดีใจมากเลย” นักโทษประหารจากคดียาเสพติด เขาถูกลดโทษลงมาอย่างต่อเนื่อง และจำคุกมาถึง 16 ปีแล้ว
ชายวัย 65 ปีบอกว่า การเขียนนิทานและได้ตีพิมพ์ให้กับเด็กๆ ทั่วประเทศได้อ่านเป็นความภาคภูมิใจที่สุดในชีวิต
“โครงการนี้ทำให้ผมอยู่กับความทุกข์เป็นและมองหาความสุขจากมันได้ การเขียนนิทานคือความภาคภูมิใจที่สุดในชีวิต อย่างน้อยๆ ผมเกิดมาก็ไม่ได้แค่เดินผ่านโลก แต่ได้ฝากอะไรไว้กับโลกใบนี้แล้ว”
นิทานเรื่อง หนูดีใจมากเลย เป็นเรื่องราวที่อนันต์เขียนถึงชีวิตของเด็กๆ ที่คุณพ่อคุณแม่พาไปเยี่ยมคุณตาคุณตาย จนกระทั่งเกิดความผูกพันธ์และอบอุ่นภายในครอบครัว
เจ้าของผลงานเรื่อง “เสือน้อยน่ารัก” สมมาตร ระเวกโฉม หนุ่มใหญ่วัย 51 ปี อีกหนึ่งนักโทษประหารจากคดียาเสพติด ผู้ถูกจองจำมาแล้ว 17 ปี บอกว่า นิทานข้ามกำแพง ทำให้ตัวเองมีคุณค่า ได้เรียนรู้ประสบการณ์ใหม่ๆ และได้รับความสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อนและคุณครูตลอดระยะเวลา 4 เดือน
โดย เสือน้อยน่ารัก เป็นเรื่องราวที่เจ้าตัวจินตนาการจากเรื่องจริงของลูกแมวที่เขาทำคลอดมากับมือในเรือนจำ โดยนำมีการนำลักษณะนิสัยของแมวที่กลัวน้ำไปเปรียบเทียบกับเด็กน้อยที่มักไม่ชอบอาบน้ำ
สำหรับชุดหนังสือนิทานสร้างสุขเพื่อเด็กปฐมวัย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้จัดพิมพ์ให้กับเด็กเล็กในพื้นที่ขาดโอกาส จำนวน 6,000 เล่ม เรื่องละ 1,000 เล่ม ต่อมาเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2560 มีการจัดนิทรรศการ “เรื่องเล่าจากแดนประหาร” โดยมีชุดหนังสือนิทานสร้างสุขเพื่อเด็กปฐมวัยนี้เป็นหนึ่งในการนำเสนอ ณ สำนักปฏิบัติธรรมอรัญญะมุนี อำเภอดอยหลวง จังหวัดเชียงราย ซึ่งพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ได้ทอดพระเนตรและประทานคำแนะนำว่า
ชุดนิทานนี้มีประโยชน์อย่างมากต่อการนำไปเผยแพร่ให้กับกลุ่มผู้ขาดโอกาส อันได้แก่ ผู้ต้องขังที่กำลังตั้งครรภ์ในเรือนจำ เด็กติดผู้ต้องขัง ผู้ต้องขังที่ทำหน้าที่พี่เลี้ยงเด็ก รวมทั้งกลุ่มเด็กเล็กในโรงเรียนต่างๆ ตามชายแดนที่อยู่ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จึงได้มีการจัดพิมพ์เพิ่ม ตามพระประสงค์ในพระเจ้าหลานเธอฯ ที่ทรงชักชวนผู้มีจิตกุศลได้เข้ามาสนับสนุนการเผยแพร่ จำนวน 24,000 เล่ม เรื่องละ 4,000 เล่ม ได้แก่ สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) สำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ(สำนัก 9) สสส. นายสุวพันธุ์ ตันยุวรรธนะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมและคณะ
