เปิดหลักเกณฑ์พักโทษ ความหวังสุดท้ายบิ๊กการเมือง

โดย...ทีมข่าวในประเทศโพสต์ทูเดย์

หลายคดีในชั้นศาลที่มีการต่อสู้จนถึงฎีกาแล้ว มีหลายคดีสำคัญเกี่ยวข้องกับนักการเมืองและบุคคลทั่วไป โดยเฉพาะคดีที่มีนักการเมืองตกเป็นผู้ต้องหา ส่วนใหญ่เป็นผู้มีอายุมากหรือสูงวัย เมื่อต้องถูกคุมขังอยู่ในเรือนจำ คำถามที่ตามมาคือเรื่องสุขภาพและระยะเวลาต้องโทษนานหลายปี หลายฝ่ายจึงทวงถามถึงหลักเกณฑ์การพักโทษว่าเป็นอย่างไร

อย่างกรณีล่าสุด ชูชีพ หาญสวัสดิ์ อายุ 72 ปี อดีต รมว.เกษตรและสหกรณ์ และอดีตกรรมการบริหารพรรคไทยรักไทย และ วิทยา เทียนทอง อายุ 75 ปี อดีตเลขานุการ รมว.เกษตรและสหกรณ์ และอดีต สส.สระแก้ว พรรคไทยรักไทย ถูกศาลสั่งจำคุกเป็นเวลา 6 ปี

พลิกเปิดตำรากฎระเบียบหลักการพักโทษของกรมราชทัณฑ์ ชี้แจงไว้ชัดเจนว่า ผู้ต้องหาที่จะได้รับการปล่อยตัวในรูปแบบของการพักโทษ ต้องเข้าข่ายที่มีคุณสมบัติของหลักการพักโทษด้วย คือต้องเป็นนักโทษเด็ดขาด แบ่งย่อยออกเป็น ชั้นเยี่ยม กลุ่มผู้ต้องขังเหล่านี้จะเหลือโทษจำคุกไม่เกิน 1 ใน 3 ถัดมาชั้นดีมาก ผู้ต้องขังเหลือโทษจำคุกไม่เกิน 1 ใน 4 และชั้นดี ผู้ต้องขังที่เหลือโทษจำคุกไม่เกิน 1 ใน  5

กอบเกียรติ กสิวิวัฒน์ รองปลัดกระทรวงยุติธรรม รักษาราชการแทนอธิบดีกรมราชทัณฑ์ ระบุว่า ปกตินักโทษผู้สูงอายุที่ได้รับการปล่อยตัวออกจากเรือนจำ ส่วนใหญ่จะได้รับการอภัยโทษและได้รับการพักโทษในกรณีพิเศษต่างๆ สำหรับนักโทษผู้สูงวัยหรือนักโทษที่มีอายุมาก จะมีจำนวนน้อยที่เข้ามาในเรือนจำ หรือเรียกว่า “ภาวะชั่วคราว”

อย่างไรก็ตาม ทางเรือนจำจะดูแลตามปกติเหมือนกับนักโทษคนอื่นๆ แต่เมื่อมีวาระโอกาสสำคัญกลุ่มผู้สูงวัยเหล่านี้จะถูกปล่อยออกไปตามการพิจารณาและเข้าคุณสมบัติ ซึ่งนักโทษเหล่านี้มักไม่อยู่ถาวรหรือนานจนเกิดเป็นปัญหาเรื้อรังอยู่ในเรือนจำ เนื่องจากมีเรื่องของการพักโทษและอภัยโทษเข้ามา

“เพราะคนแก่จะมีเรื่องการพักโทษกรณีพิเศษต่างๆ หรือคนแก่ที่มีอายุ 70 ปีขึ้นไปจะมีโอกาสได้รับการพักโทษมากกว่าคนอื่นในการลดหย่อนผ่อนโทษและได้รับการปล่อยตัว โดยจะพิจารณาจากเรื่องของสุขภาพบวกกับโอกาสสำคัญในแต่ละช่วงนั้นๆ ซึ่งนักโทษสูงวัยจึงมีโอกาสได้รับการปล่อยตัวและได้พักโทษไว ทั้งนี้ผู้ต้องขังสูงวัยส่วนใหญ่จะอยู่ในเรือนจำในภาวะหนึ่งเท่านั้นและก็จะหมดไปเป็นช่วงๆ ไม่สะสมเหมือนกับนักโทษทั่วไป” กอบเกียรติ กล่าว

ดังนั้น การพักโทษ คือ การที่ผู้ต้องขังออกจากเรือนจำก่อนครบกำหนดตามคำพิพากษา โดยต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขของการคุมประพฤติ ซึ่งการพักโทษนั้นไม่ใช่สิทธิของผู้ต้องขังในเรือนจำ แต่เป็นประโยชน์ที่ทางกรมราชทัณฑ์ให้แก่นักโทษเด็ดขาดที่มีความประพฤติดีตลอดระยะที่ถูกคุมขัง หรือที่เข้าใจอีกแบบคือเป็นผู้ต้องขังทำความดีสร้างชื่อเสียงให้เรือนจำ

แน่นอนว่าเมื่อนักโทษเด็ดขาดเหล่านั้นเข้าหลักเกณฑ์การพักโทษตามคุณสมบัติข้างต้นที่กล่าวไปแล้ว และเมื่อเจ้าหน้าที่เรือนจำประกาศรายชื่อผู้เข้าข่ายอยู่ในคุณสมบัติการพักโทษ จะต้องเตรียมข้อมูลส่วนตัวแก่เจ้าหน้าที่ให้พร้อม และผู้ดูแลหลังจากได้รับการพักโทษ ทั้งนี้ให้ทำคำร้องขอคัดสำเนาคำพิพากษาผ่านเรือนจำ โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย แจ้งให้ญาติไปติดต่อขอคัดสำเนาคำพิพากษาจากศาลเพื่อส่งให้เรือนจำโดยตรง จากนั้นให้ญาติไปติดต่อประสานงานกับเจ้าหน้าที่ปกครองและตำรวจ เพื่อขอให้รับรองความประพฤติแล้วนำมามอบให้เรือนจำ

เมื่อเจ้าพนักงานเรือนจำรวบรวมเอกสารครบถ้วนแล้วจะนำเข้าสู่การพิจารณาของคณะกรรมการเรือนจำ และส่งเรื่องไปยังกรมราชทัณฑ์ เพื่อพิจารณาอนุมัติต่อไป

อย่างไรก็ตาม เมื่อนักโทษเด็ดขาดได้รับการพักโทษแล้ว ไม่ใช่ว่าจะขาดการติดต่อกับทางเรือนจำที่เคยถูกคุมขัง แต่จะมีการคุมประพฤติหลังการพักโทษ โดยมีเจ้าหน้าที่คุมประพฤติหรืออาสาสมัครคุมประพฤติไปเยี่ยมที่บ้านของผู้ที่ได้รับการปล่อยตัว เพื่อให้คำปรึกษาแนะนำ ดูแลช่วยเหลือสงเคราะห์เมื่อมีปัญหา โดยที่ผู้ถูกคุมประพฤติจะต้องปฏิบัติตามเงื่อนไข 8 ข้อ ที่กำหนดไว้หากประพฤติผิดเงื่อนไขจะถูกนำตัวกลับมาคุมขังไว้ในเรือนจำตามเดิม และจะถูกลงโทษทางวินัยอีกด้วย

สำหรับเงื่อนไข 8 ข้อประกอบไปด้วย 1.จะต้องพักอาศัยอยู่ตามที่อยู่ที่แจ้งไว้กับเรือนจำ 2.ห้ามออกนอกเขตท้องที่ที่อาศัยโดยไม่ได้รับอนุญาต 3.ห้ามประพฤติตนเสื่อมเสีย เช่น เล่นการพนัน ดื่มสุรา ยาเสพติด และกระทำผิดอาญาขึ้นอีก 4.ประกอบอาชีพโดยสุจริต 5.ปฏิบัติตามลัทธิศาสนา 6.ห้ามพกพาอาวุธ 7.ห้ามไปเยี่ยมบ้านหรือติดต่อกับนักโทษอื่นที่ไม่ใช่ญาติ และ 8.ให้ไปรายงานตัวกับเจ้าหน้าที่คุมประพฤติเรือนจำ เจ้าพนักงานปกครอง หรือหัวหน้าสถานีตำรวจทุกเดือน ทั้งนี้หากผู้ถูกคุมประพฤติ  ยึดทำตามเงื่อนไข ก็จะได้รับใบบริสุทธิ์ และพ้นโทษไปตามคำพิพากษา