หลวงพ่อทอง พระวิปัสสนาจารย์ชั้นนำของล้านนา

สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ เจ้าคณะใหญ่หนกลาง กรรมการมหาเถรสมาคม เจ้าอาวาสวัดพิชยญาติการาม ประธานเผยแผ่พระพุทธศาสนาแห่งประเทศไทย เดินทางไปเยี่ยมสำนักวิปัสสนากรรมฐาน ใน จ.ลำปาง และเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 16-17 ก.ค. 2557 นั้น วัดพระธาตุศรีจอมทอง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ อยู่ในรายชื่อลำดับแรกที่เจ้าพระคุณสมเด็จต้องแวะเยี่ยมเมื่อไปถึงเชียงใหม่

การที่สำนักวิปัสสนากรรมฐาน วัดพระธาตุศรีจอมทอง อยู่ในลำดับต้น ก็เพราะสำนักนี้มีหลวงพ่อทอง หรือพระธรรมมังคลาจารย์ วิ. เป็นเจ้าสำนักนั่นเอง

หลวงพ่อทอง หรือพระธรรมมังคลาจารย์ ฉายา สิริมงฺคโล สิริอายุ 91 ปี เดิมชื่อ ทอง นามสกุล พรหมเสน เกิดเมื่อวันที่ 21 ก.ย. 2466 ตรงกับวันศุกร์ ขึ้น 12 ค่ำ เดือน 10 ปีกุน ณ ต.บ้านแอ่น อ.ฮอด จ.เชียงใหม่

- ลูกหลานพระยา

โยมบิดาชื่อ ทา นามสกุล พรหมเสน สืบเชื้อสายจากขุนต่างใจ นายท้ายเรือพระที่นั่งในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ครั้งเสด็จประพาสภาคพายัพ

ขุนต่างใจ นั้นเป็นบุตรของพระยาพิพิธเสนา (ชื่น) ทหารรักษาพระองค์ พื้นเพเดิมเป็นชาวอำเภอศรีมโหสถ (โคกปีบ) จ.ปราจีนบุรี

หลวงพ่อทองบรรพชาเมื่อวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 2 วันที่ 19 ม.ค. 2477 (อายุ 11 ขวบ) ณ วัดนาแก่ง ต.บ้านแอ่น อ.ฮอด จ.เชียงใหม่ โดยมีพระชัยวงศ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ ครั้งในสมัยเป็นสามเณรได้ติดตามอุปัฏฐาก ครูบาศรีวิชัย สิริวิชโย อย่างใกล้ชิด และได้ติดตามไปในการสร้างวัดบูรณปฏิสังขรณ์เจดีย์สถานในที่ต่างๆ และทั้งร่วมสร้างถนนขึ้นวัดพระธาตุดอยสุเทพ จ.เชียงใหม่

อุปสมบทเมื่อวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 3 วันที่ 7 ก.พ. 2487 ณ วัดบ้านแอ่น อ.ฮอด จ.เชียงใหม่ โดยมีพระครูคัมภีรธรรม พฺรหฺมปญฺโญ เจ้าอาวาสวัดชัยพระเกียรติ เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอธิการญาณรังษี วัดหัวทราย เป็นพระกรรมวาจาจารย์ และพระมหาจันทร์ วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร เป็นพระอนุสาวนาจารย์

หลวงพ่อศึกษาพระปริยัติธรรมจบนักธรรมชั้นเอก

- ศึกษาวิปัสสนาที่สำนักมหาสีและวัดมหาธาตุ

ปี 2500-2503 หลวงพ่อได้เดินทางไปศึกษาภาษาบาลี และพระไตรปิฎก ณ วัดพญาจีจองไต้ (เช้าทัดจี) และเข้าปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานกับท่านมหาสีสยาดอ ณ วัดสาสนยิสสา กรุงย่างกุ้ง ประเทศพม่า และวัดมหาธาตุ กรุงเทพมหานคร

- ตั้งสำนักวิปัสสนาหลายวัด

ในตำแหน่งทางด้านปกครอง หลวงพ่อทองเป็นเจ้าอาวาสวัดเมืองมาง อ.เมือง จ.เชียงใหม่ วัดร่ำเปิง (ตโปทาราม) อ.เมือง จ.เชียงใหม่ ปี 2534ปัจจุบัน เป็นเจ้าอาวาสวัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่

อยู่วัดไหนตั้งสำนักวิปัสสนาวัดนั้น เช่นวัดร่ำเปิง และวัดพระธาตุศรีจอมทอง นั้นเป็นที่นิยมของผู้ปฏิบัติธรรมทั้งในและนอกประเทศ เช่น วัดร่ำเปิงมีผู้ปฏิบัติวันละประมาณ 500 ท่าน รวมทั้งชาวต่างชาติด้วย หรือวัดพระธาตุศรีจอมทอง ก็ไม่ยิ่งหย่อน มีกุฏิให้ผู้ปฏิบัติธรรมนับร้อยหลัง แค่นั้นก็ยังไม่เพียงพอ คุณหญิงสมนึก เปรมวัฒนะ ได้ถวายการก่อสร้างศาลาขนาดใหญ่ ที่สามารถรับผู้ปฏิบัติได้อีกนับพันคน

ในการสนับสนุนการศึกษานั้น ได้จัดตั้งโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกนักธรรมและบาลี และพระอภิธรรม ณ วัดเมืองมาง วัดร่ำเปิง วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร และวัดอินทาราม จ.เชียงใหม่

 

- งานด้านเผยแผ่วิปัสสนาธุระ

เมื่อเข้าฝึกวิปัสสนากรรมฐานจากสำนักวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ กรุงเทพมหานคร และสำนักมหาสีสยาดอ สาสนยิสสา กรุงย่างกุ้ง ประเทศพม่า แล้วได้กลับมาเปิดสำนักวิปัสสนากรรมฐาน ที่เมืองเหนือ และดำเนินการสอนตลอดมา

ได้รับแต่งตั้งให้เป็นหัวหน้าพระวิปัสสนาจารย์หนเหนือกองการวิปัสสนาธุระ และได้ขยายสำนักสาขาปฏิบัติอีกหลายสำนัก ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ทั้งในภาคพื้นยุโรปและอเมริกา มีประเทศอังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนี สวิตเซอร์แลนด์ เนเธอร์แลนด์ อิตาลี อเมริกา และเม็กซิโก

- รวบรวมพระไตรปิฎกมาก 19 ภาษา

ที่สร้างคุณูปการต่อพระพุทธศาสนาอย่างยิ่งคือ เป็นประธานดำเนินการตรวจชำระและจัดพิมพ์พระไตรปิฎกภาษาบาลี ฉบับอักษรล้านนา ปี 2516 ใช้เวลาดำเนินการ 16 ปีจึงแล้วเสร็จ เป็นงานชิ้นเอก ต่อมาทำให้หอพระไตรปิฎกวัดร่ำเปิง เป็นหอพระไตรปิฎกที่มีภาษาต่างๆ ถึง 19 ภาษา จัดว่าเป็นหอพระไตรปิฎกแห่งเดียวของไทยและของโลกที่มีพระไตรปิฎกทุกภาษา เพราะหลวงพ่อทองใช้วิธีแลกเปลี่ยน โดยนำพระไตรปิฎกฉบับล้านนา 80 เล่ม แลกกับพระไตรปิฎกที่ประเทศอื่นๆ พิมพ์ จึงรวบรวมได้มากถึง 19 ภาษา

- เป็นที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 7

ในการประชุมมหาเถรสมาคมครั้งที่ 7 เมื่อวันที่ 10 มี.ค. 2557 พระวิสุทธิวงศาจารย์ เจ้าคณะภาค 7 ได้เสนอแต่งตั้งพระธรรมมังคลาจารย์ (ทอง สิริมงฺคโล) อายุ 91 ปี พรรษา 70 น.ธ. เอก พธ.ด. กิตติมศักดิ์ ศน.ด. กิตติมศักดิ์ เจ้าอาวาสวัดพระธาตุศรีจอมทอง และที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัดเชียงใหม่ ตั้งแต่ปี 2550 ซึ่งยังมีสุขภาพแข็งแรงดี เป็นที่เคารพนับถือของคณะสงฆ์และสาธุชนโดยทั่วไป กอปรกับได้บำเพ็ญคุณประโยชน์เป็นอเนกประการ ให้เป็นที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 7

มหาเถรสมาคมประชุมพิจารณาแล้วลงมติอนุมัติแต่งตั้งพระธรรมมังคลาจารย์ ให้เป็นที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 7 และให้ดำเนินการได้ทันที โดยไม่ต้องรอรับรองรายงานการประชุม

- อัคคมหากัมมัฏฐานาจริยะ

นอกจากนั้นยังได้รับการประกาศเกียรติคุณมากมายจากสถาบันต่างๆ ทั้งในประเทศไทย และนานาชาติ

เมื่อปี 2554 รัฐบาลพม่าถวายสมณศักดิ์ที่อัคคมหากัมมัฏฐานาจริยะ ตำแหน่งสูงที่สุดที่รัฐบาลพม่าถวายแด่พระภิกษุต่างชาติ

วันที่สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ไปเยี่ยมนั้น หลวงพ่อทองจัดต้อนรับยิ่งใหญ่และสมเกียรติ พร้อมกับนิมนต์พระที่เชี่ยวชาญการเข้าฌานและนิโรธสมาบัติ มาเข้าฌาน ที่เรียกว่า ผลสมาบัติ ถวาย

พระ 4 รูป และแม่ชี 1 รูป เข้าผลสมาบัติต่อหน้าพระเถระได้ระยะหนึ่ง แขน ข้อมือ และฝ่ามือ ยกอยู่ในท่าไหน จะอยู่ในท่านั้นโดยไม่ไหวติง หรือเปลี่ยนแปลง แม้เวลาจะผ่านไปนาน ถ้าหากต้องการให้เปลี่ยนท่าทาง ผู้ที่นั่งคอยช่วยอยู่ข้างๆ ต้องช่วยจับและขยับให้

- เป็นความแปลกและอัศจรรย์ที่ได้เห็น

พระครูภาวนาวิรัช เจ้าอาวาสวัดร่ำเปิง อธิบายผลสมาบัติว่า เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสรู้ เสวยวิมุตติสุขนั้นคือเข้าผลสมาบัติของพระพุทธองค์ เป็นความสำเร็จและเข้าถึงมรรคผล

ผลสมาบัติคือเข้าเสวยผลแห่งความสำเร็จจากการปฏิบัติธรรม

เมื่อบุคคลใดเจริญวิปัสสนากรรมฐานบรรลุอริยมรรคก็ได้อริยผลด้วย เพราะเขามีพื้นฐานสมาธิดี สามารถเข้าสู่ผลสมาบัตินั้นได้ด้วยกำลังองค์แห่งมรรค องค์แห่งผล องค์แห่งสมาธิพร้อม เขาสามารถสงบจิตอยู่ในองค์ภาวนานั้น 5 นาที สูงสุดถึง 7 วันก็ได้ โดยหยุดได้ที่ต้องการแม้กระทั่งลมหายใจ