posttoday

การเมืองหลังสมบูรณาญาสิทธิราชย์สวีเดน (11): ปัญหาการสืบราชสันตติวงศ์และการต่อรองเพิ่ม-ลดพระราชอำนาจพระมหากษัตริย์

03 กันยายน 2563

โดย...ศ.ดร.ไชยันต์ ไชยพร

*********************

หลังสวีเดนเปลี่ยนแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์สู่ระบอบพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1718 ผู้ที่ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญพระองค์แรกคือ สมเด็จพระราชินี Ulrika Eleonora และทรงเป็นได้หลังจากยอมรับข้อต่อรองของพวกอภิชน นั่นคือ ยอมสละพระราชอำนาจแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ทรงครองราชย์ได้เพียงปีกว่า ก็สละราชสมบัติเพราะไม่สามารถปรับพระองค์ได้กับกติกาใหม่

ต่อมา รัฐสภาสวีเดนได้ลงมติให้ Frederick พระสวามีของพระนาง Ulrika Eleonora ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ในพระนาม Frederick I แต่ทั้งสองพระองค์ไม่มีพระราชโอรสและพระราชธิดา จึงมีปัญหาผู้สืบราชสันตติวงศ์ และในปี ค.ศ. 1741 พระนาง Ulrika Eleonora สิ้นพระชมน์ลงกะทันหัน ก็ยิ่งทำให้รัฐสภาสวีเดนต้องเร่งพิจารณาผู้ที่จะมาสืบราชสันตติวงศ์ ซึ่งในขณะนั้น มีผู้ที่มีสิทธิ์ในราชบัลลังก์เหลืออยู่คือ Charles Frederick เจ้าแห่งแคว้นโฮลสไตน์ฯ ซึ่งเป็นพระราชนัดดาของ Charles XII พระมหากษัตริย์พระองค์ก่อนที่ Ulrika Eleonora จะเสด็จขึ้นครองราชย์

สมาชิกรัฐสภาส่วนหนึ่งสนับสนุนให้ Charles Frederick เป็นองค์รัชทายาท แต่หลังจากที่สวีเดนพ่ายแพ้สงครามต่อรัสเซีย จักรพรรดิรัสเซียได้ยื่นเงื่อนไขในการต่อรองเจรจาสันติภาพกับสวีเดนว่า ทางรัสเซียต้องการให้รัฐสภาสวีเดนลงมติเลือก Adolf Frederick เป็นองค์รัชทายาท เพราะ Adolf Frederick มีความใกล้ชิดสนิทสนมกับรัสเซีย สวีเดนภายใต้ Arvid Horn ได้ตอบตกลงเพราะหวังจะได้เงื่อนไขที่ดีจากการเจรจาสันติภาพ

แต่ต่อมาการเมืองในสวีเดนเปลี่ยนขั้วอำนาจ Horn หมดอำนาจ และพรรคการเมืองที่ชื่อ the Hat ขึ้นมามีอำนาจแทน the Hat มีจุดยืนทางการเมืองระหว่างประเทศที่แตกต่างจาก Horn the Hat ฝักใฝ่ฝรั่งเศสและอังกฤษและต้องการให้สวีเดนหลุดออกจากอิทธิพลของรัสเซีย

ดังนั้นปัญหาสำคัญของ the Hats อยู่ที่ Adolf Frederick ที่ทรงได้เป็นผู้สืบราชสันตติวงศ์สวีเดนได้ด้วยอิทธิพลของรัสเซีย และแน่นอนว่า Adolf Frederick ทรงจะต้องสนับสนุนรัสเซียอย่างแน่นอน the Hats ได้หาทางที่จะดึง Adolf Frederick ให้มาสนับสนุนนโยบายที่จะทำให้สวีเดนเป็นอิสระและต่อต้านรัสเซีย และบุคคลสำคัญที่หาทางที่จะทำให้ Adolf Frederick ห่างจากรัสเซียก็คือ Tessin ผู้นำคนสำคัญของ the Hats

เขาได้พยายามอย่างหนักในการประนีประนอมกับเดนมาร์ก และเขาพยายามที่จะให้ Adolf Frederick เสกสมรสกับเจ้าหญิงเดนมาร์ก แต่อังกฤษไม่เห็นด้วยและขัดขวางอย่างหนัก Tessin จึงหันไปทางปรัสเซีย โดยในปี ค.ศ. 1744 Tessin ได้ถูกส่งไปเบอร์ลินในฐานะทูตพิเศษในการประสานกับ Louisa Ulrika พระขนิษฐาใน Frederick II มหาราชแห่งปรัสเซียโดย Tessin หวังจะให้พระนางเสกสมรสกับ Adolf Frederick โดย Tessin และรัฐบาล the Hats คาดว่า ปรัสเซียจะเป็นตัวกลางในการเจรจาระหว่างสวีเดนกับรัสเซียได้ และป้องกันไม่ให้รัสเซียเข้ายึดครองฟินแลนด์อีก

การเมืองหลังสมบูรณาญาสิทธิราชย์สวีเดน (11): ปัญหาการสืบราชสันตติวงศ์และการต่อรองเพิ่ม-ลดพระราชอำนาจพระมหากษัตริย์

                         Adolf Frederick                                                                Louisa Ulrika

ในที่สุด Adolf Frederick ได้ลงเอยเสกสมรสกับ Louisa Ulrika พระขนิษฐาของ Frederick II แห่งปรัสเซียซึ่งเป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศส และฝรั่งเศสก็เป็นพันธมิตรที่ให้การสนับสนุนรัฐบาล the Hats มาตลอด และ Tessin ก็มีสายสัมพันธ์ที่ดียิ่งกับฝรั่งเศสด้วย และ Frederick II แห่งปรัสเซียเองก็ต้องการให้การเสกสมรสดังกล่าวเป็นการถ่วงดุลอำนาจระหว่างปรัสเซียกับรัสเซียในสวีเดนด้วย ดังนั้น การเสกสมรสระหว่างมกุฎราชกุมารสวีเดนกับเจ้าหญิงแห่งปรัสเซียในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1744 จึงเกิดจากแผนการส่วนหนึ่งของฝ่าย the Hats โดย Tessin และเป็นพระประสงค์ของ Frederick II แห่งปรัสเซียด้วย 1744 และนับว่าเป็นความสำเร็จในเบื้องต้นของ the Hats เพราะการเสกสมรสดังกล่าวได้แสดงให้เห็นถึงความเป็นอิสระจากรัสเซียได้ในระดับหนึ่ง

ขณะเดียวกัน มีกลุ่มการเมืองฝ่ายตรงข้ามของ the Hats ได้ตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับความชอบธรรมในการลงมติรับรอง Adolf Frederick ให้เป็นผู้สืบราชสันนตติวงศ์ที่ผ่านมา และ the Hats ได้ตอบโต้ว่าการยกประเด็นดังกล่าวนี้มาก็เพราะ the Caps ต้องการหวังผลทางการเมืองในการจะบ่อนทำลายความชอบธรรมในการขึ้นครองบัลลัก์สวีเดนของ Adolf Frederick

การตั้งข้อสงสัยดังกล่าวนี้ ทำให้ Louisa Ulrika และ Adolf Frederick มีความระแวงต่อ the Caps และหันไปสนับสนุน the Hats อย่างเต็มตัวมากขึ้น โดยหวังว่ารัฐบาลฝ่าย the Hats จะสามารถดำเนินการปกป้องให้การสืบราชสันตติวงศ์สำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี

อีกทั้งทางฝ่าย the Hats ยังพยายามสร้างผูกสัมพันธ์ที่ดีกับพระองค์นั้น the Hats ได้ให้สัญญากับ Adolf Frederick และ Louisa Ulrika ว่า หลังจากที่พระองค์ทรงขึ้นครองราชย์แล้ว จะให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญเพื่อเพิ่มพระราชอำนาจให้สถาบันพระมหากษัตริย์ และในบรรดาพวก the Hats ทั้งหมด ทั้งสองพระองค์ทรงสนิทสนมกับ Tessin มากที่สุด ซึ่งในช่วงนั้น Tessin ได้รับเลือกจากสภาให้ดำรงตำแหน่งประธานสภาบริหาร

การเมืองหลังสมบูรณาญาสิทธิราชย์สวีเดน (11): ปัญหาการสืบราชสันตติวงศ์และการต่อรองเพิ่ม-ลดพระราชอำนาจพระมหากษัตริย์

                                                 Carl Gusraf Tessin

กล่าวได้ว่า Tessin และผู้นำของฝ่าย the Hats สามารถทำให้ Adolf Frederick หันมาสนใจทางฝรั่งเศสได้สำเร็จ สร้างความไม่พอใจกับรัสเซียเป็นอย่างยิ่ง

ตัวแทนของรัสเซียในสตอคโฮล์มจึงดำเนินแผนการที่จะทำลายความสัมพันธ์ระหว่าง Adolf Frederick กับฝ่าย the Hats

แต่ไม่ว่าจะเป็นเพราะแผนการดังกล่าวได้รั่วไหลไปสู่การรับรู้ของสาธารณชนนสวีเดน หรือเป็นผลจากการประโคมข่าวของฝ่าย the Hats ความเคลื่อนไหวของตัวแทนรัสเซียในสตอคโฮล์มได้ก่อให้เกิดปฏิกิริยากระแสปิตุภูมินิยม (patriotism) ต่อต้านรัสเซียอย่างรุนแรง และกลับกลายเป็นการเสริมความเข้มแข็งให้ฝ่าย the Hats

และรัสเซียจึงสูญเสีย Adolf Frederick ไปให้พวก the Hats ทั้งๆที่รัสเซียเป็นผู้กดดันให้สวีเดนตั้ง Adolf Frederick เป็นองค์รัชทายาท

สิ่งที่น่าสนใจติดตามคือ หลังที่ Adolf Frederick ขึ้นครองราชย์ในปี ค.ศ. 1751 Tessin และพรรค the Hats ได้ทำตามสัญญาที่ให้ไว้หรือไม่ ? นั่นคือ แก้ไขรัฐธรรมนูญเพิ่มพระราชอำนาจให้สถาบันพะมหากษัตริย์