คารวะหนึ่งจอก ผลงานภาพถ่ายชั้นครูของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์
"ช่างภาพรุ่นโบราณศรัทธาในแสงแดด รอแสงจนถูกใจถึงลั่นชัตเตอร์"
"ช่างภาพรุ่นโบราณศรัทธาในแสงแดด รอแสงจนถูกใจถึงลั่นชัตเตอร์"
โดย...อินทรชัย พาณิชกุล คารวะหนึ่งจอก ผลงานภาพถ่ายชั้นครูของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์
"ช่างภาพรุ่นโบราณศรัทธาในแสงแดด รอแสงจนถูกใจถึงลั่นชัตเตอร์"
ประโยคบางส่วนที่ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ นักเขียนผู้ล่วงลับ เจ้าของฉายาพญาอินทรีแห่งสวนอักษร และศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ประจำปี 2538 ฝากไว้ในการให้สัมภาษณ์ครั้งสุดท้าย ก่อนจากโลกนี้ไปอย่างไม่มีวันกลับ
ทราบกันดีว่าก่อนจะโด่งดังทั่วฟ้าเมืองไทย ในฐานะนักประพันธ์ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ คือช่างภาพมือฉมัง ผู้ได้รับการถ่ายทอดวิชาจากม.ล.ต้อย ชุมสาย ศิลปินช่างภาพนู้ดระดับตำนาน ทั้งยังเมตตาพาไปรู้จักคนในแวดวงนักหนังสือพิมพ์ กระทั่งได้เข้าทำงานประจำที่หนังสือพิมพ์สยามรัฐ ในพ.ศ. 2497
ชั่วระยะเวลาสั้นๆเพียงสิบปี ชายผู้เปรียบเลนส์เสมือนดวงตาที่สามคนนี้ได้โชว์ฝีไม้ลายมือให้ผู้คนได้ประจักษ์ถึงความพิเศษในการมองโลกที่แตกต่างจากช่างภาพร่วมยุคเดียวกัน ถึงขั้นม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เอ่ยชื่นชมในฝีมือของเขาว่า “ไอ้ปุ๊ถ่ายรูปด้วยความคิดแบบฝรั่ง”
"ตอนนั้นอายุยี่สิบ เราดูรูปมาก ศึกษาหมดว่าภาพแคนดิดถ่ายยังไง สแนปช็อตเป็นยังไง รูปข่าว รูปในแมกกาซีนควรเป็นแบบไหน ทำงานกับท่าน (ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ) ท่านซื้อแมกกาซีนฝรั่งมาให้ดู ไม่มีใครดูเท่าไหร่หรอก แต่เราดู อ่านหนังสือที่เขาสอนถ่ายรูป รู้ข่าวคราวรอบโลก งานพรอเทรต งานแลนด์สเคป ศึกษามาจากนิตยสารไลฟ์"
"การทำงานแบบนี้ต้องใจรัก อยากเป็นนักหนังสือพิมพ์ที่ดี อยากมีชื่อเสียง พยายามเสนองานกับบรรณาธิการ ไม่ต้องรอเขาใช้ ที่ไหนมีข่าว เราไปเอง ไม่ต้องรอใครสั่ง เราคิดอะไรของเรา คิดด้วยความรักในงาน เราถ่ายรูป เขียนคอลัมน์ เขียนสารคดี เรื่องสั้น หัดเอาทั้งนั้น ได้ลงบ้าง ไม่ได้ลงบ้าง ทำโดยไม่บ่น"
"เราคิดตลอด ไม่เคยหยุด ไม่เคยคิดเรื่องเงิน เราสอนน้องๆทุกคนว่าถ้าตั้งใจทำงาน ไอเดียมันออกมาเองว่าควรทำอะไร นั่งๆมองบนถนนมันมีอะไร ถ่ายความเคลื่อนไหวบนถนน ขับสวน แซงกัน จัดวางรูปให้ดี ก็ได้ภาพแล้ว เรียงความภาพ essay picture เราหาวิธีทำ เปลี่ยนแปลง ปรับปรุงตลอด"
ทั้งหมดคือคำบอกเล่าถึงวิธีการทำงานในบทบาทช่างภาพของ'รงค์ วงษ์สวรรค์ เขาบอกว่าตัวเองเป็นคนประเภทพกกล้องตลอดชีวิต นิยมสอดส่ายสายตาหามุมสวยๆถ่ายตลอด สายตาชอบมองแบบกล้องถ่ายรูป จวบจนวันที่ร่างกายเจ็บไข้ได้ป่วยไม่มีแรงยกกล้องก็ยังคิดถึงการถ่ายรูปอยู่เสมอ
วันนี้ นิทรรศการภาพถ่ายฝีมือชั้นครู รงค์ วงษ์สวรรค์ หนึ่งในโครงการ “ค้นหาครูถ่ายภาพไทย” (Seeking Forgotten Thai Photographers) ได้ถูกนำมาจัดแสดงอีกครั้ง เพื่อถ่ายทอดมุมมองของช่างภาพรุ่นเก๋า สะท้อนความเป็นไปในสังคมยุคอดีต ผ่านผลงานภาพถ่ายขาวดำกว่า 30 ภาพ
ไม่ว่าจะเป็นภาพชุดสะพานพุทธ วิถีชีวิตชาวนาและบรรยากาศกลิ่นอายชนบท ชีวิตเด็กบนกองขยะ ภาพพรอเทรตของม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ภาพดอกไม้ป่า ฯลฯ ผลงานภาพแล้วภาพเล่า ล้วนดูล้ำสมัย ลึกซึ้ง และเฉียบคม บอกเล่าเรื่องราวได้กระจ่างแจ่มชัดแทนถ้อยคำนับล้าน
"คนซื้อกล้องถ่ายรูปใหม่ๆมักมีคำถามว่าจะถ่ายอะไร คนไทยซื้อกล้องใหม่ๆทายได้เลยว่าต้องไปเขาดิน ไปพระรูปทรงม้า แหม ทำท่าเล็ง เห็นพระที่นั่งอนันตสมาคมเป็นแบ๊คกราวด์ นี่คือรูปถ่ายคนไทย คนมีกล้องใหม่ๆเจอหมากัดกันก็ถ่าย นี่เรื่องจริง"
"ในการเรียนถ่ายรูปเขาถึงถามว่าคุณจะถ่ายอะไร ถ่ายไปเถอะ นานๆไปก็รู้เองว่าจะถ่ายอะไร"
บทสนทนาอันคมคายเปี่ยมด้วยอารมณ์ขันของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ช่างภาพชั้นครู ยังคงกึกก้องกังวานอยู่ในหัวใจของมิตรน้ำหมึกทั่วประเทศ รุ่นแล้วรุ่นเล่าไม่มีวันจางหาย