ถอดรหัสพันธุกรรม รักษามะเร็งเฉพาะบุคคล ด้วย Precision Cancer Medicine

‘มะเร็ง’ หนึ่งในโรคที่พันธุกรรมมีส่วนสำคัญ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าใครที่มีคุณพ่อหรือคุณแม่หรือญาติสายตรงเป็นมะเร็ง แล้วจะต้องเป็นมะเร็งด้วยเสมอไป เพราะการเกิดโรคมะเร็งยังมีปัจจัยกระตุ้นที่สำคัญอีกหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมและสภาพแวดล้อม ทั้งการสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ มลพิษทางอากาศ แสงแดด ไปจนถึงสารเคมีปนเปื้อนในอาหาร เหล่านี้ล้วนเป็นสิ่งเร้าที่ทำให้เกิดมะเร็งได้

และจากสถิติการเกิดโรคมะเร็งที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปีอย่างต่อเนื่องนี่เอง แพทย์จึงไม่ยอมหยุดพัฒนาวิธีการรักษาใหม่ๆ อยู่เสมอ โดยในปัจจุบันได้มีการรักษาแนวทางใหม่ที่เรียกว่า Precision Cancer Medicine ซึ่งก็คือ การตรวจความผิดปกติระดับพันธุกรรม วินิจฉัยลึกถึงการกลายพันธุ์ ต้นเหตุสำคัญของการเกิดโรคมะเร็ง ที่จะช่วยให้แพทย์กำหนดวิธีการรักษาและเลือกใช้ยาที่เหมาะสมสำหรับคนไข้เฉพาะบุคคลได้

Precision Cancer Medicine ตรวจได้ไร้ข้อจำกัด

การตรวจหามะเร็งในอดีต เมื่อแพทย์วินิจฉัยจนแน่ใจแล้วว่าผู้ป่วยเป็นมะเร็งจริง จึงเริ่มทำการรักษาตามระยะอาการของโรค ซึ่งมักเป็นการรักษาด้วยวิธีฉายแสง เคมีบำบัด และการผ่าตัด ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็นการรักษาที่ปลายเหตุ ทั้งยังให้ผลข้างเคียงจากการรักษาค่อนข้างมาก เพราะเป็นการรักษาที่ทำให้เซลล์ปกติต้องถูกทำลายไปพร้อมกันกับเซลล์มะเร็ง

แต่ปัจจุบัน มีการตรวจมะเร็งแบบ Precision Cancer Medicine ซึ่งเป็นวิธีตรวจความผิดปกติของกรรมพันธุ์ (Gene) เพื่อให้ได้มาซึ่งวิธีรักษามะเร็งที่ดีที่สุดสำหรับคนไข้ในระยะลุกลาม โดยแพทย์จะทำการตรวจชิ้นเนื้อปัจจุบันของผู้ป่วย ก่อนจะนำมาวิเคราะห์หาความผิดปกติในพันธุกรรม และเลือกใช้ยารักษาที่เหมาะสำหรับผู้ป่วยแบบเฉพาะบุคคล ทำให้ผลข้างเคียงจากการรักษาลดลง ต่างจากการรักษามะเร็งด้วยวิธีเคมีบำบัด ทั้งยังเป็นการตรวจมะเร็งที่แทบไม่มีข้อจำกัดใดๆ คือ

• ตรวจได้ทุกช่วงอายุ
• ตรวจได้ทุกกลุ่มสุขภาพ โดยไม่ขึ้นกับโรคประจำตัว
• ผู้ที่เคยรักษามะเร็งด้วยวิธีอื่นมาก่อน สามารถตรวจได้
• ตรวจยีนผิดปกติได้ทุกชนิดมะเร็ง เช่น มะเร็งปอด มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งลำไส้ เป็นต้น

เมื่อผู้ป่วยได้รับการตรวจมะเร็งแบบ Precision Cancer Medicine เพื่อหาความผิดปกติระดับพันธุกรรม จะช่วยให้แพทย์เลือกยาที่ช่วยหลีกเลี่ยงการเกิดผลข้างเคียงจากการรักษาได้มากขึ้น ลดระยะเวลาการฟื้นตัวของคนไข้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แปลผลตรงจุด วิเคราะห์ยีนกลายพันธุ์

นอกจากความก้าวหน้าทางเทคนิคแล้ว ความสำเร็จของการรักษายังขึ้นอยู่กับความชำนาญของแพทย์ผู้วิเคราะห์เป็นสำคัญ เพราะการวิเคราะห์หายีนกลายพันธุ์จะต้องใช้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ เพราะต้องวินิจฉัยขั้นลึกผ่านการอ่านค่าความผิดปกติอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น

• ประสิทธิภาพการทำงานของยีน
• ความผิดปกติระหว่างคู่ยีน (การสลับคู่ยีน)
• ความสามารถในการแบ่งเซลล์
• ระยะการกลายพันธุ์ของยีน

เมื่อแพทย์ตรวจซ้ำจนแน่ใจแล้วว่า มีการกลายพันธุ์ของยีนจริง ขั้นตอนการให้ยารักษาแบบพุ่งเป้า (Targeted Therapy) จำเพาะบุคคลจึงเริ่มขึ้น ขั้นตอนการวิเคราะห์ผลที่มีประสิทธิภาพจึงมีความสำคัญ เพราะจะส่งผลต่อการให้ยารักษาที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วย ตลอดจนความสำเร็จหลังการรักษา และอัตราผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้น โดยที่ผู้ป่วยเองจะได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจเลือกวิธีรักษาในแบบที่ยอมรับได้ ตามคำแนะนำของแพทย์ผู้ชำนาญการอย่างใกล้ชิด

กรรมพันธุ์มะเร็ง เสี่ยงเป็นแต่ป้องกันได้

สิ่งที่เราทุกคนไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้คือ กรรมพันธุ์ หรือยีนที่ถูกส่งต่อกันมารุ่นสู่รุ่น นั่นคือสิ่งที่เป็นตัวกำหนดตัวตนของมนุษย์แต่ละคน รวมถึงโรคทางพันธุกรรม เช่น มะเร็ง แต่ใช่ว่าจะเป็นสิ่งหลีกเลี่ยงกันไม่ได้ เพราะในทางการแพทย์นั้น กรรมพันธุ์หรือยีนจะมีผลต่อการเกิดมะเร็งอยู่ประมาณ 10-20% เท่านั้น ที่เหลือล้วนมาจากสิ่งเร้าภายนอกเป็นสิ่งกระตุ้นสำคัญ จนกลายพันธุ์เป็นมะเร็งอย่างสมบูรณ์ วิธีป้องกันที่ดีที่สุดคือ การตรวจสุขภาพ และดูแลตัวเองอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งสามารถทำได้โดย

- การตรวจพันธุกรรม (Gene Therapy) สำหรับผู้ที่มีประวัติสมาชิกในครอบครัวป่วยด้วยมะเร็งจากพันธุกรรม เพื่อตรวจสอบความปกติของยีน และป้องกันโรคตั้งแต่เนิ่นๆ
- ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร งดทานเนื้อแดง เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และน้ำอัดลม
- หลีกเลี่ยงการรับสารก่อมะเร็ง (Carcinogen) ทั้งจากบุหรี่ และอาหารจำพวกของทอด ของมัน

ความก้าวหน้าทางการแพทย์เป็นสิ่งที่ดำเนินไปในทุกๆ วัน เพื่อพัฒนาวิธีรักษาที่ให้ประโยชน์สูงสุดสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง โดยคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นสำคัญ และแม้ว่าปัจจุบันการรักษามะเร็งแบบ Precision Cancer Medicine จะใช้รักษามะเร็งในระยะลุกลาม แต่เชื่อว่าในอนาคตจะมีการใช้รักษามะเร็งในระยะเริ่มต้นมากขึ้น จนพัฒนาไปสู่การรักษามะเร็งตั้งแต่ต้นเหตุได้
 
ข้อมูลจาก : ศูนย์ชีวีสุข โรงพยาบาลพญาไท 1 โทร. 02-201-4600 ต่อ 2377