ท่องเมืองมะขามหวาน 2 พิพิธภัณฑ์ 2 สิ่งศักดิ์สิทธิ์

โดย / ภาพ : กาญจนา อายุวัฒน์ธนชัย

สองน่องกับหนึ่งรถรางจะพาคุณไปเปิดเมืองมะขามหวานในมุมที่ไม่น่าเชื่อว่า ตัวเมืองเพชรบูรณ์จะมีจุดเริ่มต้นของเส้นทางเริ่มต้นที่ศูนย์บริการการท่องเที่ยว เทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ ตั้งอยู่ในหอโบราณคดีเพ็ชรบูรณ์อินทราชัย (ศาลากลางเก่า) ซึ่งนอกจากข้อมูลการเดินทางสำหรับนักท่องเที่ยวทุกรูปแบบ ทางเทศบาลฯ ยังมีรถรางให้บริการนำเที่ยวเป็นหมู่คณะฟรี!

รถรางจะแล่นไปในเส้นทาง “14 จุดสุดประทับใจเที่ยวในเมืองเพชรบูรณ์” ให้นักท่องเที่ยวได้รู้จักเมืองเพชรฯ ทั้งในด้านประเพณี วัฒนธรรม สถาปัตยกรรม อาหาร และธรรมชาติ ดังจะยกตัวอย่างไฮไลต์ 2 พิพิธภัณฑ์ 2 สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่ห้ามพลาด

2 พิพิธภัณฑ์

หากกรุงเทพฯ มีมิวเซียมสยาม เพชรบูรณ์ก็มี “หอโบราณคดีเพ็ชรบูรณ์อินทราชัย” พิพิธภัณฑ์ที่จัดแสดงเรื่องราวทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีของเพชรบูรณ์ แบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะ 1 ห้องโถงต้อนรับ ห้องกาแฟ และห้องครัวเพชรบูรณ์ จัดแสดงเกี่ยวกับของกินในเพชรบูรณ์ ระยะ 2 จัดแสดงเรื่องราวของเพชรบูรณ์ตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์จนถึงยุคศรีเทพ และระยะ 3 จัดแสดงในช่วงสมัยต่อมา คือ สมัยสุโขทัย อยุธยา รัตนโกสินทร์ จนถึงยุคร่วมสมัย รวมถึงมีห้องสมุดทางวัฒนธรรมและห้องจัดนิทรรศการหมุนเวียน

สิ่งที่น่าสนใจคือ โครงกระดูกศรีเทพโบราณจำลอง กำหนดอายุอยู่ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย หรือเมื่อประมาณ 2,000 ปีมาแล้ว ถูกค้นพบในแหล่งฝังศพภายในเมืองโบราณศรีเทพ บริเวณตอนกลางค่อนมาทางทิศตะวันตกของเมือง

ภายในหลุมขุดค้นพบภาชนะดินเผา ลูกปัดหิน ลูกปัดแก้ว กำไลสำริด แหวนสำริด และเครื่องมือเหล็กฝังร่วมกับศพ จึงสันนิษฐานว่า มนุษย์ยุคนั้นคงตั้งถิ่นฐานไม่ไกลจากแม่น้ำป่าสัก ทำการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ และผลิตภาชนะดินเผาและเครื่องประดับจากโลหะใช้เอง

โครงกระดูกจำลองที่จัดแสดงอยู่ในหอโบราณคดีฯ เป็นเพศหญิง นอนหงายศีรษะไปทางทิศเหนือ แขนข้างซ้ายมีกำไลสำริดสวมอยู่ ในมือซ้ายถือเครื่องมือเหล็กปลายแหลม ที่คอมีเครื่องประดับทำจากแร่สีส้ม และความยาวจากศีรษะถึงปลายเท้ายาวประมาณ 180 ซม. ซึ่งนับเป็นโครงกระดูกที่สมบูรณ์ ซึ่งสามารถชมแหล่งขุดค้นจริงได้ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ

ภายในหอโบราณคดีฯ นักท่องเที่ยวยังจะได้ศึกษาเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดีเมืองโบราณศรีเทพ ที่กำหนดอายุได้ตั้งแต่เริ่มมีการเข้ามาอยู่อาศัยในช่วงก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย เมื่อประมาณ 2,000 ปีมาแล้ว มีการแพร่เข้ามาของวัฒนธรรมทวารวดีและวัฒนธรรมลพบุรี (เขมรโบราณ) จึงมีโบราณสถานที่ปรากฏหลักฐานว่าเป็นอาคารทางศาสนาหลายแห่งทั้งพุทธและฮินดู ได้แก่ ปรางค์ศรีเทพ ปรางค์สองพี่น้อง เขาคลังใน ปรางค์ฤาษี และเขาคลังนอก ซึ่งได้รับการบูรณะและเปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ภายในอาณาเขตของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ

นอกจากนี้ ยังมีเรื่องราวของประเพณีอุ้มพระดำน้ำ โดยจะจัดขึ้นทุกวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 วันนั้นจะมีการแข่งขันเรือยาวพายทวนน้ำที่ลำแม่น้ำป่าสัก ส่วนการอุ้มพระดำน้ำเป็นหนึ่งในหน้าที่ของผู้ว่าราชการจังหวัดสมัยนั้นๆ นับเป็นเอกลักษณ์หนึ่งเดียวในโลกของคนเพชรบูรณ์โดยแท้

อีกแห่งคือ “หอภูมิปัญญาและวิถีชาวบ้านเพชรบูรณ์” ตั้งอยู่ในสวนสาธารณะเพชบุระ จัดแสดงเกี่ยวกับภูมิปัญญาและวิถีชีวิตคนเพชรบูรณ์ แบ่งเป็นเรื่องการทำมาหากินอาชีพดั้งเดิมของคนเพชรบูรณ์ 6 เรื่อง คือ ข้าว ข้าวโพด มะขามหวาน ใบยาสูบ การหาของป่า และวิถีชีวิตริมแม่น้ำป่าสัก โดยจัดเป็นห้องนิทรรศการทันสมัย เนื้อหาเข้าใจง่าย และเห็นของจริง ในพื้นที่กะทัดรัดเพียงหนึ่งชั้นแต่อัดแน่นไปด้วยความรู้และคุณภาพ

ในเส้นทางของรถรางยังจะพาไปเรียนรู้อีก 3 พิพิธภัณฑ์ ได้แก่ หอวัฒนธรรมนครบาลเพชรบูรณ์ จัดแสดงเรื่องราวทางศิลปวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อช่วยเสริมสร้างให้ประชาชนเรียนรู้วัฒนธรรมและมีสำนึกรักบ้านเกิด หอประวัติศาสตร์เพชบุระ รวบรวมประวัติบุคคลสำคัญ เหตุการณ์สำคัญ และภาพในอดีต และหอนิทรรศน์กำแพงเมืองเพชรบูรณ์ แสดงรายละเอียดการสร้างกำแพงเมืองโบราณ

2 สิ่งศักดิ์สิทธิ์

คนไทยว่า ไปลามาไหว้ ถ้าไปเยือนเพชรบูรณ์แล้วต้องไปสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองทั้งสองแห่ง เริ่มต้นที่ “ศาลเจ้าพ่อหลักเมืองเพชรบูรณ์” สถานที่ตั้งเสาหลักเมืองแห่งเดียวในประเทศไทยที่ทำด้วยหิน ซึ่งเสาหลักเมืองนั้นเป็นศิลาจารึกอักษรขอมเขียนเป็นภาษาสันสกฤตเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับศาสนาพราหมณ์ 1 ด้าน และศาสนาพุทธ 3 ด้าน สันนิษฐานว่า น่าจะอัญเชิญมาจากเมืองศรีเทพตั้งแต่ครั้งโบราณและมาประดิษฐานที่วัดมหาธาตุก่อน จึงอัญเชิญมาตั้งเป็นเสาหลักเมืองเมื่อปี 2443

จากการลอกลายอักษรและอ่านโดยกรมศิลปากร พบว่า ศิลาจารึกนี้มีอายุนับพันปีตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 16 จึงนับได้ว่าเป็นเสาหลักเมืองที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย ซึ่งชาวเพชรบูรณ์ให้ความศรัทธาและเชื่อถือมีความศักดิ์สิทธิ์มาก ผู้กราบไหว้สามารถจุดธูปเทียนสักการะได้ที่ศาลาเสาหลักเมืองจำลองด้านล่าง ส่วนบนศาลาทรงไทยตรีมุขนั้นสามารถขึ้นไปกราบและชมอักษรขอมบนศิลาจารึกได้ด้วยตัวเอง

จากนั้นชาวเพชรบูรณ์ยังนิยมไปกราบไหว้ที่ “พุทธอุทยานเพชบุระ” ที่ประดิษฐานพระพุทธมหาธรรมราชาเฉลิมพระเกียรติฯ สร้างจำลองมาจากพระพุทธมหาธรรมราชาพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองเพชรบูรณ์ที่วัดไตรภูมิ องค์พระฯ หล่อด้วยโลหะทองเหลืองบริสุทธิ์หนักกว่า 45 ตัน ที่สำคัญบนปลายยอดจุลมงกุฎได้หล่อด้วยทองคำบริสุทธิ์หนัก 126 บาท และบรรจุพระบรมสารีริกธาตุจาก 9 ประเทศไว้

ส่วนเส้นทางของรถรางยังพาไปสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์อีก 3 แห่ง ที่วัดมหาธาตุ วัดเก่าแก่ที่สุดคู่บ้านคู่เมืองตั้งแต่สมัยสุโขทัย โดยมีหลักฐานเป็นเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ มีการพบจารึกลานทองในท้องหมูสำริด และพระพุทธรูปสมัยต่างๆ เช่น ทวารวดี ลพบุรี สุโขทัย อู่ทอง และพระเครื่องเนื้อชิน วัดไตรภูมิ สร้างขึ้นในสมัยอยุธยา ตั้งอยู่ริมแม่น้ำป่าสักมีอายุกว่า 400 ปี เป็นที่ประดิษฐานองค์พระพุทธมหาธรรมราชาที่อัญเชิญมาประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำ และวัดเพชรวราราม วัดที่สมเด็จพระสังฆราชฯ เสด็จฯ มาเยี่ยมและเผยแผ่ธรรมถึง 3 พระองค์ และเหมาะสำหรับการปฏิบัติธรรมอย่างยิ่ง

เพชรบูรณ์ตั้งอยู่ระหว่างภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคอีสาน โดยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยจัดให้อยู่ในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างและอยู่ในฐานะเมืองรอง หรือแม้ในจังหวัดเองนักท่องเที่ยวก็ยังนิยมไปเขาค้อจนหลงลืมตัวเมืองไป เส้นทาง 14 จุดสุดประทับใจเที่ยวในเมืองเพชรบูรณ์ และรถรางสุดคลาสสิก จึงอาจดึงดูดนักท่องเที่ยวเข้ามาได้ เพชรบูรณ์ครั้งต่อไปจะต้องประทับใจ ได้ความรู้ และเข้าถึงตัวตนมากกว่าเดิม