ภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร

โดย ปณิฏา ภาพ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร

เป็นที่ประจักษ์กันเป็นอย่างดีสำหรับพระอัจฉริยภาพในหลายๆ ด้านของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร โดยเฉพาะทางด้านศิลปะแขนงต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นทางด้านดนตรี, จิตรกรรม รวมทั้งการถ่ายภาพ ซึ่งภาพที่ทุกคนเห็นชินตา ไม่ว่าจะเสด็จฯ ไป ณ แห่งหนตำบลใด พระองค์จะทรงมีกล้องถ่ายรูปติดพระวรกายไปด้วยเสมอ

ตั้งแต่วันนี้-7 ม.ค. 2561 ภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ของในหลวง รัชกาลที่ 9 จัดแสดงอยู่ในนิทรรศการภาพถ่ายฝีพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (Through the Lens of His Majesty King Bhumibol Adulyadej) ณ ห้องนิทรรศการหลัก ชั้น 9 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร (ฺBangkok Art & Culture Center-BACC) โดยมูลนิธิหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ร่วมกับสมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ จัดขึ้นเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “น้อมรำลึกองค์อัครศิลปิน” เพื่อน้อมรำลึกพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในฐานะองค์อัครศิลปินและพระมหากรุณาธิคุณในฐานะองค์อุปถัมภ์งานด้านศิลปวัฒนธรรมไทย

สำหรับภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ที่นำมาแสดงในครั้งนี้มีจำนวน 200 ภาพ มี นิติกร กรัยวิเชียร เป็นภัณฑารักษ์ของนิทรรศการ โดยเขาเล่าในวันเปิดงานว่านิทรรศการภาพถ่ายฝีพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช นำเสนอภาพถ่ายฝีพระหัตถ์จาก 3 ช่วงรัชกาล ได้แก่ ช่วงต้นรัชกาล จัดแสดงภาพถ่ายยุคขาวดำ พระบรมฉายาลักษณ์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระราชโอรส พระราชธิดา ตั้งแต่วันพระราชสมภพ และพระบรมวงศานุวงศ์

ช่วงกลางรัชกาลจัดแสดงภาพทรงงาน ณ สถานที่และโครงการต่างๆ ทั้งด้านการเกษตร การชลประทาน การพัฒนาท้องถิ่น และโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ขณะที่ช่วงปลายรัชกาลจัดแสดงภาพคราวเสด็จฯ แปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ พระราชวังไกลกังวล ทัศนียภาพอันงดงามต่างๆ และภาพสุนัขทรงเลี้ยง

ภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ในหลวง รัชกาลที่ 9 ครั้งนี้ มีทั้งที่เคยเผยแพร่และไม่เคยเผยแพร่ ภัณฑารักษ์ นิติกร กรัยวิเชียร ช่างภาพที่มีโอกาสถวายงานราชสำนัก คัดเลือกนำมาแสดงจำนวน 200 ภาพ ถือเป็นการรวบรวมภาพถ่ายฝีพระหัตถ์มาจัดแสดงให้ชมมากที่สุดครั้งหนึ่ง

“ครั้งล่าสุดที่มีการจัดแสดงภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ คือ ปี 2535 หรือ 25 ปีมาแล้ว นั่นก็แสดงว่าคนรุ่นใหม่อายุน้อยกว่า 25 ปี ไม่เคยเห็นภาพเหล่านี้แน่ๆ หรืออาจจะเคยชมกันในอินเทอร์เน็ตบ้าง ในนิตยสารบ้าง สำหรับครั้งนี้ ถือว่าเป็นการรวบรวมภาพฝีพระหัตถ์มาจัดแสดงได้สมบูรณ์แบบที่สุด

ทุกภาพคือประวัติศาสตร์ ภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ในหลวง รัชกาลที่ 9 ทรงฉายภาพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ประทับในเรือกองทัพ ที่มีจอมพล ป.พิบูลสงคราม และท่านผู้หญิงละเอียดในภาพด้วย

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โปรดฉายภาพครอบครัว ภาพที่นำมาจัดแสดงช่วงต้นรัชกาลจึงเป็นภาพถ่ายยุคขาวดำ ทรงฉายภาพพระราชโอรส พระราชธิดา โปรดการถ่ายรูป ทั้งแบบแคนดิด และออฟฟิเชียลพอร์เทรต ผมถือว่าเป็นเรื่องวิเศษมากๆ ที่ได้เห็นภาพทุกๆ พระองค์ในวัยเยาว์ ทรงฉายภาพครอบครัวได้บรรยากาศอบอุ่นมากครับ”

สำหรับยุคกลาง นิติกร กล่าวว่า ทรงถ่ายภาพประชาชนในโอกาสแปรพระราชฐาน ภาพงานโครงการพระราชดำริเมื่อเสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมเยียนราษฎรทั่วประเทศ ภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ฯ จึงบันทึกความรักความผูกพันของพระเจ้าแผ่นดินและคนไทยไว้ได้อย่างคมชัดอย่างยิ่ง

นิทรรศการภาพถ่ายฝีพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เป็นหนึ่งในนิทรรศการที่คนไทยไม่ควรพลาด นอกจากแต่ละภาพจะเป็นบันทึกทางหน้าประวัติศาสตร์ อย่างที่ภัณฑารักษ์ของนิทรรศการได้บอกเอาไว้แล้ว ยังแสดงให้เห็นมุมมองในเชิงศิลปะ ความที่ทรงเป็นผู้นำสมัย รวมทั้งพระอารมณ์ขันของในหลวง รัชกาลที่ 9 ได้เป็นอย่างดี

อย่างเช่น ภาพถ่ายฝีพระหัตถ์พระบรมฉายาลักษณ์ของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ แบบย้อนแสง เป็นภาพซิลลูเอทกลางทุ่งแสนงดงาม หรือจะเป็นภาพแลนด์สเคป เมื่อครั้งเสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมราษฎรในถิ่นทุรกันดาร ภาพคนท้องถิ่นต่างๆ ภาพแมลงเกาะบนใบไม้ ภาพนกเข้าแถวกันบนหลังคา

นอกจากนี้ ยังมีภาพพระบรมฉายาลักษณ์สไตล์ “เซลฟี่” ที่พระองค์ทรงตั้งกล้องบันทึกภาพขณะทรงทรัมเป็ต ภาพถ่ายพระฉายา (เงา) ของพระองค์เอง ภาพถ่ายคุณทองแดงสุนัขทรงเลี้ยง ติดบัตรอนุญาตเข้าเขตพระราชฐาน ฯลฯ

นิทรรศการภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (Through the Lens of His Majesty King Bhumibol Adulyadej) จัดแสดงที่ห้องนิทรรศการหลัก ชั้น 9 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ระหว่างวันนี้-7 ม.ค. ศกหน้า