พรหมไพลิน เรือนมนต์ คนรุ่นใหม่หลงใหลงานสังกะสียุคเก่า

โดย...วราภรณ์ ผูกพันธ์ ภาพ : กฤษณ์ พรหมสาขา ณ สกลนคร

แผ่นโฆษณาป้ายสังกะสีโบราณอายุมากกว่า 50 ปี ดูจะมากกว่าอายุของนักสะสมรุ่นใหม่อย่าง ผึ้งพรหมไพลิน เรือนมนต์ เจ้าของร้านเพลินไพลิน คาเฟ่ นวดสปาและนวดไทย ย่านโยธินพัฒนา 3 รามอินทรา เสียอีก แม้อายุยังน้อยเพียง 32 ปี แต่ผึ้งก็รู้สึกหลงใหลในงานสังกะสีโบราณเหล่านี้ และเก็บรวบรวมงานสังกะสีหลายหมวดหมู่ ไม่ว่าจะเป็นกล่องลูกอมยี่ห้อต่างๆ ไว้มากกว่า 100 ชิ้น โดยเฉพาะแผ่นป้ายโฆษณาสังกะสีน้ำอัดลมยี่ห้อต่างๆ ที่เวลาได้พูดคุยและมองของรักที่เก็บสะสมไว้เหล่านี้ เหมือนฉุดให้เธอย้อนกลับไปได้คุยกับคนยุคเก่ารุ่นคุณปู่ในยุคนั้นๆ

พรหมไพลิน เปิดฉากเล่าถึงแรงบันดาลใจที่ทำให้เธอชอบของเก่า เริ่มจากเก็บเมื่อ 6 ปีที่แล้ว ด้วยความชอบและเน้นปริมาณเป็นที่ตั้ง แต่พอเริ่มลงลึกไปก็เก็บของที่ดีมีคุณค่า และเก็บรวบรวมตั้งโชว์ไว้ในร้าน ใครผ่านไปผ่านมาก็ต้องแวะถ่ายรูป ที่สำคัญเคยเป็นโลเกชั่นถ่ายละครมาหลายเรื่องแล้วนะเออ

“กระป๋องแรกในชีวิตที่เริ่มเก็บคือ กระป๋องแป้งเด็ก แป้งหอมอมราผลิตราวๆ ค.ศ. 1962-1968 ตอนได้มาอายุ 26 จบการศึกษาด้านบริหารธุรกิจจากเชียงใหม่ๆ สดๆ ร้อนๆ ก็มาทำงานในกรุงเทพฯ และเริ่มเก็บด้วยเงินเดือนเพียง 8,500 บาท จำได้ว่าไปเดินเล่นที่ตลาดมืด รัชดา ไนท์บาร์ซาร์ ไปเจอกระป๋องนี้ในร้านแบกับดินขายของเก่า ทีแรกไม่ตั้งใจซื้อไปดูไปเที่ยวเฉยๆ พอเห็นกระป๋องนี้วางอยู่ หยิบมาดู หยิบปุ๊บเห็นว่ามันสวย ด้วยสี แล้วเรารู้จักคุณอมราที่เป็นทั้งนางงามและดารารุ่นเก่า องค์ประกอบศิลป์ก็ได้ สีก็สวย ประกอบกับหนูชอบเครื่องสำอางอยู่แล้ว จึงตัดใจซื้อด้วยราคา 200 บาท เพื่อนก็ทักว่าซื้อทำไมเอาเงินไปกินไก่ทอดดีไหม”

 

พอซื้อกระป๋องแป้งมาก็มองดูและเห็นทุกวันจนเกิดเป็นการซึบซับและชอบงานกระป๋องสังกะสีในที่สุด จากนั้นเธอมองหากระป๋องสินค้า เช่น กระป๋องฮอลล์ที่มีรูปผู้หญิง ไปซื้อที่ตลาดรถไฟ คลองถมช่วงกลางคืน ซึ่งพ่อค้าแม่ค้าจะนำมาตั้งขายเวลากลางคืน

“ที่ชอบกระป๋องฮอลล์เพราะเป็นรูปผู้หญิงฝรั่งยิ้มให้ ผู้หญิงสวยมาก หนูจึงมองหาและเก็บสะสมมาเรื่อยๆ จนตอนนี้กระป๋องฮอลล์มีหลักร้อยบวกกระป๋องนม ซึ่งหมวดกระป๋องลูกอมก็มีนักสะสมเล่นกันเยอะ นอกจากนี้นักสะสมยังนิยมเก็บงานโชห่วย กระป๋องน้ำมัน กระป๋องนมโอวัลติน ที่เหลือเป็นป้าย 3 หมวดที่นิยมเล่นกัน น้ำอัดลม ป้ายยาอินนาเมล แต่หนูเน้นเก็บป้ายน้ำอัดลมเป็นหลัก เพราะสีสวยและเราเคยเห็นมาก่อนเมื่อครั้งเรายังเป็นเด็ก”

ด้วยเป็นนักสะสมอายุยังน้อย พรหมไพลิน ใช้วิธีดูของอย่างไรไม่ให้ถูกย้อมแมวขาย คือ ศึกษาหาความรู้ก่อนไปซื้อ อาศัยคุยกับคนขายเรื่องประวัติความเป็นมาของของเก่า มีที่มาอย่างไร อายุเท่าไหร่ ทำไมมีรูปลักษณ์เป็นแบบนี้ พออิ่มตัวจากตลาด มาคบกลุ่มเพื่อนที่ชอบของเก่าเหมือนกัน ก็ยิ่งได้คุยแลกเปลี่ยนของเก่ากัน เจอกันนัดกันบ้าง ต่อมามีการแลกเปลี่ยนของเก่ากันในโซเชียล

 

สำหรับเสน่ห์ของเก่าโบราณ ซึ่งของบางอย่างเธอเคยเห็นตอนเด็กๆ และคลิกดูสื่อโฆษณาโบราณจากอินเทอร์เน็ต ทำให้เธอได้เห็นสินค้าโบราณอีกมากมาย เช่น รถนันทิดาคุรุสภา โดยเฉพาะโฆษณาน้ำอัดลมสมัยโบราณ เธอเห็นแล้วก็ยิ่งชอบ เพราะแผ่นป้ายสังกะสีต่างๆ มีการออกแบบที่มีสีสันสวยงาม มีการจัดองค์ประกอบภาพที่ดี เช่น สีที่ใช้ก็ใช้สีแนวดิสโก้ หรือเรโทรจัดจ้านกระแทกใจมากๆ ซึ่งการใช้สีก็สามารถบ่งบอกการใช้ชีวิตของคนไทยสมัยนั้นได้

ของเก็บสะสมที่ พรหมไพลิน ชอบมากๆ ไม่ยอมให้ใคร ได้แก่ กระป๋องลูกอมเฮโล รูปทรงกรวยคว่ำ เป็นยี่ห้อลูกอมไทยๆ ขายต่างจังหวัด มีปกติ 4 รส และผลิตลิมิเต็ด 2 รส ยุคหนึ่งเมื่อขายไม่ดีก็หายไป ได้ครอบครองเมื่อ 3 ปีที่แล้ว ราคาทั้งหมด 8,000 บาท เฉลี่ยใบละ 3,500 บาท แต่สีฟ้าราคา 5,000 บาท เพราะเป็นกรวยหงายและเป็นที่ต้องการของนักสะสม อายุไม่ต่ำกว่า 40 ปี

อีกชิ้นที่รักคือ กระป๋องฮอลล์สีเหลืองจีวร ผลิตเมื่อปี 2512 รสเมนโทลิปตัส ผสมขิง อายุ 40 ปีกว่า ที่ชอบเพราะหายาก ผลิตน้อย เพราะผลิตออกมาแล้วรสชาติไม่ถูกปากคนไทย ปริมาณผลิตกล่องน้อย จึงกลายเป็นของหายาก

 

ของสะสมชิ้นที่รักสุดๆ คือกระดานสังกะสีติดตราโลโก้สินค้า ออกแบบมาเพื่อให้ร้านอาหารต่างๆ เขียนเมนูอาหารลงไป ถือเป็นการโปรโมทแบรนด์ไปด้วย “ชิ้นที่รักคือกระดานสังกะสีของเป๊ปซี่โลโก้อยู่บนพื้นสีเหลือง มีความสมบูรณ์มากๆ แทบไม่มีสนิม ไม่เว้าแหว่งเลย แสดงว่าเก็บมาดีมากๆ รุ่นต่อๆ มาจะเป็นโลโก้อยู่บนพื้นสีน้ำเงิน ชิ้นนี้ไปได้มาจากอินเทอร์เน็ตเมื่อ 3 ปีที่แล้ว ราคา 1 หมื่นบาท”

แผ่นกระดานสังกะสีผึ้งเก็บไว้ทั้งหมดประมาณ 50 ชิ้น ที่รักมากๆ เน้นเก็บกระดาน เพราะองค์ประกอบศิลป์และไซส์กำลังพอเหมาะ ซึ่งช่วงหลังๆ มาก็ไม่มีกระดานแล้ว เปลี่ยนเป็นป้ายโลโก้แทน

“แผ่นกระดานที่ควรเก็บคือไม่ผ่านการขีดเขียน ราคาจะไม่ตกเลย ตอนนี้ซื้อขายกันที่ 8 หมื่นแล้ว แต่ก็ไม่มีใครยอมขาย คนต้องการมาก แต่จำนวนของมีน้อย จึงเป็นที่ต้องการ เพราะคนนิยมสะสมกันมาก แถมจำนวนจะลดน้อยลงกว่าเดิม เพราะอากาศบ้านเราร้อนชื้น สนิมขึ้นง่ายหากเก็บรักษาไม่ดี สมัยก่อนป้ายทำจากสังกะสีจึงคงทน สีสันสวยงาม งานละเอียด ดูตัวอักษรเขาออกแบบเป็นทรีดี เพราะดูนูน สะท้อนความทันสมัยของคนออกแบบในสมัยนั้น

ความสุขจากการมองของสะสมสุดรักคือ ได้เห็นของทุกชิ้นและรู้สึกทึ่งว่าออกแบบและผลิตออกมาได้อย่างไรและสวยจนกระทั่งถึงปัจจุบัน อายุของบางชิ้น 50 ปีเหมือนเราคุยกับคนแก่ เธอมองสามารถจินตนาการเข้าถึงยุคอดีตของเขา ยิ่งชื่นชมในสิ่งที่เรามีอยู่

 

สำหรับแหล่งหาซื้อ ในยุคนี้ต้องไปที่ตลาดรถไฟศรีนครินทร์ มีจำหน่ายทุกวัน หรือจะเป็นจตุจักร กรีนมาร์เก็ต ในช่วงวันศุกร์อาทิตย์ เดอะวอล์คเลียบด่วนรามอินทราวันอังคารกับพฤหัสบดี จะมีร้านแบกับดิน ส่วนตลาดกลางวันจะมีตลาดไท รังสิต มีทุกวันพฤหัสบดี เวลากลางวัน และตลาดนินจาที่ชลบุรี วันศุกร์ตอนเช้า

“ตลาดหลังสุดควรไปหาของตั้งแต่พฤหัสฯ ตอนตีสี่ เพื่อจะได้คัดเลือกของดีๆ ก่อนใคร ขอแนะนำว่าให้เอาไฟฉายไปด้วย วัดสวนแก้วก็น่าสนใจ ไปได้ทุกวัน ส่วนในอินเทอร์เน็ตก็สามารถหาซื้อได้ง่ายๆ การดูของสังกะสีโบราณเช่นกระป๋องจะปลอมยาก เพราะสกรีนลงไปในเนื้อกระป๋อง แต่ที่ปลอมกันคือเอากระดาษแปะลงไป กระดาษให้ดูขอบ หากคมเกินไป สีตัวอักษรชัดเจนเกินไป สันนิษฐานได้ว่าปลอมชัวร์ และค่อยมาดูสนิมที่เนื้อกระป๋องว่ามันผ่านกาลเวลาไหม บางครั้งด้วยเซนส์จากประสบการณ์ดูเนื้อสังกะสีก็รู้แล้ว แต่กระดานจะยากลำบากในการปลอม คนเล่นเยอะ แต่หายาก เพราะผลิตออกมาน้อย หาซื้อกับแหล่งที่เราไว้ใจได้ ซื้อกับรถซาเล้งก็ไม่ควร”

เก็บของสะสมสังกะสีให้สวยนาน

พรหมไพลิน แนะนำว่า งานสังกะสีเก็บไม่ยาก เพราะเนื้อสังกะสีแข็งแรง หากเราดูแลเขาดีๆ ไม่เหมือนพวกงานกระดาษ สิ่งพิมพ์ หรืองานโชห่วย เช่น ผงซักฟอก เพราะจะมีอายุการใช้งานระดับหนึ่ง อย่างกระดาษก็เปื่อยสลายไปเอง สังกะสีดูแลดีๆ เก็บได้เป็นร้อยปี การเก็บสังกะสีดีในที่นี้คือ ไม่โดนแสง ไม่ชื้น ไม่ให้โดนซีเมนต์ เพราะซีเมนต์จะมีความชื้น เพราะเราไม่สามารถเอาสนิมออกจากวัตถุได้ แต่หยุดการเจริญเติบโตได้โดยไม่ให้เขาโดนความชื้น อย่าวางบนพื้นปูน เก็บไว้แล้วควรเอาออกมาทำความสะอาดบ้าง แต่เธอเอาใส่ถุงพลาสติกเอาไว้เพื่อป้องกันฝุ่นละออง เก็บไว้ในที่แห้ง

“หนูเก็บกระดานไว้ในห้องนอน จึงไม่ควรเปิดแอร์บ่อย เพราะชื้น เก็บไว้ในที่ปลอดโปร่ง แห้ง โล่ง เพื่อให้อากาศถ่ายเท กระป๋องสังกะสีก็ให้เก็บแบบนี้”

ส่วนงานแก้วเครื่องดื่ม หรือแก้วจีบ ควรเก็บให้พ้นแสง ไกลมือเด็ก เก็บรักษาไม่ให้โลโก้ซีดด้วยการไม่ให้โดนแดด เก็บไว้ในตู้กระจกจะได้ไม่ต้องเช็ดทำความสะอาดบ่อย เก็บในอุณหภูมิไม่หนาว ไม่ร้อน ไม่แอร์ ไม่โดนความร้อน ชื้น หากมีสนิมไม่ควรเอากระดาษทรายขัด อย่างหนูเวลาได้ของมาใหม่ๆ จะล้างตากแดดให้แห้ง แต่บางคนเอาสีขัดรถยนต์มาเช็ดทำความสะอาด ซึ่งไม่ควร เพราะแม้สีสดขึ้น แต่เนื้อน้ำยาทำให้เนื้อสังกะสีเสื่อมสภาพลงในระยะเวลาที่เหลือ สังกะสีจะบางลง”