อินเดียหรือภารัต? บัตรเชิญทานอาหารค่ำ G20 จุดประกายปมเปลี่ยนชื่อประเทศ

มูร์มูเป็นเจ้าภาพเลี้ยงรับรองผู้นำ G20 ในระหว่างการประชุมสุดยอดของกลุ่มเมื่อวันเสาร์ และได้ส่งคำเชิญจากสำนักงานของเธอ

อินเดียประเทศที่มีประชากรมากกว่า 1,400 ล้านคนมีชื่อเป็นทางการ 2 ชื่อด้วยกัน คือ อินเดียและภารัต แต่ชื่ออินเดียถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายมากกว่าทั้งในและต่างประเทศ ขณะที่ชื่อภารัต เป็นภาษาสันสกฤตโบราณที่นักประวัติศาสตร์เชื่อว่ามีมาตั้งแต่ยุคก่อนบันทึกประวัติศาสตร์อินเดีย และชื่อดังกล่าวให้ความหมายว่าอินเดียในภาษาฮินดู แต่ทั้ง 2 ชื่อก็ถูกใช้แทนกันทั้งโดยสาธารณชนและเป็นทางการ

แต่ตำแหน่งระดับสูงในประเทศมักจะใช้คำว่าอินเดีย ในการระบุตำแหน่งต่างๆ เช่น ประธานาธิบดีอินเดีย นายกรัฐมนตรีอินเดีย และหัวหน้าผู้พิพากษาของอินเดีย ขณะสื่อสารเป็นภาษาอังกฤษ

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา รัฐบาลพรรคชาตินิยมภารติยะชนตะ (BJP) ของนายกรัฐมนตรี นเรนทรา โมดี ได้พยายามเปลี่ยนชื่อประเทศเป็น ภารัต จากประเทศ อินเดีย ที่ถูกใช้อย่างแพร่หลายในยุคอาณานิคมเพื่อช่วยให้ประชาชนก้าวข้ามความคิดเรื่องการตกเป็นทาส

ผู้สนับสนุนการเปลี่ยนชื่อในคำเชิญของประธานาธิบดี กล่าวว่าผู้ปกครองอาณานิคมของอังกฤษ ได้กำหนดให้ใช้ชื่ออินเดียเพื่อบดบัง ชื่อภารัต และเป็นการสร้างมรดกของอังกฤษ

การเปลี่ยนแปลงชื่อประเทศอินเดียได้รับการสนับสนุนจากทางการของพรรครัฐบาล ภารตียะ ชนตะ (Bharatiya Janata Party – BJP) ที่ชี้ว่าชื่ออินเดียเป็น “สัญลักษณ์แห่งระบอบทาส” โดยอังกฤษปกครองอินเดียมาราว 200 ปีจนกระทั่งได้รับอิสรภาพในปี 1947

ที่ผ่านมา พรรค BJP ของนายกฯ โมดี พยายามจะลบชื่อต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับยุคอาณานิคมในอดีต โดยเมื่อปีก่อนรัฐบาลอินเดียเปลี่ยนชื่อย่านใจกลางกรุงนิวเดลีจากเดิมที่เป็นชื่อในยุคอาณานิคมออกไปเช่นกัน ซึ่งรัฐบาลอินเดียระบุว่าการเปลี่ยนชื่อเป็นความพยายามทวงคืนประวัติศาสตร์ฮินดูของอินเดียกลับมา

แต่พรรคฝ่ายค้านอินเดีย กลับวิจารณ์ท่าทีดังกล่าวของรัฐบาล ซึ่งแย้งว่าควรจะคงการใช้ชื่ออินเดียและภารัตไว้ในฐานะชื่อทางการต่อไป

ประเด็นพิพาทเรื่องอินเดียกับภารัต ยกระดับขึ้นตั้งแต่เมื่อเดือนกรกฎาคมที่พรรคฝ่ายค้านอินเดียก่อตั้งพันธมิตรใหม่ INDIA ที่ย่อมาจาก Indian National Developmental Inclusive Alliance เพื่อหวังโค่นอำนาจนายกฯ โมดีและพรรครัฐบาล BJP ก่อนการเลือกตั้งระดับประเทศในปี 2024 ทำให้ทางการอินเดียภายใต้รัฐบาลพรรค BJP พยายามผลักดันให้ประเทศเปลี่ยนชื่อมาเป็นภารัตแทนอินเดีย

ราจีฟ จันทรเซการ์ รัฐมนตรีช่วยรัฐบาลกลางกล่าวว่า

“ชื่อประเทศของเราคือภารัต และไม่ต้องสงสัยเลย” 

กลุ่มชาวฮินดูที่เชื่อมโยงกับ BJP กล่าวว่าการประชุมสุดยอด G20 ถือเป็นโอกาสที่ดีที่สุดในการปลดเปลื้องอดีตจากการตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ

อย่างไรก็ตาม ผู้นำฝ่ายค้านต่างวิพากษ์วิจารณ์การเปลี่ยนแปลงดังกล่าว โดยบางคนกล่าวว่า การเคลื่อนไหวนี้มีเป้าหมายที่จะบดบังพันธมิตรทางการเมืองที่ก่อตั้งมา 2 เดือน ซึ่งมีชื่อย่อภาษาอังกฤษว่า "อินเดีย"

“เราทุกคนต่างพูดว่า 'ภารัต' มีอะไรใหม่ในเรื่องนี้ แต่ชื่อ 'อินเดีย' เป็นที่รู้จักไปทั่วโลก...เกิดอะไรขึ้นแบบกะทันหันจนรัฐบาลต้องเปลี่ยนชื่อประเทศ?" มามาตา บาเนอร์จี ผู้นำฝ่ายค้านกล่าว