Healthy Autumn ตอน 1

พอย่างเข้าสู่ฤดูใบไม้ร่วง เมนูอาหารที่รับประทานกันของชาวจีนก็มีหน้าตาเปลี่ยนแปลงจากฤดูร้อนอย่างมาก ซึ่งก็เป็นเรื่องที่แสนจะธรรมดา หลายคนชื่นชอบฤดูใบไม้ร่วง เพราะเป็นช่วงเวลาที่อากาศไม่ร้อนหรือหนาวจนเกินไป สร้างความรู้สึกผ่อนคลายให้กับสภาพแวดล้อมรอบตัว ทว่า สิ่งหนึ่งที่ไม่ควรมองข้ามคือ การเลือกรับประทานอาหารที่ช่วยเสริมสร้างร่างกายในช่วงฤดูที่อากาศเย็นสบายเช่นนี้ เรียกว่าเป็นการเตรียมร่างกายให้พร้อมรับกับสภาวะอากาศหนาวเย็นที่กำลังจะมาเยือนในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า ด้วยเหตุนี้เราจึงมักพบเห็นข้อมูลเกี่ยวกับเคล็ดลับการกินอาหารในช่วงฤดูดังกล่าวอยู่เป็นประจำ

ฤดูใบไมร่วงถือเป็นช่วงเวลาที่อากาศเปลี่ยนแปลงจากร้อนมาเป็นเย็นสบาย ปกติแล้วอากาศในช่วงกลางวันจะมีอุณหภูมิสูง แต่พอเข้าสู่เวลากลางคืน อุณหภูมิก็จะลดลงอย่างมาก ร่างกายเราจะรู้สึกได้ถึงความเย็นที่เข้ามาปะทะ สิ่งมีชีวิตทั้งหลายก็เกิดความเปลี่ยนแปลงเช่นกัน แสงแดดค่อยๆ ลดน้อยลง ใบไม้เริ่มเปลี่ยนเป็นสีเหลืองและร่วงหล่นจากกิ่งไม้ ความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ย่อมส่งผลต่อสภาพจิตใจของผู้คน ดังนั้น การรับประทานอาหารที่ช่วยเพิ่มสมรรถภาพทางกายและใจจึงมีความจำเป็นอย่างมาก

ในช่วงที่อากาศเริ่มเย็นลงเช่นนี้ อาหารการกินและกิจกรรมระหว่างวันควรจะผ่อนคลายกว่าช่วงฤดูร้อน พยายามอย่าให้มีเหงื่อ ออกมากจนเกินไป ว่ากันตามหลักการแพทย์แผนจีน อวัยวะที่ควรให้การใส่ใจมากเป็นพิเศษคือ ปอด เนื่องจากอากาศเริ่มเย็นลง จึงควรระมัดระวังความเย็นที่อาจส่งผลต่อการทำงานของปอด นอกจากนี้ การป้องกันไม่ให้เป็นหวัดหรือเสริมสร้างความแข็งแรงให้แก่ปอด ยังมีส่วนช่วยให้รอดพ้นจากนานาโรคเกี่ยวกับปอดที่อาจทวีความรุนแรงมากขึ้นในช่วงฤดูหนาว

รสชาติอาหารที่เหมาะแก่การรับประทานคือ อาหารรสจืด งดรับประทานอาหารที่มีรสเผ็ดหรือรสเปรี้ยว ควรเลือกรับประทานอาหารที่มีวัตถุดิบในการทำไม่ซับซ้อน ย่อยง่าย ไม่สร้างภาระให้แก่กระเพาะอาหาร เพราะความเย็นของอากาศส่งผลให้กระเพาะอาหารไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ อากาศที่ค่อยๆ หนาวเย็นลง ลมหนาวที่เริ่มพัดผ่าน ปริมาณฝนที่เริ่มลดลง อุณหภูมิที่ลดต่ำลง อากาศที่แห้ง ล้วนเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดภาวะอากาศหนาวเย็นแบบแห้งๆ

สภาพอากาศที่ว่าเช่นนี้ ก่อให้เกิดปฏิกิริยาตอบโต้จากร่างกายมากมาย เช่น ปวดหัว น้ำตาไหล คอแห้ง คัดจมูก ไอ ปวดกระเพาะอาหาร เป็นต้น สำหรับผู้ที่ป่วยเป็นโรคภูมิแพ้ก็ควรระมัดระวังเรื่องสุขภาพเป็นพิเศษ เพราะเป็นช่วงที่โรคดังกล่าวกำเริบ ชาวจีนโบราณจึงมักกล่าวว่า “ฤดูใบไม้ร่วงเป็นช่วงที่โรคภัยถามหา”

การรับประทานอาหารที่ช่วยบำรุงปอดและตับจะช่วยให้สุขภาพแข็งแรงยิ่งขึ้น ความหลากหลายของชนิดอาหารที่รับประทานก็มีความสำคัญ เพราะถือเป็นการชดเชยพลังงานที่สูญเสียไปในช่วงฤดูร้อนและเตรียมร่างกายสำหรับอากาศที่หนาวเย็นลงทุกขณะ

เราจะสังเกตได้ว่าการรับประทานอาหารของคนต่างเพศวัยในช่วงฤดูใบไม้ร่วงว่ามีความแตกต่างกันอยู่พอควร

สำหรับเด็กทารก อากาศที่เย็นสบายเช่นนี้ส่งผลดีต่อการนอนหลับ การทำงานของอวัยวะต่างๆ ก็อยู่ในเกณฑ์ดี โดยเฉพาะการทำงานของระบบย่อยอาหาร เด็กๆ ที่ไม่ค่อยเจริญอาหารก็จะรับประทานได้มากขึ้น รับประทานเร็วขึ้น อันเป็นผลจากปฏิกิริยาตอบรับต่ออากาศที่เปลี่ยนแปลง ทางที่ดีพ่อแม่ควรถือโอกาสทองนี้ในการเลือกสรรอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ซึ่งเหมาะสำหรับกินในช่วงดังกล่าว ควรเพิ่มเมนูอาหารจำพวกผัก ถั่ว ธัญพืช ไข่ เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ปลา ผลไม้ นม เป็นต้น ที่สำคัญควรเพิ่มปริมาณอาหารประเภทนม เพื่อเสริมสร้างความแข็งแกร่งให้แก่ร่างกาย

ส่วนคนในวัยหนุ่มสาว ควรระมัดระวังปริมาณพลังงานที่เข้าสู่ร่างกายในแต่ละวัน เพราะโดยทั่วไปแล้วคนวัยนี้มักดื่มกินอย่างไม่บันยะบันยังในช่วงที่อากาศเป็นใจเช่นนี้ เป็นเหตุให้ปริมาณอาหารในแต่ละวันมากเกินความต้องการ เมื่อพลังงานความร้อนในร่างกายมีมากเกินไป ก็เปลี่ยนมาสะสมในรูปของไขมันส่งผลต่อรูปร่างและสุขภาพ

ผู้สูงวัยควรรับประทานอาหารที่มีส่วนประกอบของแร่ธาตุและโปรตีนชั้นเลิศ ควรรับประทานอาหารครบ 3 มื้อ โดยมีอาหารหลักที่ย่อยง่ายและควรเติมน้ำส้มสายชูลงในอาหารเล็กน้อย เพราะเป็นเครื่องปรุงรสที่ช่วยเสริมสร้างร่างกายในช่วงฤดูที่มีอากาศเย็น

ของดีราคาถูกที่หาซื้อได้ตามท้องตลาด ซึ่งเหมาะสำหรับเสริมสร้างร่างกายในช่วงฤดูใบไม้ร่วงมีด้วยกันหลากหลายชนิด ทว่า ของกินที่กำลังจะเอ่ยถึงเหล่านี้ ถือเป็นเคล็ดลับการกินแบบง่ายๆ ที่ช่วยให้ชาวจีนผ่านพ้นช่วงฤดูที่อากาศหนาวเย็นได้อย่างสุขกายสบายใจ n

(อ่านต่อสัปดาห์หน้า)