พระมหากรุณาเล่าเรื่องคุณทองแดง

โดย...ส.สต

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงเล่าเรื่องคุณทองแดงให้ นิคม มูสิกะคามะ อธิบดีกรมศิลปากร (พ.ศ. 2540–2542) กับคณะที่เข้าเฝ้าฯ ถวายรายงานความคืบหน้าการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนัง พระพุทธรัตนสถาน ตามแนวพระราชดำริ ว่าฉันมีสุนัขตัวหนึ่ง ได้มาจากต่างจังหวัด หางมีสีขาว จมูกก็เป็นจุดมีสีขาว ชื่อทองคำ ส่วนอีกตัวเป็นสีแดง หน้าย่นยู่ ตัวระหง ขายาว โตขึ้นหางม้วน จำได้ว่าตำรวจสุนัขมีสุนัขแอฟริกันมาจากบรรพบุรุษสืบทอด 3,900 ปีมาแล้ว เดิมมาจากคองโก ได้ตกทอดชาติพันธุ์มา 1,900 ปีก่อนคริสตกาล เห็นภาพอยู่ในพีระมิดฟาโรห์ เป็นสุนัขหางม้วน สุนัขอียิปต์อนูบิสเป็นเทพ

ส่วนสุนัขที่มีอยู่เป็นธรรมดา ชอบวางมือไขว้หน้า แม่มันก็เหมือนกัน นี่มีน้องอีก 2-3 ตัว หางม้วนเกือบทั้งนั้น แต่แม่ไม่ม้วน วันหนึ่งเทศบาลเขาจับตัวแม่ไป แล้วเอาไป 8 ตัว กลับมามี 9 ตัว

แม่ของทองแดงเป็นหมาเทศ คือ “เทศบาล” เรียกคุณนายแดง อยู่ในวัง ส่วนลูกเป็นคุณทองแดง ได้รับใช้ใกล้ชิด ลงท้ายทองแดงจงรักภักดีมาก เวลาไปไหนกลับมา เขารีบเข้ามาหา มารับ วิ่งขึ้นวิ่งลง มาอยู่ใต้โต๊ะ เขาไม่เห่า กลางวันเขาจะเดินวนเวียนอยู่ห่างๆ ส่วนกลางคืนจะอยู่ใกล้ชิด

- ที่เล่าให้ฟัง ไม่ใช่ว่าจะให้เขียนรูปสุนัข แต่เพื่อให้เข้าใจว่า ภาพเขียนไม่ใช่จะอยู่แค่วันสองวัน เช่นภาพเขียนในพีระมิดของอียิปต์ แม้เวลาจะเป็นพันๆ ปี ก็ยังคงอยู่

- พูดถึงศิลปินเขียนภาพพระมหาชนก เขาก็เป็นศิลปิน แสดงอะไรๆ เฟื่องๆ เขียนรูปขายราคาเป็นแสนๆ ถ้าพูดไม่ถูกใจก็ไม่ทำ แต่ถ้าถูกใจเป็นหมื่นก็ทำให้ เขาก็เป็นศิลปินแท้

จากนั้นเวลา 18.45 นาฬิกา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพอพระราชหฤทัยและทรงขอบใจกรมศิลปากรที่ตั้งใจปฏิบัติตามพระราชประสงค์ ทรงอวยพรให้สำเร็จด้วยดี แล้วเสด็จพระราชดำเนินขึ้นเมื่อคณะกรรมการศิลปากรได้รับพระราชทานแนวพระราชดำริจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวใส่เกล้าใส่กระหม่อมแล้ว นายนิคม มูสิกะคามะ ได้มอบหมายภารกิจสำคัญนี้ให้ผู้เกี่ยวข้องทั้งหมดรับดำเนินการต่อ เนื่องจากเกษียณอายุราชการ

นาวาอากาศเอก อาวุธ เงินชูกลิ่นดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมศิลปากรแทน ได้สืบสานภารกิจอันสำคัญนี้ต่อมา

(จากหนังสือจิตรกรรมฝาผนัง พระพุทธรัตนสถาน ตามแนวพระราชดำริ จัดพิมพ์โดยกรมศิลปากร)

ส่วนคุณทองแดงได้เสียชีวิต ณ วังไกลกังวล เมื่อวันที่ 26 ธ.ค. 2558 ร่างอยู่ที่โรงพยาบาลสัตว์เกษตรศาสตร์ หัวหิน รวมอายุได้ 17 ปี 1 เดือน 19 วันต่อมาเมื่อวันที่ 30 ธ.ค. 2558 โปรดเกล้าฯ ให้ ผศ.น.สพ.ดร.คงศักดิ์ เที่ยงธรรม ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสัตว์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ หัวหิน นำเถ้ากระดูกคุณทองแดงมาทำพิธีทางศาสนาและบรรจุใต้ฐานอนุสาวรีย์คุณทองแดง ในศูนย์รักษ์สุนัขหัวหิน ณ ที่ตั้งพระเมรุมาศ ณ ท้องสนามหลวง นั้น มีรูปปั้นคุณทองแดงคู่กับโจโฉ ตั้งอยู่หน้าพระที่นั่งทรงธรรม หุ่นปั้นนี้ออกแบบโดยกรมศิลปากร