เฟกนิวส์

เรื่อง กัปตัน ป.

ข้อมูลข่าวสารที่ปล่อยออกมาทางโซเซียลมีเดียนับวันจะมีอิทธิพลต่อการรับรู้ของสังคมมากขึ้นเรื่อยๆ จนสื่อกระแสหลักยังตั้งหลักรับมือไม่ทัน เพราะเดี๋ยวนี้พฤติกรรมคนหันไปบริโภคข่าวสารผ่านสื่อใหม่ เช่น เฟซบุ๊ก ไลน์ ยูทูบ ฯลฯ เพราะง่ายในการเข้าถึง ข้อมูลข่าวสารที่ได้รับสดใหม่นาทีต่อนาที และมีสื่อหลากหลายให้เลือกแบบไร้ขีดจำกัด แตกต่างจากสื่อกระแสหลักที่มีอยู่จำกัดทั้งการเข้าถึงและช่วงเวลา แม้สื่อกระแสหลักจะปรับตัวลงมาเล่นสื่อใหม่ด้วยก็ตาม

แต่ทั้งสื่อกระแสหลักและโซเซียลมีเดียต่างมีจุดอ่อน และจุดแข็งที่ผู้บริโภคควรตระหนักด้วย

จุดบกพร่องของข่าวสารที่อยู่บนโซเซียลมีเดีย หรือ สื่อใหม่ คือ ความน่าเชื่อถือด้านการตรวจสอบข้อเท็จจริงที่มาหรือต้นต่อของข่าวสาร พูดง่ายๆ เฟซบุ๊กหรือไลน์ ไม่ได้ผลิตข่าวสารแต่อย่างใด เป็นเพียงโลกหรือ ชุมชนออนไลน์ขนาดใหญ่ให้ใครก็ได้เข้าไปแลกเปลี่ยนหรือแพร่ข่าวสารได้อย่างเสรี แต่คนที่ผลิตข่าว คือ สมาชิกในชุมชนออนไลน์

ข่าวสารที่บิดเบือนที่ปล่อยออกมาให้เห็นที่เรียกว่าเฟกนิวส์ (Fake News) หรือข่าวปลอม ถูกปล่อยจากคนหรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง หวังโจมตีกล่าวร้ายหรือไม่ประสงค์ดีใดๆ ก็แล้วแต่ ที่ชอบปล่อยกันในทางโซเซียล เพราะแพร่กระจายเร็วเหมือนไวรัส และเข้าถึงได้ง่ายโดยไม่มีค่าใช้จ่าย เผลอๆ อาจได้เหยื่อที่เป็นสื่อกระแสหลักบางแห่งหลงเชื่อนำไปกระจายให้ต่ออีก ถ้าสื่อกระแสหลักเชื่อแล้วประชาชนทั่วไปจะไม่เชื่อหรือ เพราะค่านิยมหลงเชื่อข่าวลือคล้ายๆ กับความเชื่อเรื่องใบ้หวยที่ยังมีอยู่ในสังคมไทย!

เครื่องมือและอุปกรณ์ในการปล่อยเฟกนิวส์ ต้นทุนต่ำมากๆ แค่โทรศัพท์เครื่องเดียวที่ทำได้ทั้งถ่ายคลิป ถ่ายภาพหรือพิมพ์ข้อความก็ทำได้แล้วเพียงโทรศัพท์มือถือเครื่องนั้นเชื่อมต่อเครือข่ายอินเทอร์เน็ต แต่การแก้ข่าวหรือค้นหาข้อเท็จจริงจากเฟกนิวส์ นับว่าใช้ต้นทุนสูงมหาศาล สื่อกระแสหลักมี 2 ทางเลือก คือ ไม่นำเสนอเลย กับ ไปค้นหาความจริงมานำเสนอ

สื่อกระแสหลักบางแห่งทำได้ดี แต่การค้นหาความจริงเฟกนิวส์ ต้องใช้ต้นทุนที่สูงในการเสาะแสวงหา เช่น ต้องส่งทีมงานไป ณ จุดเกิดเหตุ สอบถามฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ไม่ใช่แค่ต้นทุนด้านตัวเงิน แต่รวมถึงเวลาด้วย จึงทำให้ต้นทุนในการค้นหาความจริง สูงกว่าต้นทุนเฟกนิวส์ จึงไม่แปลกเฟกนิวส์ระบาดเกลื่อนกลาด

แม้ความจริงเป็นสิ่งไม่ตาย แต่ก็ต้องใช้เวลานานพอสมควรกว่าจะหาข้อเท็จจริงมานำเสนอและออกมาพิสูจน์ว่าเฟกนิวส์นั้นๆ มั่ว แต่คนที่ได้รับผลกระทบจากเฟกนิวส์ก็เสียหายยับเยินไปแล้ว เพราะข่าวร้ายมาเร็วกว่าข่าวจริง

วันนี้สื่อกระแสหลักบางแห่ง เริ่มขยับตัวเพราะหลีกหนีไม่พ้นที่ต้องเสนอข่าว เช่น ข่าวดราม่า หรือ ข่าวที่กระตุ้นอารมณ์ความรู้สึกความอยากรู้อยากเห็นของคนย่อมมีเฟกนิวส์หลงเข้ามาปะปนด้วย แต่สิ่งสำคัญ คือ ต้องค้นหาความจริงประกอบก่อนนำเสนอ เพราะนี้คือจรรยาบรรณทางวิชาชีพสื่อมวลชน

ความแตกต่างระหว่างมืออาชีพที่เป็นสื่อมวลชนกับมือสมัครเล่นพวกชอบปล่อยข่าวทางโซเซียลแล้วสื่อกระแสหลักนำไปเล่นต่อ มี 2 สิ่ง คือ ความน่าเชื่อถือกับจรรยาบรรณ เป็นสิ่งสำคัญมากในการนำเสนอข้อมูลข่าวสารให้กับประชาชนโดยเฉพาะในช่วงเลือกตั้งที่ใกล้จะมาถึงนี้ คือ อย่าปล่อยให้พวกมือสมัครเล่นที่ชอบปล่อยเฟกนิวส์ลอยนวล สื่อกระแสหลักต้องเข้มแข็งด้านจรรยาบรรณและความน่าเชื่อถือในการค้นหาความจริงมานำเสนอข่าวสารให้ประชาชนอย่างมืออาชีพ