ปิดทองหลังพระ

โดย...ณ กาฬ เลาหะวิไลย

ปิดทองหลังพระ เป็นพระบรมราโชวาท ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระราชทานแก่ข้าราชบริพาร รวมถึงประชาชนทั้งประเทศมาอย่างเนิ่นนาน

การปิดทองหลังพระ ก็คือ การทำความดีไม่จำเป็นต้องอวดใคร หรือประกาศให้ใครรู้ ให้ทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ และถือว่าความสำเร็จในการทำหน้าที่เป็นบำเหน็จรางวัลที่สมบูรณ์แล้ว และเมื่อปิดทองไปข้างหลังพระเรื่อยๆ แล้วทองจะล้นออกมาที่หน้าพระเอง

ปิดทองหลังพระ ยังเชื่อมโยงกับ เพลงความฝันอันสูงสุด ที่เป็น 1 ในบทเพลงพระราชนิพนธ์ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงใส่ทำนองเพลง

สำหรับที่มาของเพลงความฝันอันสูงสุด มีหลายหลากคำกล่าว อาทิ จาก พล.ต.ต.เจริญฤทธิ์ จำรัสโรมรัน อดีตรอง ผบ.ตำรวจตระเวนชายแดน ที่เผยแพร่เมื่อหลายสิบปีก่อน โดยเล่าประวัติความเป็นมาว่า เกิดขึ้นเมื่อปี 2515 เมื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอฯ ได้เสด็จฯ ในงานพระราชพิธีสังเวยดวงวิญญาณสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่ ต.แม่อาย อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่

หลังจากเสร็จพระราชพิธีแล้วเสด็จฯ กลับประทับแรม ณ พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ ในคืนนั้น ก่อนรุ่งสว่าง สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงสุบินนิมิตว่า สมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้เสด็จมาปรากฏพระองค์ขึ้นที่หน้าพระแท่นบรรทม 

จากพระสุบินนี้เอง จึงเป็นที่มาของเพลง ความฝันอันสูงสุด โดยได้พิมพ์พระราชทานแก่ข้าราชการทหาร ตำรวจ พลเรือนที่ออกปฏิบัติหน้าที่

ส่วนความเป็นมาอีกด้าน มาจาก ท่านผู้หญิงมณีรัตน์ บุนนาค เล่าไว้ในหนังสือ ภิรมย์รัตน์ ว่า เมื่อตามเสด็จฯไปอยู่ที่พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ พ.ศ. 2512 ได้รับพระราชเสาวนีย์จากสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ให้เขียนบทกลอนแสดงความนิยมส่งเสริมคนดีให้มีกำลังใจทำงานเพื่ออุดมคติเพื่อประเทศชาติ

ท่านผู้หญิงมณีรัตน์ จึงค่อยๆ คิดหาคำกลั่นกรองให้ตรงกับความหมายเท่าที่จะสามารถ แล้วทูลเกล้าฯ ถวายทอดพระเนตร ทรงพระกรุณาติชมจนผลสุดท้ายออกมาเป็นกลอน 5 บท สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ โปรดให้พิมพ์บทกลอนนี้ลงในกระดาษการ์ดแผ่นเล็กๆ พระราชทาน ข้าราชการ ทหาร ตำรวจ พลเรือน และผู้ทำงานเพื่อประเทศชาติ เตือนสติมิให้ท้อถอยในการทำความดี

จากนั้น สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้กราบบังคมทูลพระกรุณาขอให้พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงใส่ทำนองเพลง จนเป็นที่มาของเพลงความฝันอันสูงสุด

นอกจากนั้น ยังมีการเทียบเคียงว่า ท่านผู้หญิงมณีรัตน์ ได้ประพันธ์กลอนความฝันอันสูงสุด โดยถอดความมาจากเพลง The Impossible Dream ซึ่งเป็นเพลงละครบรอดเวย์เรื่อง Man of La Mancha ซึ่งจัดแสดงระหว่างปี 2508-2514 บทละครเขียนโดย Dale Wasserman ทำนองเพลงโดย Mitch Leigh คำร้องโดย Joe Darion ต่อมาได้รับการสร้างเป็นภาพยนตร์ในปี 2515 เป็นเรื่องราวของดอน กิโฮเต้

ไม่ว่าความเป็นมาของเพลง ความฝันอันสูงสุด จะเป็นอย่างไร แต่บทเพลงนี้ก็เสมือนหนึ่งสิ่งที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มอบให้คนไทยทุกคนเอาไว้ในการปิดทองหลังพระ

“จะแน่วแน่แก้ไขในสิ่งผิด จะรักชาติจนชีวิตเป็นผุยผง จะยอมตายหมายให้เกียรติดำรง จะปิดทองหลังองค์พระปฏิมา”