กฎอัยการศึก

โดย...ณ กาฬ เลาหะวิไลย

ความกังวลที่เกิดขึ้นไปทั่วนั้น ก็คือ หากบ้านเมืองเข้าสู่ภาวะความรุนแรง เกิดการปะทะกันขึ้นมา จะเป็นอย่างไร

ถ้าสถานการณ์ขั้นนั้น เห็นจะมีแต่ทหารต้องเข้ามาแก้ไข

เครื่องมือของทหารที่สำคัญ ก็คือ การประกาศใช้กฎอัยการศึก

ประเทศไทยตรากฎอัยการศึกเป็นลายลักษณ์อักษรครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรียกว่า กฎอัยการศึก ร.ศ. 126 ในปี 2450 โดยมีเพียง 8 มาตรา

กฎอัยการศึกฉบับแรกใช้อยู่เพียง 7 ปี ก็ถูกยกเลิก โดยมีการประกาศใช้ พ.ร.บ.กฎอัยการศึก พ.ศ. 2457 มาทดแทน

และกฎอัยการศึกฉบับดังกล่าวก็ยังคงสถานะอยู่จนถึงปัจจุบัน

และแม้กฎอัยการศึกจะมีอายุ 100 ปีเข้าไปแล้ว แต่ทว่ายังเป็นกฎหมายสำคัญด้านความมั่นคง

เนื้อหาสำคัญของกฎอัยการศึก ก็คือ เมื่อเวลามีเหตุอันจำเป็นเพื่อรักษาความเรียบร้อย ซึ่งจะมาจากเหตุภายนอก หรือภายในราชอาณาจักรก็ตาม ทหารสามารถประกาศใช้กฎอัยการศึกเพื่อควบคุมสถานการณ์ได้

การบังคับใช้กฎหมาย จะเลือกใช้ทุกมาตรา ใช้บางมาตรา หรือบางส่วนของมาตราใดมาตราหนึ่งก็ได้

เงื่อนไขการประกาศกฎอัยการศึก ยังสามารถกำหนดเป็นพื้นที่เฉพาะ หรือประกาศใช้ทั้งประเทศ

ถ้าประกาศใช้กฎอัยการศึกเมื่อใด บรรดากฎหมายต่างๆ ซึ่งขัดกับกฎอัยการศึก กฎหมายนั้นต้องเลิกบังคับใช้ และใช้บทบัญญัติของกฎอัยการศึกทดแทนในทันที

ผู้มีอำนาจประกาศใช้กฎอัยการศึก กระทำได้ตั้งแต่ผู้บังคับบัญชาหน่วยทหารระดับกองพันเป็นต้นไป

เมื่อมีการประกาศกฎอัยการศึก ทหารจะมีอำนาจเหนือเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือน ในการรักษาความสงบเรียบร้อย โดยเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือนต้องปฏิบัติตามความต้องการของทหาร

ทหารมีอำนาจเต็ม ที่จะตรวจค้น ที่จะเกณฑ์ ที่จะห้าม ที่จะยึด ที่จะเข้าอาศัย ที่จะทำลาย หรือเปลี่ยนแปลงสถานที่ ที่จะขับไล่ รวมถึงมีอำนาจการกักตัวบุคคลที่ต้องสงสัยตามความจำเป็นได้ แต่ต้องไม่เกินกว่า 7 วัน

การประกาศใช้กฎอัยการศึกครั้งสำคัญ อาทิ ในการปฏิวัติเมื่อปี 2549 ที่คณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติยึดอำนาจจากรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร

สถานการณ์ปัจจุบันจึงน่าติดตามอย่างยิ่ง กฎหมายอายุ 100 ปี อาจถูกนำมาใช้ภายใต้เงื่อนไขเกิดความรุนแรงขั้นจลาจล หรือการปลุกปั่นแยกดินแดน

แล้วจะรู้กันอีกครั้งว่า อะไรก็ตามยิ่งเก่าก็ยิ่งขลัง แก้วิกฤตได้อย่างชะงัด