ดราม่าทองคำทำบาทแข็ง! "ดร.พิพัฒน์" แฉต้นเหตุไม่ใช่ทอง "เงินสีเทา-คริปโต"ตัวจริง

ค่าเงินบาทที่แข็งเกินจริงกำลังเป็นปริศนาที่เขย่าตลาดการเงินไทย หลายฝ่ายชี้นิ้วไปที่ "การส่งออกทองคำ" ว่าเป็นต้นเหตุ

สวนทางมุมคิดของ "ดร.พิพัฒน์ เหลืองนฤมิตชัย" หัวหน้านักเศรษฐศาสตร์ กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร (KKP) กลับตั้งข้อสังเกตได้น่าสนใจและพลิกเกม "ทองคำ" ได้ครบทุกมิติ

โดย "ดร.พิพัฒน์" โพสต์ข้อความผ่านเฟสบุ๊คส่วนตัวระบุว่า เป็นไปได้ไหมที่การส่งออก “ทองคำ” เป็นแค่อาการ แต่ไม่ใช่ต้นเหตุของปัญหาที่ทำให้ค่าเงินบาทแข็ง ?

(ออกตัวว่านี่เป็นข้อสังเกต ยังไม่มีข้อมูลยืนยันตรง ๆ แต่ชวนให้คิดกันครับ เผื่อว่าจะมีคนช่วยไปสืบเพิ่มเติมครับ)

ช่วงที่ผ่านมา คนจำนวนไม่น้อยสงสัยว่า เงินบาทแข็งเพราะการส่งออกทอง โดยเฉพาะการส่งออกไปประเทศเพื่อนบ้าน จนจะตามไปเก็บภาษีทองคำ

แต่ถ้าเราดูตัวเลขจริงๆ จะเห็นว่า ประเทศไทยเป็นผู้นำเข้าทองสุทธิ คือเรานำเข้าทองมากกว่าที่เราส่งออกเสียอีก ตัวอย่างเช่น การส่งออกทองไปบางประเทศอาจมีมูลค่าไตรมาสละประมาณ 1,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งเมื่อเทียบกับการนำเข้าทองที่มีมูลค่าสูงกว่าอย่างมากแล้ว แทบจะไม่มีโอกาสทำให้เงินบาทแข็งได้มากขนาดนี้

🟡 สมมติฐาน: “ทอง” เป็นอาการปลายทาง

สมมุตินะครับสมมุติว่ามีธุรกรรมแบบนี้เกิดขึ้น ลองคิดดูว่าเป็นไปได้ไหม 

1. มีเงินไหลเข้ามาไทยจากต่างประเทศ ผ่านช่องทางที่ตรวจสอบยาก เช่น ตลาดคริปโต เข้ามาในบัญชีของ residence
2.  เงินนี้ถูกแปลงเป็น เงินบาท → เพิ่ม demand ต่อบาท ทำบาทแข็ง แต่ธุรกรรมนี้อาจจะไม่ได้ถูกบันทึกใน BoP เพราะดูไม่ออกว่าเป็น cross border transaction
3.  มีการใช้เงินบาทไปซื้อทองคำ
4.  ทองถูกส่งออกไปประเทศเพื่อนบ้าน → เราจึงเห็นการส่งออกทองพุ่ง

สิ่งที่เห็นในสถิติ = การส่งออกทอง แต่แรงกดดันบาทแข็งเกิดขึ้นตั้งแต่ขั้นแรก แล้ว

🔍 ทำไมเรื่องนี้น่าสงสัย

• ประเทศเพื่อนบ้านของเรา (และอาจจะเราด้วย) ได้กลายเป็น hub ธุรกิจสีเทา
•  แม้แต่สหรัฐยังรายงานว่าในปีเดียว (2024) มีประชาชนถูกหลอกลวงผ่าน scams มากกว่าหมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ (เฉพาะในสหรัฐประเทศเดียว) โดยมิจฉาชีพในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไม่รู้ประเทศอื่นจะโดนอีกเท่าไร https://th.usembassy.gov/imposing-sanctions-on-online.../
• และที่น่าสังเกตคือใน Balance of Payments (BOP) ของไทย มีรายการ Errors & Omissions หรือธุรกรรมที่ “ไม่สามารถอธิบายได้” ที่ขยายตัวสูงขึ้นเรื่อยๆ - นี่อาจเป็นสัญญาณว่ามีเงินเข้า-ออกจำนวนมากที่เรายังไม่แน่ใจว่าคืออะไร ถ้าไม่เข้าใจ เราอาจจะไม่รู้ว่าเราควรทำอะไรกับมันหรือไม่
• ยิ่งไปกว่านั้น ธุรกรรมที่ผ่านตลาดอย่างคริปโตอาจไม่ได้ถูกบันทึกใน BOP เลยด้วยซ้ำ

📌 ปัญหาสำคัญ: กลไกการกำกับที่ไม่เท่าเทียมกัน

• ภาคธนาคารมีกฎ KYC, AML, Travel Rule ชัดเจน → เงินเข้า – ออกต้องรายงาน มี residency code
• แต่ในตลาดคริปโต ยังไม่มีเครื่องมือเทียบเท่า หลายครั้งการซื้อขายใน exchange ไทยถูก “netting” ทำให้ไม่รู้ว่าเงินมาจากคนไทยหรือชาวต่างชาติ
• นี่คือ ช่องโหว่ ที่ทำให้เงินบาทแข็งจาก inflows ที่ตรวจสอบไม่ได้ และอาจถูกใช้เป็นช่องทางฟอกเงิน

🚨 ความเสี่ยงหากแก้ปลายเหตุ

ถ้าเราโฟกัสแต่ “การส่งออกทอง” โดยไม่แก้ที่ต้นตอ อาจซ้ำรอยเดิม:

• ธุรกิจสุจริต ต้องรับภาระ ถูกตรวจสอบหนัก ทั้งที่ไม่ได้เกี่ยวกับฟอกเงิน

• ต้นเหตุจริง (crypto/illicit inflows) กลับไม่ถูกแตะ ปัญหายิ่งย้ายไปช่องทางอื่น

• ผลลัพธ์คือ รักษาอาการ แต่ไม่รักษาแผล

✅ สิ่งที่นโยบายควรทำ

1. ปิดช่องฟอกเงินที่ต้นทาง — ทำให้ crypto exchanges ในไทยมีกฎ AML/CFT เทียบเท่าธนาคาร
2. เชื่อมข้อมูล Exchange – Banking – Customs – ปปง. – BoT เพื่อเห็นทั้งเส้นทางเงิน
3. ลงทุนใน blockchain analytics เพื่อตามรอย inflows ที่ไม่ถูกจับในสถิติ BOP
4. ปรับสู่มาตรฐานสากล — ให้ระบบกำกับ AML/CFT ของเรามีระดับเดียวกับประเทศชั้นนำ ไม่อย่างนั้น ไทยอาจถูกมองเป็นช่องโหว่ระดับภูมิภาค สำหรับการฟอกเงิน
5. ทำมาตรฐานการตรวจสอบแหล่งที่มาของเงินในธุรกรรมการส่งออกทองคำและการทำ export due diligence และเน้นเรื่อง source of funds transparency 

💡คำถามสำคัญจึงไม่ใช่เพียงว่า... ทำไมส่งออกทองเยอะ ? แต่คือ…ทองคือปลายทางของเงินจากไหน ?

เงินบาทแข็งเพราะทองจริงๆ หรือเพราะกระแสเงินที่เรายังไม่สามารถจับได้ ? 

เผื่อจะได้ช่วยกันทำความเข้าใจและตรวจสอบ เผื่อไม่ใช่จะได้รู้ว่าไม่ใช่.