ค่างลึกลับ ภาคสอง

โดย ปริญญา ผดุงถิ่น 

เรื่องของสิงสาราสัตว์ในเขาดิน จริงๆ ยังเล่าให้ฟังไม่หมด พอดีมีเรื่องน่าสนใจแทรกเข้ามากลางคัน ขอเล่าเรื่องนี้คั่นซักตอน นั่นคือเรื่องของค่างตะนาวศรี

จริงๆ ก็เกี่ยวกับเขาดินด้วยแหละ เพราะผมเพิ่งเขียนถึงค่างตะนาวศรีไปหมาดๆ จากการไปเห็นตัวจริงเสียงจริงในกรงที่เขาดิน

ตอนนี้มีข้อมูลของค่างตะนาวศรีเข้ามาเพิ่มเติม เก็บมาจาก “งานสัมมนาวิชาการสัตว์ป่าสวนสัตว์ ครั้งที่ 12 (14 ธ.ค. 2561)” บรรยายโดย รศ.ดร.นริศ ภูมิภาคพันธ์ แห่งคณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

อาจารย์นริศเล่าว่า ในอดีตมีความสับสนในการตั้งชื่อและอนุกรมวิธานของค่างตะนาวศรี โดยเรียกชื่อผิดพลาดเป็น ค่างหงอกตะนาวศรี และก็ให้ค่างลึกลับของโลกชนิดนี้ เป็นแค่ชนิดย่อยของค่างหงอก ทำเอามันแทบไม่เหลือตัวตนในโลกเลยทีเดียว

จึงมีการทบทวนอนุกรมวิธานใหม่ จนเป็นที่แน่ชัดว่าค่างตะนาวศรี เป็นชนิดของมันเอง เมื่อปี 2001 นี่เอง แม้แต่ตัวอาจารย์นริศเองก็เคยพลาด เรียกชื่อมันว่า ค่างหงอกตะนาวศรี ตามตำราที่พลาดมาอีกที

ค่างตะนาวศรีมีที่ไหนในไทย? อาจารย์นริศเล่าว่า เมื่อปี 1967 Dr.Jack Fooden พร้อมด้วยอดีตอธิบดีป่าไม้ ผ่อง เล่งอี้ เคยไปล่องเรือทวนแควน้อยขึ้นไป แล้วเก็บตัวอย่างค่างตะนาวศรีมาได้ 2 ตัว (เก็บตัวอย่างก็คือ ยิงเอาซากมาศึกษานั่นแล เผื่อใครไม่ทราบ) ที่บริเวณบ้านแม่น้ำน้อย ใกล้น้ำตกไทรโยค และที่บ้านเกริงสดา ชายขอบของทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก

สรุปแล้วในพื้นที่ป่าเมืองไทย เคยพบค่างตะนาวศรีด้วยกัน 4 จุด อยู่ในพื้นที่เมืองกาญจน์ทั้งหมด โดยมีจุดที่ 5 ที่น่าจะเป็นรายงานที่คลาดเคลื่อน ไปโผล่ที่ห้วยขาแข้ง

ส่วนฝั่งพม่ามีอยู่ 2 จุด บริเวณฝั่งตรงข้ามของเทือกเขาตะนาวศรี ที่คนพม่าเรียกว่า ตะหนิ่นตะหยี่

เมื่อปี 2014 มีการพบซากของค่างตะนาวศรีฝั่งพม่า พร้อมภาพถ่ายชัดเจน ปีรุ่งขึ้นจึงมีการไปสำรวจ แล้วได้รับการยืนยันว่าในป่าพม่ายังมีตัวค่างตะนาวศรี รวมถึงพบลูกค่างตะนาวศรีขนสีทอง ที่คนกะเหรี่ยงเลี้ยงไว้ด้วย

(สำหรับช่างภาพสัตว์ป่าที่สนใจ อยากลองความท้าทายกับสัตว์ลึกลับสัตว์หายากชนิดนี้ อาจารย์นริศระบุพิกัดว่า จุดในพม่าล่าสุดนี้ คือป่าฝั่งตรงข้ามอุทยานฯ เขาแหลม เชิญไปเดินไปส่องไปแหงนกันตามอัธยาศัย)

สำหรับตัวอาจารย์นริศเอง เคยเดินป่าแล้วพบฝูงค่างตะนาวศรี เมื่อปี 2531 (ในคำบรรยาย ผมไม่ทราบชัดเจนว่าที่ไหน) เห็นค่างชะโงกมองลงมาจากต้นไม้ ความรู้สึกเหมือนเป็นผี เพราะทุกตัวตาขาว

สำหรับแนวทางอนุรักษ์ค่างหงอก อาจารย์นริศได้ผลักดันไปแล้ว ให้ค่างหงอกได้ขึ้นบัญชีสัตว์ป่าคุ้มครอง เพราะถือเป็นรายชื่อที่ตกหล่น อยู่ในระหว่างการพิจารณารับรอง

นอกจากนี้ เสนอให้กรมอุทยานฯ ควรสำรวจหาค่างหงอกในธรรมชาติ โดยเฉพาะพื้นที่ไทรโยค ทองผาภูมิ ทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก

“ไม่อยากให้พุ่งความสนใจไปแต่สัตว์ใหญ่อย่างเสือและช้างกันจนหมด ให้แบ่งเปอร์เซ็นต์มาที่สัตว์หายากแบบนี้ด้วย” อาจารย์พูดประมาณนี้

อีกมาตรการก็คือการเพาะพันธุ์ โดยองค์การสวนสัตว์ถือว่าเชี่ยวชาญในการเพาะพันธุ์ค่างห้าสี ก็น่าจะทำได้กับค่างตะนาวศรี เพียงแต่ตอนนี้ที่มีในกรง 2 ตัว เป็นตัวเมียทั้งคู่ น่าจะทำโครงการประสานกับทางสวนสัตว์พาต้า ซึ่งก็มีอยู่เช่นกัน 1-2 ตัว

รวมถึงร่วมมือกับพม่า ระหว่างอุทยานฯ เขาแหลม กับ Tanintaryi Nature Reserve ซึ่งฝั่งโน้นเคยสำรวจพบฝูงจำนวนถึง 30 ตัว ค่างตะนาวศรีอาจกระจายข้ามแดนจากพม่ามาไทย ก็มีความเป็นไปได้

ใครสนใจอยากฟังคลิปนี้เต็มๆ ก็เสิร์ชหาในยูทูบ “งานสัมมนาวิชาการสัตว์ป่าสวนสัตว์ ครั้งที่ 12 (14 ธ.ค. 2561)” แล้วข้ามไปฟังในช่วงชั่วโมงที่ 4.12 โดยประมาณครับ