น้ำอบขันน้อย

โดย มะลิ ณ อุษา เครือข่ายพุทธิกา http://www.budnet.org

“ครูขาๆ สงกรานต์นี้ หนูจะสาดน้ำให้มันไปเลยค่ะ ครูมาเล่นด้วยกันนะคะ” เด็กน้อยวัย 8 ขวบ แสดงเจตจำนงอย่างมาดมั่น

หลังจากปิดภาคการศึกษาไม่กี่วัน เด็กๆ รวมถึงวัยรุ่นในหมู่บ้าน ต่างพากันเปลี่ยนสีผม มีทั้งสีส้ม สีเหลือง สีแดง สีม่วง ราวกับใบไม้เปลี่ยนฤดู

ก่อนถึงวันสงกรานต์ 2-3 วัน ผู้ปกครองเด็กๆ เริ่มทยอยกลับบ้านตามแต่จังหวะและโอกาสของแต่ละคน ชุมชนเล็กๆ แห่งนี้เริ่มมีชีวิตชีวาอีกครั้ง เสียงเพลงจังหวะสามช่าเบสหนักๆ เริ่มดังมาจากรอบทิศทาง หน้าบ้านแทบทุกหลังจะมีรถยนต์ใหม่เอี่ยมจอดอยู่ บางบ้านมีมากกว่า 1 คัน!

แม้จะเป็นภาพที่ผู้เขียนพบเห็นมาจนชินตาแล้ว แต่ก็ยังอดตระหนกในใจไม่ได้ วันนี้คนหนุ่มสาวมากหน้าหลายตา แต่งเนื้อแต่งตัวสะสวย ช่างต่างจากวันประชุมผู้ปกครองเมื่อเดือนก่อนเสียเหลือเกิน วันนั้นในห้องโถงอาคารอเนกประสงค์ เด็กน้อยวัยประถมนั่งข้างหน้า ผู้ปกครองวัย 60-70 ปีขึ้นไป นั่งเก้าอี้ด้านหลัง สำหรับผู้เขียนแล้ว พื้นที่ตรงกลางช่างกว้างใหญ่ยิ่งนัก

วิถีที่คนหนุ่มสาววัยแรงงาน ต้องโยกย้ายไปทำงานตามหัวเมืองต่างๆ รวมถึงต่างประเทศ ค่อยๆ แผ่ขยายไปยังชุมชนนอกเขตเมืองแทบทุกหย่อมหญ้า บ้านหลังใหญ่จึงมักมีเพียงเด็กกับคนแก่ พวกเขาเหล่านั้นใช้เวลา 355 วัน/ปี อยู่กับหน้าที่การงานทั้งที่ชอบและ
ไม่ชอบ เก็บหอมรอมริบ รอคอยที่จะได้กลับบ้าน เพื่อจะได้ซื้อเสื้อผ้าชุดใหม่ ซื้อของเล่นใหม่ๆ ซื้อรถคันใหม่ ซื้ออาหารดีๆ ราคาแพง ในช่วงวันหยุด ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ต่างได้เติมเต็มซึ่งกันและกัน

บรรดาคนหนุ่มคนสาว รอคอยที่จะได้ร่ายรำในท่วงทำนองของอิสรภาพ ชีวิตเหมือนโลดแล่นอยู่เหนือการควบคุมใดๆ การเต้น การกิน การดื่ม การสรวลเสเฮฮา ดำเนินไปอย่างไม่มีขีดจำกัด

ผู้เฒ่าและเด็กน้อยก็พลอยได้ปลื้มปริ่มยินดีกับการมาเยือนของคนที่แสนคิดถึง

เราต่างตักตวงความสุขให้ได้มากที่สุด เวลาในช่วงวันหยุดจึงมักหมดไปกับกิจกรรมต่างๆ ที่ว่ามา กระนั้น ธรรมเนียมปฏิบัติอันงดงามก็ยังคงมีให้เห็นไม่ขาด แม้จะเป็นเพียงเวลาสั้นๆ ที่เราได้กล่าวขออโหสิกรรมต่อกัน ผู้เฒ่าผู้แก่ให้ได้ศีลให้พรกับลูกหลาน กลิ่นน้ำอบแป้งร่ำหอมกำจาย นับเป็นช่วงเวลาที่ทั้งอบอุ่นและศักดิ์สิทธิ์ในคราวเดียวกัน

เด็กน้อยเตรียมน้ำใส่ถัง มีน้ำแข็งก้อนใหญ่ลอยอยู่เต็มผิวหน้า ขันพลาสติกใบเขื่องถูกจ้วงตักครั้งแล้วครั้งเล่า เสียงหัวเราะร่าเริงดังไม่ขาดสาย คละเคล้ากับเสียงดนตรีจังหวะกระชั้น

“ครูขา หนูขอสาดน้ำหน่อยนะคะ” เธอตะโกนเสียงดัง ผู้เขียนหยุดรถและเดินไปหาเธอ

“ค่อยๆ รดก็ได้ลูก ตักทีละน้อย น้ำถึงจะเย็นชื่นใจ ถ้าหนูตักสาดแรงๆ ครูก็จะเจ็บ และน้ำในถังก็จะหมดไว” เธอหัวเราะและคงไม่เข้าใจความหมายที่ผู้เขียนต้องการสื่อ แต่ก็ยอมตักน้ำรดเบาๆ ตามคำขอ

ไม่ช้าไม่นาน วันแห่งความรื่นเริงก็จะสิ้นสุดลง คนหนุ่มคนสาวกลับเข้าสู่วังวน 355 เช่นเดียวกับเด็กน้อยและผู้เฒ่า หน้าบ้านแต่ละหลังจะว่างเปล่าอีกครั้ง ความเงียบจะค่อยๆ ปกคลุมพื้นที่ เสื้อผ้าข้าวของบางอย่างถูกพับเก็บ รอเวลา 355 วันจะผ่านไปอีกครั้ง

น่าเสียดายที่ช่วงเวลาอันมีค่านี้ จะถูกกลืนหายไปอย่างรวดเร็ว ด้วยการบริโภคทีไม่มี ขอบเขต เพียงเพื่อตอบสนองความโหยหาคุณค่าบางอย่างในชีวิต แน่นอนว่า มันไม่สามารถเติมเต็มซึ่งกันและกันได้ ไม่ว่าเราจะบริโภคอาหารดีๆ ราคาแพงๆ เครื่องดื่มเมามาย หรือจับจ่ายข้าวของตามที่ปรารถนามากมายเพียงใดก็ตาม แต่ใจของเราก็ยังคงไม่เต็ม

อาจเป็นการมองโลกในแง่ร้าย แต่นี่คือสิ่งที่ผู้เขียนได้เห็นและสัมผัสมาตลอดช่วงเวลาที่อยู่ในชุมชนแห่งนี้ ในช่วงเวลา 355 วันที่ผู้เขียนได้โอบกอดเด็กน้อย รับฟังความกลัวที่เกิดจากฝันร้ายในคืนก่อน เป็นวันที่ผู้เขียนได้ปรบมือชื่นชม เวลาที่พวกเขาแสดงละครหุ่นมือได้อย่างสนุกสนาน เป็นวันที่ผู้เขียนชักชวนให้พวกเขาก้าวข้ามความไม่มั่นใจในตัวเอง กระโจนลงมาทำสิ่งแปลกใหม่ และเป็นวันที่ผู้เขียนปลอบประโลมเวลาที่ฟันน้ำนมเริ่มโยกคลอนและหลุดออกมาในที่สุด

ผู้เขียนไม่ใช่แม่ ไม่ใช่ผู้ปกครอง หากแต่เป็นเพียงครูอาสาตัวเล็กๆ ที่มีเวลาอยู่กับเด็กๆ แทบทุกวัน เป็นทุกๆ วันของวงจร 355 ที่เด็กๆ อยู่ห่างจากพ่อแม่

ผู้เขียนไม่อาจตัดสินการกระทำของใครก็ตาม ด้วยเข้าใจว่า ทุกคนมีเหตุผลของตัวเองในการที่จะทำหรือไม่ทำในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หากอยากชวนขบคิด ในขณะที่เรายังมีเวลาและโอกาสอยู่ ใช้เวลานอกวงโคจร 355 อยู่กับคนที่รักด้วยสติรู้สึกตัว มีเวลาที่ได้พูดคุย รับฟังสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตของกันและกัน ได้ทำสิ่งดีๆ ที่เป็นมงคลกับชีวิตร่วมกัน

ผู้เขียนไม่ปฏิเสธการมอบเงินหรือสิ่งของให้แก่กัน เพราะเงินหรือสิ่งของก็เป็นปัจจัยในการดำรงชีวิต แต่ที่ผู้เขียนใส่ใจคือการใช้จ่ายที่ฟุ่มเฟือย เพื่อประกาศความมั่งมี หรือการดื่มกินที่ขาดสติ ขาดความรับผิดชอบ

คุณยายของนักเรียนคนหนึ่งบอกกับผู้เขียนด้วยใบหน้าปลาบปลื้มว่า ลูกสาวลูกชายกำลังจะเดินทางจากกรุงเทพฯ กลับบ้านช่วงสงกรานต์ คุณยายเตรียมสำรับคับค้อนรองรับอย่างเต็มที่ นั่นอาหารโปรดของลูกชาย นี่อาหารโปรดของลูกสาว ฟูกหมอน ที่หลับที่นอนถูกนำมาผึ่งตากล่วงหน้าหลายวันจนหอมกลิ่นแดด “พวกเขาเหนื่อยมาทั้งปีแล้ว กลับบ้านทีก็อยากให้สบาย อยากให้พักผ่อน” คือกำลังใจของคุณยาย

เมื่อลูกสาวลูกชายกลับมาถึง เวลาส่วนใหญ่กลับถูกใช้ไปกับการอยู่กับหน้าจอมือถือ การออกไปตระเวนเที่ยวนอกบ้าน การดื่มกินกับเพื่อนพ้อง ซึ่งก็คงเป็นอย่างที่คุณยายบอกเอาไว้ว่า อยากให้ลูกๆ ได้พักผ่อนอย่างสบายใจ แต่ใจของยายกับหลาน อาจจะไม่อิ่มเต็ม

จะดีไหมถ้าเราค่อยๆ เติมเต็มความรักความอบอุ่นให้แก่กัน โดยไม่ต้องรอให้ถึงวันที่ 356 มอบของขวัญแก่กันด้วยการใส่ใจรับฟัง โอบกอดซึ่งกันและกันทุกครั้งที่มีโอกาส รินรดความรักความเห็นอกเห็นใจชโลมความทุกข์ยากที่ต่างต้องเผชิญในชีวิต แล้วช่วงเวลา 10 วันของเราจะเติมเต็มและมีคุณค่า เอ่อล้นไปจนถึง 355 วันที่ต้องห่างกัน แม้ในวันที่เราเหนื่อยล้าท้อถอยจากชีวิตการงาน ก็จะมีน้ำอบขันน้อย คอยรินรดให้เย็นชื่นใจอยู่เสมอ