หนังสือฝรั่งเขียนสมัยแผ่นดินพระเจ้าตาก

โดย ส.สต

กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม พิมพ์หนังสือเรื่อง บันทึกรายวันเกี่ยวกับการเดินทาง จากอินเดีย สู่สยาม และมะละกา ใน พ.ศ. 2322 (ค.ศ. 1779) โดย ดร.เจ.จี เคอนิช (Dr.J.G. Konig) เป็นหนังสือที่นักพฤกษศาสตร์และธรรมชาติวิทยา ที่ออกมาสำรวจพรรณไม้ และแมลง ในเอเชีย ตั้งแต่อินเดียลงมาถึงสยาม แล้วต่อไปถึงมะละกา ใน พ.ศ. 2322 

 บทนำของหนังสือที่แปลและเรียบเรียงโดยนางนันทา วรเนติวงศ์ เกริ่นนำว่า ดังเป็นที่ทราบกันดีในแวดวงวิชาการประวัติศาสตร์ว่าหลักฐานเอกสารที่ใช้ในการศึกษาค้นคว้าเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติศาสตร์สมัยธนบุรีนั้น มีอยู่ค่อนข้างจำกัด เอกสารของชาวต่างชาติที่บันทึกเรื่องราวในครั้งนั้นไว้จึงนับว่ามีส่วนสำคัญในการเติมเต็มข้อมูลประวัติศาสตร์ในช่วงระยะเวลาดังกล่าว ในจำนวนเอกสารที่บันทึกโดยชาวต่างชาติเหล่านี้มีเอกสารชิ้นหนึ่งที่มีความน่าสนใจ เนื่องจากเป็นเอกสารเพียงไม่กี่ชิ้นที่ให้ข้อมูลรายละเอียดเกี่ยวกับสภาพบ้านเมือง วิถีชีวิตของผู้คน ตลอดจนเรื่องราวเกี่ยวกับธรรมชาติวิทยาในสมัยกรุงธนบุรี และเรื่องราวเกี่ยวกับสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชไว้อย่างน่าสนใจ เอกสารดังกล่าวได้แก่ บันทึกรายวันจากอินเดียสู่สยามและมะละกาใน พ.ศ. 2322 (ค.ศ. 1779) แปลและเรียบเรียงจาก Journal of A Voyage from India to Siam and Malacca in 1779 งานเขียนของ ดร.โยฮันน์ แกร์ฮาร์ท เคอนิช (Dr. Johann Gerhard Konig)

ประวัติผู้เขียน ดร.โยฮันน์ แกร์ฮาร์ท เคอนิช (29 พ.ย. 2271-26 มิ.ย. 2328) เป็นแพทย์และนักพฤกษศาสตร์ชาวเยอรมัน จบการศึกษาระดับปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยโคเปนเฮเกน เขาศึกษาวิชาพฤกษศาสตร์กับ คาร์ล ลินเนียส (Carl Linnaeus) นักพฤกษศาสตร์ผู้มีชื่อเสียงชาวสวีเดน จากนั้นได้มาอาศัยอยู่ในเดนมาร์กช่วงเวลาหนึ่ง ในเวลาต่อมาเขาได้รับแต่ตั้งให้เป็นนักธรรมชาติวิทยาประจำเมืองแห่งอาร์คอท และได้ออกเดินทางมายังมัทราสและซีลอน ซึ่งเรื่องราวเกี่ยวกับการปฏิบัติงานของเขาในระหว่างนั้นได้ถูกนำมาตีพิมพ์ในวารสารด้านวิทยาศาสตร์ของเดนมาร์ก

เมื่อเดินทางมายังประเทศสยามใน พ.ศ. 2321 ปลายรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เขาออกเดินทางจากเมืองมัทราส ประเทศอินเดีย เมื่อวันที่ 8 ส.ค. 2321 มาถึงอ่าวสยามในวันที่ 25 ต.ค.ปีเดียวกัน ในระหว่างนั้นเขาได้บันทึกถึงสถานที่สำคัญๆ ที่เรือแล่นผ่าน ได้แก่ ภูเขาร้อยยอด (The Mountain With Hundred Peaks) ซึ่งในบันทึกกล่าวว่า เป็นที่เลื่องลือกันในหมู่ชาวสยามว่า “ที่บริเวณภูเขาเหล่านี้มีเหมืองทองอยู่เป็นจำนวนมากและทองคำที่นี่เนื้อดีมาก”

ตอนหนึ่งในบันทึกได้กล่าวถึงชาวสยามที่พบเห็นว่า เป็นคนรักสงบ อ่อนโยน มีความเมตตากรุณา อยากรู้อยากเห็น และที่เหมือนนักสังเกตการณ์ของต่างชาติคนอื่นๆ คืออุปนิสัย เกียจคร้าน และเฉื่อยชา

เขาใช้เวลาในสยาม 3 เดือน พบเห็นเรื่องราวต่างๆ และบันทึกไว้เช่นสภาพเมืองธนบุรี โบสถ์ซางตาครู้ส และภูมิสถานในเกาะเมืองอยุธยาว่า