เงินฝากเกิน 10 ปี

รุจิระ บุนนาคกรรมการผู้จัดการMarut Bunnag International Law [email protected] : @RujiraBunnag

คนที่มีเงินฝากในบัญชีธนาคารประเภทออมทรัพย์หรือกระแสรายวันจะทราบดีว่าหากภายในระยะเวลาเกิน 1 ปี ไม่มีการเคลื่อนไหวทางบัญชี (Dormant Account) ธนาคารจะมีหนังสือแจ้งมายังเจ้าของบัญชี เพื่อจะสอบถามว่ามีความประสงค์จะขอรักษาบัญชีเดิมหรือไม่ หากเจ้าของบัญชีมีการฝาก ถอน โอน ตามปกติ บัญชีนั้นจะไม่มีปัญหาแต่อย่างใด แต่หากว่าลูกค้าเหลือเงินในบัญชีขั้นต่ำไม่ถึงเกณฑ์ที่ธนาคารกำหนด ทางธนาคารจะเก็บค่ารักษาบัญชีโดยคิดเป็นรายเดือนในอัตราที่แตกต่างกันไป แล้วแต่ว่าลูกค้าจะเปิดบัญชีเอาไว้กับธนาคารใด

หลักเกณฑ์ส่วนมาก หากลูกค้ามีเงินฝากในบัญชีออมทรัพย์ขั้นต่ำไม่ถึง 500 บาท 1,000 บาท หรือ 2,000 บาท และภายในระยะเวลาเกิน 1 ปี ไม่มีการเคลื่อนไหวทางบัญชีโดยการฝาก ถอน หรือโอนเงินเลย ทางธนาคารจะเรียกเก็บค่ารักษาบัญชีและหักเงินทุกเดือน จนกว่าบัญชีจะมีการเคลื่อนไหว หรือจนกว่าเงินจะหมดบัญชี และบัญชีนั้นจะถูกปิดไปโดยอัตโนมัติ โดยคิดค่ารักษาบัญชีเป็นรายเดือน เช่น 50 บาท 100 บาท แล้วแต่ระเบียบของแต่ละธนาคาร เท่ากับว่าธนาคารได้รับประโยชน์จากบัญชีเหล่านั้นโดยตรง ส่วนบัญชีเงินฝากที่เหลือสูงกว่าขั้นต่ำที่ธนาคารกำหนด ธนาคารจะไม่สามารถเรียกเก็บค่ารักษาบัญชีได้ ทำให้มีเงินค้างอยู่ในระบบอีกจำนวนมาก จึงเกิดข้อได้เปรียบเสียเปรียบระหว่างธนาคารกับลูกค้า

เมื่อช่วงเดือน ต.ค. 2560 ที่ผ่านมา กระทรวงการคลังเตรียมผลักดันร่างพระราชบัญญัติการบริหารการจัดการบัญชีเงินฝากที่ไม่มีการเคลื่อนไหวของสถาบันการเงิน พ.ศ. ... หากบัญชีเงินฝากใดที่ไม่มีการเคลื่อนไหวทางบัญชีตั้งแต่ 10 ปีขึ้นไป จะถูกปิดบัญชี และนำเงินฝากมารวมไว้ที่บัญชีของกรมบัญชีกลาง และกรมบัญชีกลางจะจัดส่งเป็นเงินคงคลัง ซึ่งกระทรวงการคลังมีแนวความคิดจะนำเงินจำนวนดังกล่าวใช้ประโยชน์ต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมของไทย

ตัวเลขข้อมูลล่าสุดจากแบงก์ชาติมีบัญชีเงินฝากของประชาชนในธนาคารต่างๆ มากกว่า 89 ล้านบัญชี มียอดเงินฝากประชาชนรวมกันกว่า 12 ล้านล้านบาท และคาดว่าตัวเลขรวมกันของเงินในบัญชีที่ไม่มีการเคลื่อนไหวเกิน 10 ปี น่าจะอยู่ที่ประมาณ 1 หมื่นล้านบาท

ร่าง พ.ร.บ.ดังกล่าว มีประมาณ 13 มาตรา สาระสำคัญ คือ การกำหนดนิยามประเภทของเงินฝาก เงินบาท เงินตราต่างประเทศในบัญชีเงินฝากออมทรัพย์และกระแสรายวัน ทั้งของบุคคลที่มีถิ่นฐานในประเทศไทยและต่างประเทศ แต่จะไม่รวมถึงเงินฝากประจำทุกประเภท เงินฝากที่ประชาชนนำมาใช้ประกันหนี้กับสถาบันการเงิน เงินฝากที่ถูกยึดหรืออายัดและอยู่ระหว่างการดำเนินคดี

บัญชีที่ไม่มีการเคลื่อนไหว หมายถึง บัญชีที่ไม่มีการฝาก ถอน หรือโอน ภายในระยะเวลาเกินกว่า 10 ปี ทั้งนี้ภายใน 3 เดือนก่อนวันสิ้นปีสถาบันการเงินจะต้องทำการตรวจสอบบัญชีเงินฝากของลูกค้า หากพบไม่มีการเคลื่อนไหวตามกำหนดให้แจ้งไปยังเจ้าของบัญชีหรือทายาทเพื่อดำเนินฝาก ถอน โอน หรือปิดบัญชีภายในวันสิ้นปี หากลูกค้าไม่ดำเนินการภายในเวลาที่กำหนดให้สถาบันการเงินนำส่งข้อมูลและเงินมายังกรมบัญชีกลางเพื่อดำเนินการต่อไป แต่หากภายหลังเจ้าของบัญชีหรือทายาทนำหลักฐานมาขอเงินคืน กระทรวงการคลังก็พร้อมจะคืนเงินให้เจ้าของตัวจริง

อย่างไรก็ตาม ปัญหาที่ควรพิจารณาว่ากฎหมายนี้จะมีผลบังคับใช้ย้อนหลังได้นานเท่าไร และกรณีที่ธนาคารเรียกเก็บค่ารักษาบัญชีและหักทุกเดือนดังที่กล่าวมาแล้ว จะยังใช้บังคับกันอยู่อีกหรือไม่

ในต่างประเทศได้มีระบบการบริหารจัดการเกี่ยวกับเงินฝากที่ไม่มีการเคลื่อนไหวทางบัญชีมาก่อนแล้ว โดยส่วนใหญ่จะนำเงินที่ไม่มีการเคลื่อนไหวทางบัญชีมาบริหารจัดการเพื่อประโยชน์แก่สาธารณะ และกันไว้เป็นเงินสำรองส่วนหนึ่งในกรณีมีประชาชนมาขอคืน เช่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ไอร์แลนด์ ญี่ปุ่น มาเลเซีย เป็นต้น หากประเทศไทยจะดำเนินการดังกล่าว รัฐบาลควรจะชี้แจงให้ประชาชนเข้าใจ เพราะอาจจะเกิดความสับสนหลงผิดคิดว่ารัฐจะยึดเงินในบัญชีของประชาชนเพื่อเข้ารัฐ

เรื่องเงินที่ค้างอยู่ในระบบธนาคารเป็นจำนวนมากได้เกิดขึ้นในประเทศไทยมานานแล้วเมื่อหลายสิบปีที่แล้ว ธนาคารออมสินได้มีบริการไปตามโรงเรียนต่างๆ เพื่อชักชวนให้นักเรียนเปิดบัญชีเงินฝาก พร้อมทั้งแจกกระปุกออมสิน และให้ฝากเงินเป็นระยะ เพื่อปลูกฝังนิสัยการออมเงิน และนับว่าได้ผลดีมากในช่วงเวลานั้น แต่เมื่อเด็กนักเรียนโตขึ้น และจบจากโรงเรียนแล้ว ส่วนใหญ่ไม่ได้ฝากต่อเนื่อง และไม่ได้ถอนเงินในบัญชี เมื่อนานไปจะลืมว่าได้เคยเปิดบัญชีไว้กับธนาคารออมสิน และบางทีสมุดบัญชีเกิดสูญหายจึงไม่ได้ทำธุรกรรมเพิ่ม ทำให้มีเงินค้างอยู่ในบัญชี และไม่มีใครสามารถถอนออกมาได้

เงินจำนวนนี้ที่ค้างอยู่ที่ธนาคารออมสิน ได้เคยมีนักวิชาการอิสระประเมินเอาไว้ว่า น่าจะมีจำนวนสูงถึง 2,000 ล้านบาท เงินฝากของเด็กๆ เหล่านี้ ซึ่งปัจจุบันได้กลายเป็นบุคคลในวัยเกษียณอายุแล้ว ยังรอคำชี้แจงจากธนาคารออมสินอยู่ว่า ได้นำไปใช้ประโยชน์อย่างไรบ้างหรือยัง หรือคงยังเป็นเงินที่ค้างอยู่ในระบบ

ร่าง พ.ร.บ.การบริหารการจัดการบัญชีเงินฝากที่ไม่มีการเคลื่อนไหวของสถาบันการเงิน พ.ศ. ... และแนวความคิดของกระทรวงการคลังที่จะนำเงินฝากที่ไม่มีการเคลื่อนไหวทางบัญชีตั้งแต่ 10 ปีขึ้นไป เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมนั้น หากว่าทำได้จริงจะส่งผลดีอย่างมาก เงินส่วนหนึ่งจะตกเป็นของแผ่นดิน ดีกว่าที่จะอยู่ในระบบของธนาคารพาณิชย์

ปัจจุบันธนาคารพาณิชย์หลายๆ แห่ง ไม่ได้เปิดเผยเงินส่วนนี้ให้กับสังคมทราบ หรือไม่ค่อยมีความพยายามที่จะติดต่อหรือหาทายาทของลูกค้าเพื่อจ่ายเงินคืนแก่ลูกค้ากรณีบัญชีไม่มีการเคลื่อนไหว ร่าง พ.ร.บ.การบริหารการจัดการบัญชีเงินฝากที่ไม่มีการเคลื่อนไหวของสถาบันการเงิน พ.ศ. ... จะเป็นประโยชน์ต่อรัฐในการบริหารจัดการเงินฝากที่ค้างอยู่ในระบบของธนาคาร เพื่อดึงเงินดังกล่าวออกมาใช้ในทางที่เป็นประโยชน์กับสังคม n