เช็คเด้งต้องทำอย่างไร

ช่วงนี้เศรษฐกิจย่ำแย่ที่สุด ผมเองก็ไม่คาดคิดว่าจะย่ำแย่ขนาดนี้ ในฐานะที่ผมเป็นวิทยากรสอนเกี่ยวกับความเสี่ยงในการปล่อยสินเชื่อ เทคนิคการทวงหนี้ การบังคับคดีหลังศาลมีคำพิพากษาให้กับสถาบันการเงิน ได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่ธนาคารลูกค้าว่า ช่วงนี้มีเช็คเด้งมากผิดปกติ โดยเฉพาะในเดือน ก.ย. 2556 มีเช็คเด้งมากขึ้นถึงร้อยละ 35.64 ยิ่งทำให้ผู้ประกอบธุรกิจหวาดผวา เพราะว่าถ้าขายสินค้าหรือให้บริการไปแล้ว สินค้าให้เขาไปแล้ว แต่รับเช็คมาแต่เช็คเด้ง หรือภาษากฎหมายเรียกว่า “ธนาคารเจ้าของเช็คปฏิเสธการจ่ายเงิน” ก็ไม่ต่างอะไรกับการแจกหรือให้ฟรี เพราะขายสินค้าแล้วไม่ได้เงิน ผู้ประกอบธุรกิจถามมาว่า ถ้าเช็คเด้งแล้วต้องทำอย่างไร ข้อควรระวังในการรับเช็คมีอะไรบ้าง รวมถึงเมื่อเช็คเด้งแล้วจะดำเนินคดีอะไรได้บ้าง ทนายคลายทุกข์ขอตอบเป็นรายประเด็นดังนี้

ผู้ที่ได้รับเช็คอยู่ในความครอบครองของตนเองและเช็คไม่ขาดสาย ถือว่าเป็นผู้ทรงเช็คโดยสุจริตและชอบด้วยกฎหมายคือเป็นเจ้าหนี้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 904, มาตรา 905 ดังนั้น เมื่อเช็คเด้งจึงเป็นผู้ที่ถูกโต้แย้งสิทธิหรือเป็นผู้เสียหาย

ผู้ที่ลงลายมือชื่อในเช็ค ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 900, มาตรา 914, มาตรา 393 มีดังนี้

ผู้สั่งจ่าย

ผู้สลักหลัง

ผู้อาวัลเช็คผู้ถือ

ผู้ที่ลงลายมือชื่อด้านหลังเช็ค โดยที่ไม่ใช่ผู้สลักหลังแต่ไปลงลายมือชื่อในเช็ค

บุคคลเหล่านี้ต้องร่วมกันรับผิดในฐานะลูกหนี้ร่วม

เมื่อรับเช็คแล้วเช็คเด้ง ทำได้ 2 วิธี แต่วิธีที่นิยมกันคือ ดำเนินคดีทางอาญา ส่วนทางแพ่งจะทำต่อเมื่อให้เวลาตามสมควรแล้วไม่ชำระหนี้ การดำเนินคดีอาญาทำได้ 2 วิธี เมื่อเช็คเด้งไปร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน เพื่อดำเนินคดีกับผู้ออกเช็คภายใน 3 เดือน นับแต่วันที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินครั้งแรกหรือจะให้ทนายความฟ้องภายใน 3 เดือน นับแต่วันที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินครั้งแรกก็ได้ ส่วนการดำเนินคดีทางแพ่งต้องฟ้องศาลภายใน 1 ปี นับแต่วันที่ลงในเช็ค ไม่ใช่นับแต่วันที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน แต่การคิดดอกเบี้ยผิดนัดคิดตั้งแต่วันที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน ดังนั้น ผู้ที่เป็นเจ้าหนี้หรือผู้ทรงเช็คต้องไม่สับสนเกี่ยวกับอายุความและต้องเตือนตัวเองว่าอย่าให้ขาดอายุความ มีคนถามว่า ถ้าเช็คขาดอายุความแล้วทวงหนี้ได้ไหม ขอตอบว่าทวงได้ แต่ลูกหนี้มีสิทธิปฏิเสธการชำระหนี้ได้

4.คำแนะนำในการสั่งจ่าย รับเช็ค และการนำเช็คไปขึ้นเงิน รวมทั้งการดำเนินคดี ขอให้คำแนะนำเป็นข้อๆ ดังนี้

1.ผู้สั่งจ่ายต้องเป็นผู้มีอำนาจในการบริหารงานกิจการตัวจริง

2.ไม่รับเช็คของพนักงานหรือบุคคลอื่นที่มิใช่เจ้าของกิจการซึ่งเป็นลูกค้า เพราะถ้าเป็นเช็คของบุคคลอื่นที่ผู้ทรงเช็คไม่เคยรู้จักมาก่อน จะมีปัญหาในชั้นศาล ถูกศาลยกฟ้องได้ เพราะถือว่าเป็นผู้ทรงที่ไม่สุจริต แต่ถ้าจะรับเช็คบุคคลอื่นที่ไม่ใช่เช็คของลูกค้าต้องให้ลูกค้าสลักหลังเช็คทุกครั้ง

3.รับเช็คที่ไม่มีการแก้ไขข้อความเท่านั้น เพื่อป้องกันการต่อสู้คดี

4.ไม่ควรรับเช็คที่เขียนโดยบุคคลหลายบุคคลในฉบับเดียวกัน อาจมีปัญหาในการฟ้องคดี

5.ผู้ออกเช็คต้องลงนามกำกับการแก้ไขให้ครบถ้วนทุกจุดที่มีการแก้ไข มิฉะนั้นจะทำให้เช็คเสียและธนาคารจะปฏิเสธการจ่ายเงินตามเช็ค

6.ไม่ควรรับเช็คไม่ลงวันที่ฟ้องได้เฉพาะทางแพ่งเท่านั้น เนื่องจากไม่มีวันกระทำความผิด จึงฟ้องให้รับผิดทางอาญาไม่ได้

7.ไม่ควรรับเช็คว่างเปล่า และไม่ควรกรอกข้อความในเช็คของบุคคลอื่นอาจทำให้เช็คเสีย

8.ยอดเงินในเช็คต้องไม่มากกว่าจำนวนหนี้ทางการค้า อาจมีปัญหาเรื่องมีหนี้ผิดกฎหมายรวมอยู่ด้วย

9.ไม่รับเช็คต่างจังหวัดเพราะยุ่งยากในการดำเนินคดี เสียเวลาและเสียค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดี

10.ต้องนำเช็คไปเรียกเก็บเงินให้ตรงวันที่ระบุในหน้าเช็ค เพราะอาจมีปัญหาในการดำเนินคดีอาญา

11.ดำเนินคดีเช็คทั้งทางแพ่งและอาญาพร้อมกัน ห้ามยอมความในคดีแพ่ง ก่อนที่คดีอาญาจะยุติ เพราะจะทำให้สิทธิในการนำคดีอาญามาฟ้องระงับ

12.เก็บรักษาเช็คต้นฉบับอย่างระมัดระวัง ไม่ให้สูญหาย ถ้าหายต้องรีบแจ้งความไว้เป็นหลักฐาน

13.เจรจาหนี้อย่านำเช็คต้นฉบับให้ลูกหนี้ดู อาจถูกแย่งเช็คซึ่งหน้า ทำให้ขาดหลักฐานในการดำเนินคดี

14.ไม่ควรเปลี่ยนเช็คหลังเช็คคืน ควรดำเนินคดีหรือแจ้งความ

15.ถ้าไม่แน่ใจลายเซ็น ผู้สั่งจ่ายต้องสอบถามธนาคารเจ้าของเช็ค

16.เช็คคืน ต้องรีบรับต้นฉบับเช็คและใบคืนเช็คจากธนาคารทันที มิฉะนั้นอาจขาดอายุความได้ เสียสิทธิในการดำเนินคดีทั้งทางแพ่งและทางอาญา

17.รับเช็คหลายฉบับจากลูกค้าไม่ควรนำเช็คเข้าบัญชีหลายบัญชี ยุ่งยากในการสืบพยานอาจทำให้มีปัญหาเรื่องผู้ทรงเช็คโดยชอบด้วยกฎหมาย

การทำธุรกิจอย่าให้ความสำคัญกับยอดขายมากนัก ควรให้ความสำคัญกับความเสี่ยงด้วย เพราะธุรกิจจะประสบความสำเร็จได้ ยอดขายต้องสูง ยอดจัดเก็บหนี้ต้องสูงเช่นกันนะครับ