ถอดบทเรียนน้ำท่วม

โดย...ปกรณ์ นิลประพันธ์ รองเลขาธิการกฤษฎีกา

กรณีน้ำท่วมสกลนครและอีกหลายจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือตอนล่างในเดือน ก.ค. 2560 นี้ ผู้เขียนคงไม่พูดถึงความเดือดร้อนเสียหายที่เกิดขึ้นเพราะสื่อต่างๆ ได้ลงข่าวไว้โดยละเอียดแล้ว

แต่สิ่งที่อยากพูดถึงคือทำอย่างไรเหตุการณ์แบบนี้จึงจะไม่เกิดขึ้น ในที่อื่นอีก เพราะการป้องกันมิให้เกิดความเสียหายน่าจะดีกว่าเสียหายแล้วไปเยียวยาทีหลัง

ผู้เขียนสังเกตพบว่าเขตชุมชนเก่าแก่จะได้รับผลกระทบจากปัญหาน้ำท่วมขังมากกว่าชุมชนใหม่ ปัญหาน่าจะมาจากการถมที่ของชุมชน เกิดใหม่ที่ล้อมรอบชุมชนเก่าเพราะทุกวันนี้เราไม่ได้ปลูกบ้านตามวิถีไทย แต่นิยมปลูกบ้านตามวิถีฝรั่ง คือปลูกบ้านติดดินไม่ยกเสาเรือนสูงเหมือนก่อน ใครจะปลูกบ้านจึงต้องถมที่กันเป็นปฐม

เมื่อเมืองขยายตัวออกไป เขตชุมชนใหม่ก็จะสูงกว่าเขตชุมชนเก่าเรื่อยๆ พอมีการสร้างถนนหนทาง เขาก็จะทำให้สูงขึ้นจากของเดิม ชุมชนตามถนนตัดใหม่จึงต้องถมที่สูงขึ้นไปอีก อย่างน้อยๆ ก็ต้องสูงเท่ากับถนน ไม่งั้นเวลาฝนตกน้ำจะไหลเข้าบ้าน เป็นอย่างนี้กันทุกที่ทั่วประเทศ

บ้านผู้เขียนเคยโดนครับ ทางการเขาปรับปรุงถนนใหม่ ยกสูงขึ้น ทีเดียว 1.50 เมตร บ้านสองชั้นกลายเป็นชั้นเดียวไปเลย ฝนตกทีนึง น้ำขังเป็นบ่อ สุดท้ายต้องย้ายบ้านหนี

ดังนั้นระดับความสูงของพื้นที่ทั่วประเทศในทุกวันนี้จึงเปลี่ยนแปลงไปจากธรรมชาติดั้งเดิมมากแล้ว เมื่อก่อนฝนตกจะรู้ว่าน้ำไหลไปทางไหน เพราะรู้ว่าตรงไหนสูง ตรงไหนต่ำ ตรงไหนเป็นทางน้ำไหลผ่าน แต่ตอนนี้ไม่รู้แล้ว ดูผังเมืองก็ไม่รู้ เมืองกลายเป็นแอ่งขนาดเล็กขนาดใหญ่เต็ม ไปหมด

โดยเฉพาะเขตเมืองเก่าที่ยากต่อการพัฒนา ฝนตกทีน้ำขังกันที รถราบ้านช่องจมน้ำเสียหายกันทีละไม่น้อย ทั้งกระทบระบบเศรษฐกิจในภาพรวมมากแค่มีภาพออกไปทั่วโลกว่าวันนี้ฝนตกแล้วถนนกลายเป็นคลอง ความเชื่อมั่นในระบบเศรษฐกิจของประเทศก็หดหายไปแล้ว

ที่สกลนครกับหลายจังหวัดในเวลานี้โดนแค่หย่อมความกด อากาศต่ำกำลังแรงนะครับ ถ้าโดนพายุเข้าจังๆ จะเป็นอย่างไรไม่อยากจินตนาการเลย

ผู้เขียนว่าถ้าเราใช้วิกฤตนี้เป็นโอกาส สำรวจระดับความสูงของ พื้นที่ทั่วประเทศกันอย่างจริงๆ จังๆ แล้วเปิดเผยให้พี่น้องประชาชนทราบน่าจะเป็นประโยชน์มาก โดยเฉพาะข้อมูลที่ว่าทางน้ำไหลจริงๆ ในปัจจุบันเป็นอย่างไร เพราะคงไม่มีใครอยากซื้อบ้านที่อยู่ในทางน้ำไหลการก่อสร้างถนนหนทางของทางราชการต้องคำนึงถึงทิศทางการไหลของน้ำและ การระบายน้ำด้วย เพราะภาพข่าวที่เห็นอยู่กลายเป็นว่าถนนนี่แหละที่ขวางทางน้ำไหล

ท้ายนี้ ผู้เขียนยังยืนยันความเห็นที่ว่าไม่ควรให้มีการก่อสร้างใดๆ ในเขตทางน้ำไหลอย่างเด็ดขาดเพราะจะสร้างปัญหาไม่หยุดหย่อนต่อสาธารณชนโดยรวมอาจต้องมีการเวนคืนมาเป็นที่ดินของรัฐเพื่อให้การบริหารจัดการน้ำเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพให้หมดเรื่องหมดราวไปโดยชดใช้ค่าทดแทนที่เป็นธรรมให้แก่เจ้าของหรือผู้ครอบครอง

เราอาจต้องเปลี่ยนวิธีคิดในการสร้างบ้านพักอาศัยให้สอดคล้องกับวิถีไทยเพื่อให้สามารถรองรับกับสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป โดยอาจให้แรงจูงใจด้านเงินกู้หรือภาษีถ้าสร้างบ้านใต้ถุนสูง เพื่อสร้างเมืองที่น่าอยู่ให้แก่ลูกหลานของเราในอนาคต