คำสาปกับหน้ากากทองคำฟาโรห์ ซึ่งไม่ได้มีแค่ตุตันคาเมน

ในโอกาสที่มีการเคลื่อนย้ายพระศพมัมมี่ของฟาโรห์อียิปต์โบราณไปยังสถานที่จัดแสดงแห่งใหม่ ท่ามกลางข่าวลือเรื่องคำสาปฟาโรห์ที่อาจเป็นเหตุให้อียิปต์พบกับเหตุการณ์ร้ายแรงอย่างต่อเนื่อง เราจึงขอนำเสนอเรื่องราวของสมบัติล้ำค่าจากสุสานต่างๆ รวมถึงสุสานที่กล่าวกันว่าต้องคำสาป

ฟาโรห์ตุตันคาเมน ฟาโรห์พระองค์หนึ่งในราชวงศ์ที่ 18 ของอียิปต์โบราณ มีชื่อเสียงจากสุสานของพระองค์ในหุบผากษัตริย์ หรือสุสาน KV62 ซึ่งถูกค้นพบในปี 1922 เฮาเวิร์ด คาร์เทอร์ (Howard Carter) ในสุสานมีทรัพย์สมบัติโบราณอายุกว่า 3,000 ปี มากมายหลายชิ้น ที่เป็นไฮไลท์คือหน้ากากพระศพทองคำ

แต่การขุดค้นสุสานของพระองค์ทำให้เกิดเรื่องเล่าลือต่างๆ เกี่ยวกับคำสาปและการตายที่ผิดธรรมดาของผู้เกี่ยวข้องกับการขุดสุสาน เช่น ความตายของของลอร์ดคาร์นาร์วอนผู้สนับสนุนทางการเงินให้กับการขุดสุสาน เขาถูกยุงกัดและต่อขณะโกนหนวดคมมีดไปถูกตุ้มยุงกัดจนติดเชื้อและส่งผลให้เลือดเป็นพิษ

หรือจะเป็น เอ. ซี เมซ สมาชิกของทีมขุดค้นของเฮาเวิร์ด คาร์เทอร์เสียชีวิตในปี 1928 จากพิษของสารหนู หรือริชารืด บีเธล เลขานุการของคาร์เทอร์เสียชีวิตเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 1929 บนเตียงในสโมสรเมย์แฟร์ และจอร์จ เจย์ โกลด์ ผู้มาเยี่ยมสุสานตุตันคาเมนแล้วมีไข้ จากนั้นเสียชีวิตในเฟรนช์ริเวียร่าเมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 1923

ส่วนเฮาเวิร์ด คาร์เทอร์ผู้นำการขุดพบสุสานและผู้ถอดหน้ากากทองคำออกมาด้ยตัวเองไม่ได้เสียชีวิตด้วยคำสาปเพราะมีอายุยืนยาวมาจนถึง 66 ปี หรือยาวนานมากกว่า 10 ปีหลังจากที่เขาค้นพบสุสานตุตันคาเมน แต่บางคนก็ยังเชื่อว่าที่ตายก็เพราะคำสาปของสุสานนั่นเอง (เขาเสียชีวิตเพราะมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดฮอด์จกิน)

ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 28 ตุลาคม 1925 ทีมงานได้เปิดด้านในสุดของโลงศพสามชั้น เพื่อเผยให้เห็นหน้ากากทองคำที่ผู้คนพบเห็นเป็นครั้งแรกในรอบ 3,250 ปี คาร์เตอร์เขียนไว้ในไดอารี่ของเขาเอาไว้ว่า "หมุดถูกถอดออก ฝา (โลง) ถูกยกขึ้น ฉากสุดท้ายได้รับการเปิดเผย - มัมมี่ของกษัตริย์หนุ่มที่ห่ออย่างเรียบร้อยด้วยหน้ากากสีทองที่แสดงถึงความเศร้าสร้อย แต่เงียบสงบ เป็นสัญลักษณ์ของเทพโอซิริส ... หน้ากากมีความคล้ายคลงกับองค์เทพ แต่เป็นรูปเหมือนของตุตันคาเมน สุขุมและงดงาม มีลักษระเหมือนกับที่เราเห็นในรูปปั้นและบนโลงศพ หน้ากากเอียงลงเล็กน้อยดังนั้นสายตาจึงจับจ้องตรงไปยังสรวงสวรรค์"

ในเดือนธันวาคม 1925 หน้ากากถูกถอดออกจากหลุมฝังศพวางไว้ในลังและส่งไปยังพิพิธภัณฑ์อียิปต์ (Egyptian Museum) ในกรุงไคโรซึ่งยังคงจัดแสดงต่อสาธารณะยาวนานถึง 95 ปี จนกระทั่งในปี 2021 ได้ย้ายไปจัดแสดงพร้อมด้วยสมบัติทั้งชุดจากสุสานตุตันคาเมนที่พิพิธภัณฑ์แกรนด์อีจิปเชียน (Grand Egyptian Museum)

หน้ากากตุตันคาเมนเป็นสมบัติล้ำค่าและเป็นศิลปะวัตถุชิ้นสำคัญของโลก เป็นเรื่องน่ามหัศจรรย์มากที่หน้ากากชิ้นนี้หลงเหลือมาถึงเราได้ เพราะสุสานของฟาโรห์มักถูกปล้นสมบัติมาตั้งแต่โบราณ มัมมี่ของฟาโรห์จึงมักเหลือแต่พระศพเปล่าๆ ส่วนสุสาน KV62 ถูกปล้นสองครั้งในสมัยโบราณ แต่ห้องเก็บสมบัติล้ำค่ากลับรอดมาได้

หน้ากากตุตันคาเมนทำด้วยทองคำกะรัตสูงแผ่เป็นสองชั้น (18.4 กรัต และ 22.5 กะรัต) น้ำหนัก 10.23 กิโลกรัม ประดับด้วยแก้วสี หินมีค่า เช่น ลาพิส ลาซูลี มีการประดับประดารูปงูเห่าและนกแร้ง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของผู้ปกครองอียิปต์ตอนล่างและอียิปต์ตอนบน

แต่หน้ากากตุตันคาเมนไม่ใช่หน้ากากทองคำของฟาโรห์ที่หลงเหลือมาถึงเราอีก 2 - 3 ชิ้น นั่นคือหน้ากากทองคำของฟาโรห์ซูเซนเนสที่ 1 (Psusennes I) ซึ่งเป็นฟาโรห์ในสมัยราชวงศ์ที่ 21 ครองราชย์ระหว่างปี 1047–1001 ก่อนคริสตกาล พบในสุสานของพระองค์ที่ไม่ถูกโจรปล้นไป คือสุสาน NRT III เมื่อปี 1940

น่าเสียดายเนื่องจากสถานที่ตั้งของอียิปต์ตอนล่างที่ชื้นมาก แม้ว่าสุสาน NRT III จะไม่ถูกโจรปล้นเลยก็ตาม แต่สิ่งของเหลือน้อยกว่าเมื่อเทียบกับสุสาน KV62 ของตุตันคาเมน แม้ว่าของที่ทำจากไม้จะเสียหายมาก แต่หน้ากากงานศพอันงดงามของกษัตริย์รอดมาได้ พบว่าทำจากทองคำและไพฑูรย์และฝังกระจกสีดำและสีขาวที่ดวงตาและคิ้ว

นิ้วและนิ้วเท้าของฟาโรห์ถูกห่อหุ้มไว้ปลอกนิ้วทองคำและรองเท้าแตะทองคำสวมไว้ที่พระบาท เล็บมีการแกะลาย แต่ละนิ้วสวมแหวนทองคำและไพฑูรย์อย่างประณีตหรือหินกึ่งมีค่าต่างๆ โลงพระศพชั้นนอกทำจากเงิน ซึ่งเป็นโลงพระศพของฟาโรห์องค์อื่น แต่ขุดมาจากสุสานหลวงแห่งอื่นเพื่อนำมาใช้ใหม่ เนื่องจากในอียิปต์แร่เงินหายากกว่าทองคำ

หน้ากากทองคำอีกชิ้นหนึ่งเป็นของฟาโรห์อเมเนมโอเป (Amenemope) ฟาโรห์อียิปต์โบราณแห่งราชวงศ์ที่ 21 ครองราชย์ระหว่างปี 1001 – 992 ก่อนคริสตกาล และเป็นโอรสของฟาโรห์ซูเซนเนสที่ 1 สุสานของพระองค์คือ NRT IV อยู่ใกล้กับสุสาน NRT III ของพระบิดา และไม่ได้ถูกปล้นเช่นกัน แต่มีสมบัติน้อยกว่าสุสานของพระบิดา สิ่งทีเหมือนกันคือมีหน้ากากทองคำหลงเหลืออยู่

หน้ากากพระศพแสดงให้เห็นถึงกษัตริย์ในวัยเยาว์ แต่มีเรื่องน่าแปลกอยู่เรื่องหนึ่ง ฌอร์จ โกยง (Georges Goyon) นักโบราณคดีชาวฝรั่งเศสที่พบสุสานนี้เล่าว่าช่วงที่ค้นพบหน้ากากตอนแรกนั้นหน้ากากมีสีหน้าของความทุกข์ทรมานและเหมือนจะอ้อนวอน แต่ใบหน้าก็อ่อนโยนลงในเวลาต่อมาหลังจากการบูรณะแล้ว

เครดิตภาพ

Cover photo by Larazoni (It was reviewed on 1 September 2008 by FlickreviewR and was confirmed to be licensed under the terms of the cc-by-2.0.)

photo 1 - by Roland Unger under the terms of the GNU Free Documentation License

photo 2 - by dnak It was reviewed on 23 March 2017 by FlickreviewR and was confirmed to be licensed under the terms of the cc-by-2.0. 

photo 3 - by tutincommon  It was reviewed on 25 August 2008 by FlickreviewR and was confirmed to be licensed under the terms of the cc-by-2.0.