ความเสียหาย "สินบนโรลส์-รอยซ์"

โดย...ผศ.ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ รองอธิการบดีฝ่ายวิจัยและบริการวิชาการ และคณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต

ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจเพื่อการปฏิรูป คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต ได้ประเมินมูลค่าปัจจุบันสินบนโรลส์-รอยซ์ พบว่ามีมูลค่าจากการให้สินบนและการทุจริตคอร์รัปชั่น 3 ครั้ง รวม 3,417 ล้านบาท (กรณีแรกใช้อัตราดอกเบี้ยเฉลี่ยที่ 5%) เท่ากับ 2,780 ล้านบาท (กรณีที่สอง ใช้อัตราดอกเบี้ยเฉลี่ยที่ 4%) หรือเท่ากับ 2,263 ล้านบาท (กรณีที่สาม ใช้อัตราดอกเบี้ยเฉลี่ยที่ 3%)

ทั้ง 3 กรณีใช้ค่าเงินเฉลี่ยที่ 32-35 บาท/เหรียญสหรัฐ มูลค่าของสินบนที่ระดับ 2,263-3,417 ล้านบาทนี้ ความเสียหายและมูลค่าสินบนสูงสุด ในยุครัฐบาลรัฐประหาร เผด็จการ คณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ (รสช.) ในปี 2534-2535 อยู่ที่ 1,386-2,248 ล้านบาท

สะท้อนว่าการทุจริตคอร์รัปชั่นในประเทศไทยนั้น ไม่เกี่ยวข้องเฉพาะนักการเมืองที่มาจากการเลือกตั้ง ยังเกี่ยวข้องกับนักการเมืองแต่งตั้งโดยอำนาจรัฐประหาร ผู้นำกองทัพ ข้าราชการระดับสูงและผู้บริหารรัฐวิสาหกิจและบอร์ดรัฐวิสาหกิจอีกด้วย กรณีนี้เป็นเพียงรัฐวิสาหกิจเดียวเท่านั้นที่ถูกตรวจสอบและเผยแพร่ข้อมูลโดยสำนักงานปราบปรามการทุจริตของอังกฤษ

ในฐานะอนุกรรมการประเมินผลรัฐวิสาหกิจ กระทรวงการคลัง ทำหน้าที่มาหลายรัฐบาล พบว่ากรณีการบินไทยไม่ใช่กรณีเดียวที่ติดสินบนการจัดซื้อจัดจ้าง การจัดซื้อจัดจ้างไม่ต่ำกว่า 60-70% ของรัฐวิสาหกิจหลายแห่งมีปัญหาเช่นนี้ หลายกรณีก็ไม่ปรากฏว่าเอาผิดใครได้

ภาคเอกชนไทยก็จะลงทุนทางด้านวิจัยและสร้างนวัตกรรมน้อย แต่จะใช้เงินไปสร้างสายสัมพันธ์กับผู้มีอำนาจ ข้าราชการระดับสูงในหลายกรมก็ไปเป็นที่ปรึกษากลุ่มธุรกิจขนาดใหญ่เอื้อประโยชน์ให้โดยไม่เป็นไปตามหลักธรรมาภิบาล การแต่งตั้งอธิบดีบางกรมต้องผ่านความเห็นชอบกับกลุ่มธุรกิจใหญ่ที่รับสัมปทานจากรัฐก่อน ระบบแบบนี้สั่นคลอนระบบคุณธรรมในระบบราชการ คนดีมีความรู้ความสามารถขาดโอกาสในการเข้ามาอยู่ในตำแหน่งที่จะช่วยเปลี่ยนแปลงบ้านเมืองให้ดีขึ้นได้

สินบนไปอยู่ในกระเป๋าของผู้มีอำนาจ ทั้งในระบบรัฐวิสาหกิจ ระบบราชการ และระบบการเมืองทั้งแบบแต่งตั้งโดยรัฐประหารหรือเลือกตั้งก็ตาม ขณะที่ภาคเอกชนที่ได้งานไป ก็จะนำการจ่ายสินบนคิดเป็นต้นทุน ในการดำเนินธุรกิจ บางแห่งจ่ายผ่านบริษัทที่ปรึกษาก็คำนวณเป็นต้นทุน เช่นเดียวกัน ไม่มีเอกชนรายใดยอมขาดทุน ก็จะไปลดคุณภาพของที่ส่งมอบให้ราชการ ทำให้ราชการได้ของใช้คุณภาพต่ำหรือใช้ไม่ได้

กรณีจัดสร้างโรงพัก กรณีทุจริตโครงการไทยเข้มแข็ง กรณีรับจำนำข้าว กรณีการสร้างถนนที่ชำรุดเร็วมากๆ กรณีจีที 200 กรณีเรือเหาะ กรณีอุทยานราชภักดิ์ กรณีอุปกรณ์ทางการแพทย์คุณภาพต่ำ โกงนมโรงเรียน โกงอุปกรณ์การศึกษา เป็นต้น การจัดซื้อของคุณภาพต่ำราคาแพงไม่ได้ส่งผลกระทบระยะสั้นเท่านั้น โดยเฉพาะการทุจริตคอร์รัปชั่นในแวดวงการศึกษาทำให้มีทรัพยากรมนุษย์ที่อ่อนแอ

การทุจริตคอร์รัปชั่นปีละ 1.2-4 แสนล้านบาท (ตัวเลขจากหอการค้าไทย) ที่ต้องกู้เงินมาลงทุนโครงสร้างพื้นฐานทางเศรษฐกิจ หากสามารถลดหรือหยุดการทุจริตคอร์รัปชั่นได้ 50% ของมูลค่าคอร์รัปชั่นและมูลค่าสินบนที่มีอยู่ จะมีงบประมาณมากขึ้นในการดูแลระบบการศึกษาไทย เอกชนไทยอยู่ในสภาวะที่เพิ่มเงินเดือนให้พนักงานและค่าแรงขั้นต่ำให้กับผู้ใช้แรงงานแรกเข้าให้เพียงพอต่อการดำรงชีพได้ รัฐไม่มีแรงกดดันทางการเงินการคลัง ต้องหาวิธีตัดสวัสดิการโดยเฉพาะสวัสดิการในการรักษาพยาบาลประชาชน

ขอสนับสนุนการทำงานของคณะกรรมการบริหารราชการแผ่นดินตามกรอบการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง (ป.ย.ป.) ที่แต่งตั้งโดยนายกรัฐมนตรี เนื่องจากการสร้างความปรองดองอย่างแท้จริงนั้น ต้องอาศัยการปฏิรูปเชิงโครงสร้างด้วยเนื่องจากความขัดแย้งมีรากเหง้ามาจากปัญหาเชิงโครงสร้าง ซึ่งต้องอาศัยการปฏิรูปเชิงโครงสร้างและเห็นด้วยกับประเทศที่ต้องมียุทธศาสตร์ระยะยาวเพื่อกำหนดเป้าหมายทิศทางให้ชัดเจน แต่ต้องเป็นยุทธศาสตร์ที่เกิดจากการปรึกษาหารือและคิดร่วมกัน

อยากให้สินบนโรลส์-รอยซ์ เป็นตัวอย่างของการปฏิรูประบบการจัดซื้อจัดจ้างในรัฐวิสาหกิจและระบบราชการให้สำเร็จเป็นรูปธรรม โดยเสนอให้แต่งตั้งคณะกรรมการภายนอกที่เป็นกลาง เป็นอิสระ ประกอบด้วยผู้ทรงคุณวุฒิทั้งในประเทศและต่างประเทศสอบสวนและทำความจริงให้ปรากฏแก่สาธารณชน